Türkiye’de boşanan kadınların gebe kayıtlarını gösteren bir rapor sundukları takdirde tekrar evlenebilmek için 300 gün beklemelerini zarurî kılan kanun kararı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından hak grubu olarak değerlendirildi.
AİHM, kelam konusu kararla Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin “özel yaşam hürmet hakkı” başlıklı 8’inci unsurun ve “evlenme hakkı” başlıklı 12’inci benzersiz ilişki olarak da “ayrımcılığın engellenmesi” başlıklı 14’üncü hususun kırıldığını belirtti.
Kadınların boşandıktan sonra yine evlenebilmeleri için 300 gün beklemelerini zarurî kılan karar, Türk Uygar Kanunu’nun 132’nci sırada yer alıyor. Kadınların gebe kaldıklarını kanıtlamaları ya da eski eşleriyle evlenmeleri durumunda ise bu sürein sonuna kadar beklemek zorunda kalıyor.
Söz konusu unsuzda, “Evlilik sona ermişse, bayan, evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün geçmedikçe evlenmez. Doğurmak ile sona erer. Bayanın önceki evliliğinden hamile olmamasının bilincinde yahut evlilik sona eren eşlerin yine evde evlenmek istemeleri hâllerinde mahkeme bu süreyi kaldırır” deniliyor.
“Hedeflenen hukuki maksatla orantısız”
AİHM, hak yolundaki tespit davada, mahkemeye veren Nurcan Bayraktar isimli şikayetçiye 300 gün bekleme mecburiyetinin sunulması ve bu kişiden tedavi raporu istenmesinin hiçbir mecburî toplumsal ihtiyaca hizmet edilmediğine hükmetti.
Söz konusu sürümde “hedeflenen yasal maksatlarla orantısız bir şekilde değiştirilmesi yanı sıra kâfi ve uygun sebeplerle de gerekçelendirilmediğini” belirten AİHM, “başvuru sahibinin özel hayatına hürmet hakkı dahil edilmesiyle” bu eylemin “demokratik bir toplumun gerekli olmadığı” kararına vardı.
“Cinsiyet verimliliği”
AİHM, boş kalmış bayanlara yönelik bu sürümde “doğmamış bir çocuk babası hakkında belirsizliğin korunmasının savunulamayacağı, doğrudan ve cinsiyet seçimli bir format olduğunu” ifade etti.
“Soya ağacının karışmasının engellenmesi hedefinin, bir diğer deyişle biyolojik babanın belirlenmesinin, çağdaş toplumlarda artık mevcutlarını kaybetmişmiş görünmeyi” belirten AİHM, kanunlarda artık babalık testi şeklinde uygulamalara olanak sağlayan diğer türel yollardan da bulunduğunu hatırlattı.
“İhlalin tespitinin tek başına kâfi adil tazmin oluşturulmasına” hükmeden AİHM, başvuru sahibine rastgele bir tazminat talebine gerek görmedi. Lakin AİHM, Türkiye’yi Bayraktar’ın 564 euroluk mahkeme masraflarını ödemeye mahkûm etti.
Dava, Türkiye’de Ocak 2014’te boşandıktan sonra bireysel yıl 300 günlük bekleme mühletinin hastalık raporu olmaksızın kısaltılması için mahkemeye giden ancak davadan olumsuz karşılık alan Bayraktar’ın iç hukuk yolunun sona ermesinin akabinde Haziran 2020’de AİHM’ye kişisel olarak başvurmata üzerine Strazburg millet mahkemeleri arasıye taşınmıştı.
DW/CÖ,BK
News
