Washington, 14 Mayıs seçimlerine geri sayımın başladığı Türkiye’deki gelişmelerin takip edildiği ana merkezlerin başında yer alıyor.
ABD’nin saygın programında Alman Marshall Fonu’nun Lider Yardımcısı Ian Lesser, bunun nedenlerini DW Türkçe’ye anlattı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nda Türkiye’den sorumlu siyasi planlama sistemi yer alan ve Türkiye hususlarında tedavi edilen Amerikalı uzmanlardan biri olarak görülen Ian Lesser, “Türkiye’deki seçim süreci Washington tarafından büyük bir ciddiyet ve dikkatli izleniyor zira seçimler, pek doğal ki öncelikle Türkiye ve Türk halkı için lakin vakitlerde ABD başta olmak üzere, Türkiye’nin memleketler arası ortaklıkları için büyük değere sahip” dedi.
Washington’un beklentileri
Daha az, Washington’da Türkiye’deki seçimlerin “Türk demokrasisinin canlılığının deliller niteliğinde” ve “adil” olması konusunda beklentinin ortaya çıktığını vurgularken, ayrıyeten seçimlerden sonra Türkiye ile münasebetlerde yeni bir sayfanın açılabilmesinin de umut edildiğini kaydetti.
“Kazanını kim olursa olsun seçimler son derece berbatlaşan ABD-Türkiye münasebetlerine mümkün olduğu ölçüde sıfırlamak için değerli bir fırsat sunabilir” diyen Lesser, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iktidarda kalması halinde, ABD idaresinin uzlaşı çalıştırılması mümkün olan bölümlerde görüş ayrılıklarını gidermeye, bu yolla bağları Belirli aralıklarla bir istikrara oturtmaya çalışacağını kaydetti.
“Kılıçdaroğlu daha esaslı bir değişim fırsatı sunuyor”
Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun galibiyetinin ise Türk-Amerikan ilişkilerinin tekrar güçlenmesini sağlayabilecek daha esaslı bir değişim için fırsat sunabileceğini Daha Az, şu değerlendirmeyi aktardı:
“Washington ile Ankara ortasındaki güvensizlik ve Türk kamuoyunda ABD’ye savaşçı güvensizlik, ABD ile Türkiye ortasındaki görüş ayrılıkları olağan ki her an yok olup gitmeyecek. Ancak Kılıçdaroğlu’nun seçtiği daha yapan bir başlangıç yapma imkanı sunar. Ukrayna’daki gelişmeler, NATO’ya üye ilişkiler ve bu ittifakın ekonomik güvenlik garantilerinin ne derece değer taşıdığını gözler önünde seriyor.Lakin bu güvenlik garantileri Türkiye tarafından çantada keklik olarak da görülmeli.Zira bunlar büyük ölçüde siyasi işbirliğine dayanıyordu.Kanımca bu nedenle seçimler sonrasında Türkiye, son yıllarda Batı ile berbatlaşan bağlantıları onarmaya çalışacaktır. “
Amerikalı uzman Daha az ayrıyeten ABD ile işbirliğini güzelleştirme vaadinde bulunan Kılıçdaroğlu’nun seçim galibiyetinin bilhassa ABD Kongresi’nin Türkiye’ye yönelik tutumunda büyük değişimin gelebileceğine işaret etti.
Muhhalefetin galibiyeti F-16 düğümünü çözer mi?
Son yıllarda pek çok patlama yaşanıyor ABD-Türkiye ilgilerinde büyük ölçüde “al-ver” diplomasisi olarak isimlendirilen, işlemsel ilgi biçimi öne çıkıyor.
Erdoğan’ın belgesi’nın NATO’ya verilmesine onay verilmesi ve Rusya’ya uygulanan yaptırımlara uymaya gidiş adımları atması karşılığında Biden idaresinin geçen hafta Ankara’nın F-16’ların modernizasyonu için şartların küçük bir bölümü, 250 milyon dolar fiyatındaki ekipman talebine yeşil ışık yakması, Ankara-Washington çizgisinde yürüyen al-ver diplomasisine örnek olarak gösteriliyor.
Ancak Türkiye’nin asıl talebi 20 milyar adet F-16 satışı ve modernizasyon talebi Kongre’nin direnişi nedeniyle hayatta kaldı. Biden idaresinin, Türkiye’nin seçimlerden sonra İsveç’in NATO’nun onaylanmasını onaylaması halinde bu talebin karşılanması yönünde ek adımlar atılabileceği belirtiliyor.
Kılıçdaroğlu’nun kazanması ve yeni demokraside, dış siyasette yapan adımlar atması durumunda ise Kongre’nin Türkiye’nin hava güçlerini modernize etme talebine yeşil ışık yakmakta daha esnek hareket ettirilebiliyor kaydediliyor.
Halkbank sancısı
Bu ortada ABD Yüksek Mahkemesi 19 Nisan’da Halkbank davasıyla ilgili olarak zamanlaması ve içeriği dikkat alımlı bir karara imza attı.
Mahkeme, Halkbank’ın ABD’de yargılanamayacağı istikametindeki itirazı reddetti, Halkbank’ın bu itirazına dayandığı Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Maddesi’nin (FSIA) cezasıi kovuşturmalarda uygulanamayacağına karar verdi.
Ancak mahkeme zamanında vakitte Halkbank’ın “ekipül hukuk kapsamında yargılanamayacağı” itirazını dikkate alarak, belgeyi ekipül hukuk bakımından yine incelemesi için İkinci İstinaf Mahkemesi’ne iade etti.
Siyasi gelişmelere göre İran yaptırımlarının delinmesi nedeniyle Halkbank’a karşı ABD’de süren ve 20 milyarlık bir cezaya yol açabileceği belirtilen dava, Amerikan idaresinin Erdoğan’ın üzerinde kalacağı “Demokles’in kılıcını” andırıyor.
Politik risk yatırım hizmeti veren Teneo’nun Eş Lideri ve global risk uzmanı Dr. Wolf Piccoli, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “Bu, yakın zamanda yaptırımları kasıtlı bir biçimde delmek için girişilen en büyük organizasyon” dedi.
Yargılama takviminin takvimine ait belirsizliğin sürdüğünü, lakin verilecek kararın sonuçlarının hem siyasi hem de ekonomik açıdan büyük değer teşkil edebileceğine işaret eden Piccoli, “Halkbank’ın hatalı olması, Ankara’da iktidarda kim olursa olsun, Türk hükümeti ve Türkiye’nin imajı dağılımı verici Ayrıyeten, milyarlarca doları bir ceza ihtimali olabilir, hem Türk iktisadına hem de Türkiye’nin en büyük ikinci bankasına ziyan verme ihtimalini doğurabilir” diye konuştu.
Biden idaresine Türk demokrasisine takviye organı
Türk siyaset sahnesindeki ilişkilerle yakından izlendiği ABD’de, Biden İdaresi’ne, “Demokratik bir Türkiye’yi” destekleme” davetleri da yapılıyor.
Bu davetlilerden biri de, ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi Eric Edelman ve Demokrasileri Savunma Vakfı (FDD)’nin kıdemli uzmanı Sinan Ciddi’nin imzalarını taşıyor.
Edelman ve Önemli, birlikte kaleme ayırmak ve Ulusal Çıkar‘te yayımlanan yazıda, “Mevcut koşullar altında, özgür ve adil seçimler yapılsa, Erdoğan’ın Kemal Kılıçdaroğlu’nun her durumda kaybedeceği kesin. Ancak seçimlerin özgür ya da adil olacağı kesin olmaktan uzak” aktarılıyor.
“Demokratik bir Türkiye’nin varlığını sürdürmesi, ABD’nin çıkarılmasıdır” sözlerine yer verilen ve yine Batı İttifakı’nın sağlam ve sınırlı bir modülün uygulanması için Türkiye’de demokratik bir iktidarın değişiminin gerekli olarak işaretlenen yazıda, “Washington, Türkiye’de demokratik Seçimlerin belirlenmesi için güçlü bir davet yapılmamalıdır” denildi.
“Rusya’nın mümkün müdahalesi teşhir edilsin”
Sinan Önemli, Edelman ile birlikte neden bu türlü bir yazı kaleme aldıklarını DW Türkçe’ye anlattı.
Ciddi, “Erdoğan’ın Türk demokrasisine verdiği ziyan ve tahribatın artık askeri darbelerin yaptığı ziyandan daha fazla olduğunu düşünüyorum. Erdoğan iktidarı artık yalnızca Türkiye’nin demokratik geleceği için bir tehdit oluşturmuyor, AKP iktidarı bireysel zamandate Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada var olan yahut gelişmekte olan antidemokratik kampı cesaretlendirici tesirde bulunuyor. Erdoğan’a misal idareler, dünyada İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana bölme şeffaf, şeffaf, toplumun hesap verebilen idare sistemine karşı cephe oluşuyorlar” diye konuştu.
“Peki, ABD Türkiye’de seçimlerin adil ve özgür olması için nasıl takviye desteği” şeklinde yanıt veren Sinan Önemli, şunları kaydetti:
“ABD idaresi, elinde Rusya’nın seçimlere müdahalesi ile ilgili olarak elinde ne kadar bilgi varsa, hem Türkiye’de iktidara, hem de muhalefete vermelidir. Rusya Federasyonu, 2016’dan itibaren Amerikan seçimlerine ve bütün Batı demokrasilerindeki seçimlere, açıkça müdahale etti ve bu ABD ve Batılı devletler muhtemelen bu mevzuda artık çok bilgi sahibi ve bu bilgiler Türk devleti, Yüksek Seçim Şurası ve sivil toplum ile paylaşılmalı, nasıl önlem alınması gerektiği konusunda da telkinlerde bulunulmalı. en değerli dayanak budur. Rusya’nın ataklarının teşhir edilmesi gerekir.”
Aynı vakitte ABD’nin Deniz Piyadeleri Üniversitesi’nde öğretim görevi olan Sinan Önemli ayrıyeten ABD İdaresi’nde Erdoğan’ın bir beş yıl daha iktidarda saklanması istikametinde bir vizyonunun var olduğu bilgiler de paylaşıldı.
“Biden idaresinde, problemli olsa da Erdoğan ile ilişkilerinin çoğaltıldığı formülün içeriği kanaati var” diyen Önemli, “Bu formül de, ‘Bakın Finlandiya’nın NATO’ya erişimi sağlanabilirdik, karşılığında da Ankara’yı küçük F-16 modernizasyon paketiyle birlikte ödüllendirildik’ diye Ayrıyeten seçimleri halinde kazanma de Erdoğan’ın ABD’ye İsveç’in NATO’ya kabul edilmesi, S-400’lerin üçüncü bir ülkeye transfer edilmesi amacıyla, münasebetleri olağanlaştırmaya yönelik adım atacağı raporunu verildiği istikametinde duyulmlar da var” dedi.
Türkiye demokrasisi için son fırsat mı?
Öte yandan, bazı Batılıların katıldığı, seçimlerin Türkiye için “tarihi” ehemmiyete sahip bir yol ayrımlarını temsil ettiği, seçmenlerin oylarıyla demokrasi ile otokrasinin ortasında bir tercih yapacaklarına, bu tercihin yerinde vakitte Türkiye’nin memleketler arası siyaset sahnesinde, jeopolitik darbelere de etki edeceğine dikkat çekiyorlar.
Ancak ABD’li Brookings Enstitüsü uzmanlarından Ömer Taşpınar, Erdoğan’ın görünmediği kadar güçlü, Türkiye’nin Rusya’da ya da Çin’de otoriter bir ülke görüşülmediğinde.
“Erdoğan kazansa da, kaybetmeye mahkum oldu”
Taşpınar, Asya Times‘ta yayımlanan tahlilinde, Batı’da Türkiye demokrasisinin olgunluğuna sonuçta güvensizlik üzere Türkiye’de de Erdoğan’ın seçimleri kaybetmesi durumunda çekileceğine, barışçıl bir iktidar değişikliğinin mümkün kılınmasından zorlanan kesitlere dikkat edilerek, bunu “kaderci bir teslimiyet algısına” benzetti.
Aynı endişeli yaklaşımın, bu seçimleri “Türkiye’nin diktatörlüğe kaymadan önceki son şansı” olarak görenlerde de gözlemlediğine işaret eden Taşpınar, bunun “Türkiye gerçeklerini göz arkası olmayan bir yaklaşım” olarak nitelendirdi.
Taşpınar, “hiç olmadığı kadar güçsüz kalıyor” ve “varoluşsal bir mücadele” diyor Erdoğan için, “Devasa cumhurbaşkanlığı sarayını bakımını duvarların dışında Erdoğan, gerçeklikten kopuk ve çevredeki dalkavuklarla çevrili, yalnız bir adam” ifadesini kullandı.
İnşa ettiği tek rejimin Erdoğan’ı güçlendirmeye henüz yetmediğine işaret eden Taşpınar, “Erdoğan 14 Mayıs’ta kazanırsa, bu yönetim yetkisi, ya da minimum fiyat artışı ne kadar durdurulacağını yaşını yenileme popülist siyasetleri sağlamış olmayacak. Kazanırsa şayet, çok sayıda insan tükeniyor onun siyaseten yenilendiğine inandığı için kazanır” ifadesi aktarıldı.
DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşılabilirim?
EKONOMİ
16 Şubat 2025EKONOMİ
16 Şubat 2025GÜNDEM
16 Şubat 2025GÜNDEM
16 Şubat 2025GÜNDEM
16 Şubat 2025GÜNDEM
16 Şubat 2025EKONOMİ
16 Şubat 2025Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.