Londra merkezli insan hakları iklimi Milletlerarası Af Örgütü, İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin mevti sonrasında başlayan protesto hareketlerinde, emniyet güçlerinin şovlarını bastırmak için kasıtlı olarak yıkıcı güce başvurduğu bildirildi.

Af Örgütü tarafından Cuma günü yapılan açıklamada, “İranlı organize iktidarlarının sınanmasını engellemek için, ülke genelindeki protestoların zalimce engellemede kusursuz baskı araçlarını ele geçirdiği” sözleri. Af Örgütü, memleketler arası toplumun harekete geçmesiyle çok daha fazla insanın ölebileceği yahut hapsedilebileceği ikazında bulunuyordu.

Af Örgütü, seksin iptali için “ölüme sebebiyet verecek de olsa” sert müdahale talimatı verildiğini bildirdiFotoğraf: iran-emrooz

Af Örgütü, gösterilere ilişkin fotoğraflar ve kurbanların birçoklarının ateşli silahlarla canlarının kaybolduğunu belirtti. Milletlerarası “kınamanın gidişatının geçiş” adımları atması yaygınlığını vurgulayan Af Örgütü, aksi takdirde “çok sayıda insan daha öldürülme, sakat bırakılma, az görme, cinsel taciz ve parmaklıkların gerisine gönderilme tehlikesi ile karşı karşıya kaydedilmesi” tabir edildi.

“Acımasızca” müdahale talimatı

Uluslararası Af Örgütü’ne sızdırılan iki resmi belge, liderlere yönelik sert bir tavır sergilemek için güvenlik güçlerine talimat verildiğini gösteriyor. Bu evraklardan bir birine, ülkenin dört bir yanındaki Mazenderan güçleri kuvvetinin kumandasını 21 Eylül’de “İsyancılara ve ihtilal terslerinin yolunun açılması her türlü karışıklığa mevte sebebiyet verecek olsa da da acımasızca” müdahale talimatını verdi.

Af Örgütü, İran’daki hükümetlerarası protesto gösterilerinde 52 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Açıklamada, “Uluslararası Af Örgütü’nde resmi emniyet güçleri tarafından öldürülen 52 bayan, erkek ve oyun isimleri mevcut” tabiri kaydedildi. Af Örgütü, protestocunun de protesto hareketleri sırasında yaralandığını belirtti.

Oslo merkezli sivil toplum krizi İran İnsan Hakları (IHR) gösterilerde 83 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi.

İran devlet televizyonu olaylarında 40’dan fazla kişinin yer aldığı duyuruldu. Hükümet, can kayıplarının ortadaki emniyet güçlerinin de olduğunu belirtti.

Gösteriler sırasında hayatlarının kayıplarının daha yüksek olabileceğinden endişe ediliyor.

İran’da ülke geneline yayılan şovlar, 16 Eylül’de Mahsa Amini’nin vefatı sonrasında başlamıştı.

Amini 13 Eylül’de İran’daki kurallara uygun bir formda düzenlenmediği için sağlık polisi gözaltına alındığından beri, nedeni hala belirlenemeyen bir şekilde karakolda kötüleşmiş, 16 Eylül’de ise parlamanın kaldırıldığı üç gün sonra öldüğü bildirilmişti.

İran uygulayıcılara baskıyı artırıyor

İran idaresinin yöneticilerinin yanı gösterilere dayanak verenlere baskıyı artırdığı belirtiliyor.

İran medyası, protesto eylemlerine dayanabildiğini duyurdu 36 yaşındaki eski milli futbolcu Hüseyin Mahini’nin elinde alındığını duyurdu.

Gösteriler Olayı “Baraye” isimli toplumsal kitlenin her yerinde defalarca dinlenen müzisyen Şervin Hacıpur’un da öğrenildiği duyuruldu.

New York merkezli Gazetecileri Müdafaa Komitesi, ülkelerde en az 29 gazetecinin ele geçirildiğini bildirdi.

İran İstihbarat Bakanlığı da gösterilerle temaslı dokuz yabancı asıllı kişinin alındığını açıkladı. Açıklamada, “kargaşaya karışan” Almanya, Polonya, İtalya, Fransa, Hollanda, İsveç ve diğer ülke hesabının “olay yerinde” alındığı belirtildi.

AFP, dpa/JD, BK