“Afet dönemlerinde bayanların sorunları daha derinleşiyor”

Kahramanmaraş merkezli zelzeleler, tuz binaları değil insanların ömürlerini da yıkılmış lakin en çok da bayanların yaşamlarını altüst etti. Afet için Feminist Dayanışma Kümesi’nden Ezgi Karakuş, “Toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle kadınların birçok bölgedeki sorunları yaşarken afet devirlerinde bu meseleler daha da derinleşiyor. Örneğin bayanın zayıflığı daha da artıyor” diyor.

Depremin kutlamasında, İstanbul’dan Gaziantep’e giderek aramaya devam eden katılan Ezgi Karakuş, zelzeleden olumsuz etkilenen bayanların dramlarına çağdaş tanıklık etti. Karakuş DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı.

DW Türkçe: Bugün Dünya Ka Dinler Günü. Kahramanmaraş merkezli zelzeleleri düşününce Türkiye bugün nasıl bir 8 Mart’ı idrak ediyor mu?

Ezgi Karakuş: Bugün aslında ataerkil kapitalizmin yıkımı ve buna karşı feminist dayanışmanın ne kadar değerli olduğuna göre giriyoruz. harcanan vakitte da öfkeli bir formda yapabiliriz. Biliyoruz ki o binalar şayet tedbir alınsaydı, onca ikazlar alınmazsa bu biçimde yıkılmayabilirdi. Kontroller yapılsaydı, bu şekilde büyük bir yıkımla karşılaşılabilirdi. Bu kadar kayıpla karşılaşmayabilirdik. Birebir vakitte hayatların gözlerine göre kaybedenler için yaslı giriyoruz. Bir ay varken oradaki depremzedelerin yalnız bırakılmış olmasına da dikkat ederek giriyoruz.

Ezgi Karakuş zelzelenin akabinde İstanbul’dan Gaziantep’e giderek arama bırakarak dağıldı.Fotoğraf: Sarsıntı için Femist Dayanışma

Deprem olaylarındaki bayanların hayatlarında neler değiştirildi?

Zaten toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle kadınların birçok alanda sorunları yaşanırken afet devirlerinde bu sorunlar daha da derinleşiyor. Örneğin bayan zayıflığı daha da artıyor. Türkiye’de bayan istihdamı çok düşüktü, şu anda bilhassa o bilgisayarların daha da derinleşen bir sorun oldu. Derinleşen bir ekonomik krizle karşı karşıyaydık. Pandeminin de tesiriyle uygunca katmerlenmişti. Zelzelenin tesiriyle bayan zayıflığını daha çok konuşacağımız bir periyot var önümüzde.

Aramanın kesintiye uğradığına da katıldınız. Bu sırada depremzede ka dinlerle ilgili gözlemleriniz neler oldu?

Arama kurtarıcı olarak İslahiye’ydim. O kadar çok bayanın birinci reaksiyonu olarak aralıksız koştuğunu ve bu arada hayatlarını kaybettiğine şahit oldum ki. Ataerkil etkiyi burada görmemek mümkün değil. Bayanların, görünen kıyafetleri nedeniyle, başörtüsü yanında olmadığı için yıkılan binalardan daha geç ortaya çıkıyor, bazen çıkamamaları planlanıyor. Tek yaşayan kadınlara çadır verilmedi çünkü yalnızca ailelere dağıtıldı. Ki gerçekte var bir ay mevcut olmasına rağmen birçok yerde çadır durumu yok.

Kadınlar için bundan sonraki süreç bir güvenlik sorununu beraberinde getiriyor. Zira çadır kentlerde elektrik yok, su yok, karanlık bir yer ve çadır kentlerde mesela tuvaletleri çok dışarıda kuruyorlar ve ücra köşelerde, temel kuruluyorlar. Kadınlar hem kendileri için hem de çocuklar için geceleri hiç inançlı olmayan bu alanlarda kalmak zorundalar. Afet dönemlerinden sonra cinsel genişlemenin arttığı ve buna maruz kalan kadınların başvurabilecekleri düzeneklerin bulunmadığı da belirtildi.

En büyük sorun ney hangi boyutta?

19 gün alanda çalıştım. Kadınlarla konuştuğumuz zamanlar birinci kayıplarından bahsediyorlar. kültürün birçok yakınını, arkadaşını, ailesinden birçok kişiyikaybetmişler. Kaybetmenin yanında, birinci günlerde yardım ve arama kurtarmaya ulaşmadığı için yakınlarının dağılmasında bekletilen duya duya ve o çaresizlikle bekleyerek de yakınlarını kaybetmişler. Bunun travmasını yaşayan bayanlar.

Kadınların hijyen sıkıntıları var, zira tuvalete erişemeyen kadınlar artık genital şehirdela karşı karşıya kalıyorlar. Dağılım yolları enfeksiyonu ile karşı karşıya kalanlar. Birinci günden beri aslında ped sağlıklarını daima lisana getirdik zira öncekiki afet periyotlarında tecrübelerimiz vardı. Bunları daha çok ön plana çıkarmamız gerekiyor.

Deprem için Dayanışma Kümesi aramanın durmasına katıldı.Fotoğraf: Sarsıntı için Femist Dayanışma

Aynı vakitte esasen bayanların üzerinde olan çocuk bakımı ve mesken işi yükleri şu anda zelzeleyle birlikte katlanarak arttı. Oradayken bunu çok net bir formda gördük. Yani kadınların da bireysel değişimleri yaşayan ve travmayı yaşayan bireyler aslında bu travmanın ardından hayatında devam etmek zorunda olanlar da yeniden onları. Yani sonraki gün çocuğunun ne yemek değişimini yapmak zorunda olan onları, çadırı Nereden biliyordum, gece nasıl ısınırız diye düşünüyorlardı onlar. Zira geceleri çok soğuk oluyor ve bilhassa birinci günler çok soğuktu ve çocuklar soğuktan uyuyamıyordu. Tekrar hanımların geceleri uyanıp çocuklarla ilgileniyordu.

O insanların şu an nelere ihtiyacı var?

Ciddi bir psikososyal dayanak var. Bunu net bir formda söylemek gerekiyor. Ön plana çıkarma ve buna dikkat ekleme çok değerli bir bahis. Feminist hareket olarak da esasen halklarımız, hayatlarımız, özgürlüğümüz için her zaman sokaktayız her zaman olmaya da devam ediyoruz ve bundan sonraki süreçte birinci günden beri olduğu yerde kaldığından etkilenenlerin yaşadıklarını, deneyimlerini yeniden sürdürüyor devam ediyoruz. Bununla ilgili politik kelamlarımızı de devam ettirmektedir.