Henry Kissinger, 27 Mayıs 1923’de Almanya’da “Heinz Alfred” ismiyle Yahudi bir ailede doğdu. Nazilerin iktidarı sırasında aile, 1938’de ABD’ye göç ederek New York’a yerleşti ve Kissinger’ın ismi “Henry” olarak değiştirildi.
İkinci Dünya Savaşı sırasında 1943’te, ABD vatandaşlığına kabul edilen Kissinger, ABD ordusunda Almanca tercüman olarak vazife yaptı. Kissinger, 1946’da “çavuş” rütbesiyle ordudan ayrıldı.
Savaşın bitmesinin akabinde Harvard Üniversitesinde eğitimine devam eden Kissinger, 1950’de siyaset bilimi alanında lisans, 1954’te ideoloji alanında doktora derecelerini almasının akabinde üniversitede akademik çalışmalarına bir müddet devam etti.
ABD’NİN BİRİNCİ YAHUDİ DIŞİŞLERİ BAKANI
Kissinger, akademide geçen yıllarının akabinde, 1960’da siyasete girme kararı aldı. Devrin New York Valisi Nelson Rockefeller’ın 1960, 1964 ve 1968 yıllarındaki başkanlık kampanyalarında “kıdemli dış siyaset danışmanı” olarak vazife yaptı. 1968’de Cumhuriyetçi Partiden başkanlık için aday adayı olan Rockefeller’ın yarışı kaybetmesinin akabinde, partinin adayı Richard Nixon’ın kampanyasında çalışmaya başladı.
Nixon’ın zaferiyle sonuçlanan 1968 seçimlerinden sonra Kissinger, 1969-1975 yıllarında ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı, 1973-1977 yıllarında ise ABD’nin birinci Yahudi dışişleri bakanı olarak vazife aldı.
SOĞUK SAVAŞ DEVRİ ABD DIŞ POLİTİKASI
Soğuk Savaş devrinde ABD Dışişleri Bakanı olan Kissinger’ın, 1971’de Çin’e yaptığı iki bilinmeyen ziyaretin, Nixon’ın bir sonraki yıl yapacağı ziyarete taban hazırlaması, ikili alakalarda yeni bir periyodun açılmasını sağladı.
Kissinger, İsrail ile Mısır ortasında geçen Yom Kippur savaşı sürecinde periyodun Devlet Lideri Enver Sedat ile…
Kissinger’ın “üçgen diplomasisi” olarak bilinen Çin ve Sovyetler Birliği ile eş vakitli yürüttüğü müzakereleri, ABD ve bu iki ülke ortasındaki münasebetlerin “normalleşmesine” ön ayak oldu.
Eski Bakan’a nazaran üçgen diplomasisi, “kendi içinde her biri üzerinde bir tıp baskı oluşturmak ve dikkatlice hareket yaparak her birine, onların birbirlerine olduğundan daha yakın olmaya çalışmak” manasına geliyordu.
Kissinger’ın diplomatik temasları sonucunda 1972’de imzalanan Stratejik Silahların Azaltılması Antlaşması (SALT I) ve Anti-Balistik Füze Mutabakatı, ABD ve Sovyetler Birliği ortasındaki bağların “yumuşamasını” sağladı.
Mayıs ayında 100 yaşını dolduran Kissinger, temmuz ayında başşehir Pekin’e giderek Çin Devlet Lideri Şi Cinping’le görüştü.
1973’te ABD’nin müttefiki İsrail ile eski Sovyetler Birliği’nin müttefiki Mısır ortasındaki Yom Kippur Savaşı’nın muhteşem güçlerin katılacağı bir çatışmaya dönüşmesini engellemek için Orta Doğu başşehirleri ortasında yaptığı diplomatik seyahatler, “mekik diplomasisi” teriminin ortaya çıkmasını sağladı.
Kissinger, 1975’de 35 ülke tarafından imzalanan ve Avrupa’da karşılıklı inanç anlayışının güçlendirilmesine, barış ortamına elverişli kaidelerin geliştirilmesine ve demokrasi ile insan haklarının temel alınmasına katkıda bulunmayı amaçlayan Helsinki Son Senedi müzakerelerinde değerli rol oynadı.
DARBELER VE SİVİL KATLİAMI
Dünya siyasetini şekillendiren tartışmalı kararlarıyla bilinen Kissinger, 1973’te Şili’de demokratik yollarla seçilmiş sosyalist hükümeti deviren Pinochet önderliğindeki askeri darbeyi destekledi. Endonezya’nın 1975’te Doğu Timor’u işgal etmesine müsaade verdiği, devrin sonrasında saklılığı kaldırılan dokümanlarıyla ortaya çıktı.
Arjantin’de, 1976’da (Devlet Lideri Maria Estela Martinez) Peron hükümetine yapılan askeri darbeyi de destekleyen Kissinger, ABD’nin 38’nci Lideri Gerald Ford periyodundaki siyasetleriyle da başta Angola olmak üzere, Afrika’daki iç savaşları “körüklediği” tenkitlerine maruz kaldı.
Kissinger, bilhassa 1969’da Kamboçya’nın bombalanması ve 1970’te Vietnam’ın güneyinin işgal edilmesindeki rolü nedeniyle ülke içinde ve dünya çapında yaygın bir biçimde kınandı.
Pentagon raporuna nazaran Kissinger, Kamboçya’da 150 bin ila 500 bin sivilin vefatına neden olduğu iddia edilen 1969 ve 1970’te Kamboçya’ya yönelik yapılan “3 bin 875 bombardımanın her birini şahsen onayladı.”
Kamboçya’ya atılanların birçoklarının savaş sona erdikten onlarca yıl sonra dahi sivilleri öldürmeye ve sakat bırakmaya devam eden misket bombaları olması, Kissinger’ı hayatı boyunca tenkitlerin amacında tutmaya devam etti.
Kissinger’ın ayrıyeten Kamboçya’da Kızıl Kmerler’in ve yaklaşık 2 milyon Kamboçyalının vefatına neden olan diktatör Pol Pot’un iktidara gelmesine yol açan iç savaşın patlak vermesinde rol oynadığı tabir ediliyor.
KATLİAMCIYA “NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ”
Uluslararası alakalar disiplininde realist yaklaşımın öne çıkan isimlerinden Kissenger, ahlaki bedelleri ikinci plana atan bir yaklaşımla özdeşleştirildi.
Kissinger, mimarı olduğu ve milyonlarca sivilin vefatıyla sonuçlanan Vietnam Savaşı’nda ateşkes mutabakatının imzalanmasındaki rolü nedeniyle 1973’te Nobel Barış Ödülü’nü kazandı fakat bu ödül, Nobel tarihinde en tartışmalı mükafatlar ortasında yerini aldı.
Kamboçya’da bombardımanlar ve Güney Amerika’da mevt saçan askeri rejimlere dayanak vermek üzere ABD dış siyasetinin en eleştirilen ataklarından kimilerine dahil olmuş Kissinger’a ödül verilmesi, büyük tenkit topladı.
Kissinger mükafata, Kuzey Vietnamlı önder Le Duc Tho ile birlikte layık görüldü. Vietnamlı önder mükafatı reddederken Nobel tarihinde birinci kere Ödül Komitesi’nden 2 kişi de Kissinger’a ödül verilmesini protesto etmek için istifa etti.
New York Times gazetesi de mükafatı “Nobel Savaş Ödülü” olarak adlandırırdı.
Kissinger’ın, 2016’da ise 1969’dan bu yana yürüttüğü kamu hizmeti nedeniyle ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) tarafından sivillere verilen en büyük onur olan Seçkin Kamu Hizmeti Ödülü’ne layık görülmesiyle de işlediği cürümler adeta yasallaştırıldı.
PEK ÇOK ZULÜM VE KATLİAMDA SORUMLULUĞU VAR
Vietnam Savaşı’nın sona ermesinin akabinde 1971’de o dönemki isimleriyle Batı Pakistan (Pakistan) ve Doğu Pakistan (Bangladeş) ortasında başlayan ve Nixon idaresindeki ABD’nin görmezden geldiği çatışmalar, yaklaşık 3 milyon Bangladeşlinin vefatı ve milyonlarca kişinin yerinden edilmesiyle sonuçlanan krizlerde bir biçimde Kissenger’ın tavrı daima tartışıldı.
Kissinger ve Ford, Endonezya’da devrin siyasi başkanı Sukarno’nun 1965’te askeri darbeyle devrilmesinin akabinde iktidara geçen ve Doğu Timor’u işgal etmeyi planlayan General Suharto’yu ziyaret etmek üzere 1967’de Endonezya’ya gitti.
Kissinger ve Ford’un ABD’ye dönmesinden kısa bir müddet sonra Suharto işgali başlattı. Ulusal Güvenlik Arşivi tarafından yayımlanan kapalılığı kaldırılan devlet notları, Suharto’nun bunu “Beyaz Saray’ın tam onayına sahip olduğunu bilerek” yaptığını gözler önüne serdi.
Notlara nazaran Kissinger, Suharto’ya “Yapacağın her şeyin süratli bir biçimde muvaffakiyete ulaşması kıymetli. Ford’la birlikte ABD’ye döndükten sonra gerçekleşirse daha güzel olur.” tavsiyesinde bulundu.
Endonezya’nın işgali sonrasında başlayan ve 1999’a kadar süren çatışmalar sonucunda yaklaşık 200 bin Doğu Timorlunun hayatını kaybettiği varsayım ediliyor.
ABD DIŞ SİYASETİNİ ŞEKİLLENDİRDİ
ABD dış siyasetinin ahlakın, pragmatizm ve şahsî çıkarların önüne geçmesine müsaade verdiği takdirde başarılı olabileceğine inanmayan Kissinger, aldığı kararlar ve politik görüşüyle vazifeye geldiği 1969’dan beri ülkenin dış siyasetini şekillendirdi.
Kissinger 1994’de yayınlanan “Diplomasi” isimli kitabında “Dış siyasetinin testi olarak kendisinden ahlaki harikalık talep eden bir ülke ne mükemmelliğe ne de güvenliğe ulaşabilir.” tabirini kullandı.
Dışişleri Bakanlığı misyonundan ayrıldıktan sonra da dış siyaset mevzularında danışman olarak kelam sahibi olmaya devam eden Kissenger, 40’ıncı ABD Lideri Ronald Reagan’ın imzaladığı kararname ile Dışişleri Bakanlığı bünyesinde kurulan Orta Amerika Ulusal İki Partili Komitesine başkanlık yaptı ve komite “Kissenger Komisyonu” olarak anıldı.
IRAK’IN İŞGALİNDE ROL OYNADI
Başkan Reagan ve 41’inci Lider George H.W. Bush devrinde Dış İstihbarat Müşavere Heyetinde vazife yaptıktan sonra devlet misyonundan ayrılan Kissenger, ulusal güvenlik bahislerinde ABD liderleri ve dışişleri bakanlarının gayri resmi danışmanı olmaya devam ederek “Kissinger Associates” isimli danışmanlık şirketini kurdu.
Bazı çevreler, yaklaşık 200 bin sivilin öldürüldüğü 2002’de başlayan ABD’nin Irak’ı işgali sırasında Kissinger’ın devrin ABD Lideri George W. Bush, Lider Yardımcısı Dick Cheney ve üst seviye yardımcısı Karl Rove’a “gayri resmi danışman” olarak çalıştığını tez eden açıklamalar yaptı.
ABD, Kissinger’ın etkin misyondan ayrılmasından sonra da onun politik görüşlerini dış siyaset anlayışında uygulamaya devam etti.
100 YILLIK HAYATINDA HİÇBİR ŞEYDEN “PİŞMAN OLMADI”
Kissinger, 100 yıllık hayatı boyunca aldığı hiçbir karardan pişmanlık duymadığını “Kendinizle ilgili her şeyi kabul edin. Her şeyi kastediyorum. Her şey sizinle başlar, sizinle biter. Özür dilemek yok, pişmanlık yok.” kelamlarıyla tabir etti.
Kissinger’ın şahsî internet sitesinden yapılan açıklamada, eski Bakan’ın 100 yaşında Connecticut eyaletindeki konutunda hayatını yitirdiği duyuruldu.
News
