DOLAR 35,9800 0.25%
EURO 37,3795 -0.04%
ALTIN 3.316,970,64
BITCOIN 3517790-0.70056%
İstanbul

HAFİF YAĞMUR

SABAHA KALAN SÜRE

AKP’li genç “fahri”ler: Askerlikten muaf mı oldular?, Dünyadan Haberler

AKP’li genç “fahri”ler: Askerlikten muaf mı oldular?

ABONE OL
Kasım 19, 2023 07:54
AKP’li genç “fahri”ler: Askerlikten muaf mı oldular?, Dünyadan Haberler
0

BEĞENDİM

ABONE OL

DW Türkçe’nin Milletlerarası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) iş birliği ile yürüttüğü Gölge Diplomatlar (#ShadowDiplomats) araştırması, Türkiye kamuoyunda çok tartışılan fahri konsolosluk hizmetlerinin sunulan ayrıcalıkları ve bu ayrıcalıklardan kimlerin faydalandığını gözler önüne serdi.

Öyle ki Türkiye’nin 1976’da tarafı olduğu “Konsolosluk İlgileri Hakkında Viyana Sözleşmesi”ne bağlı olan fahri konsoloslar askerlikle ilgili taahhütlerden muaf tutuluyor. Bu durum ise dikkatleri son devirde artan genç fahri konsolosların üzerine çekiyor.

Yaşın düştüğü

Araştırma, Türkiye’de uzun yıllar boyunca kabul edilen bu temsiliyette yaşın azaldığını gösteriyor. AKP ile bağları olan kimi fahri konsolosların ise misyona başladıkları periyotta ve genç fahri konsolosların ya da sundukları ‘en genç fahri konsolos’ olarak tanıttıkları dikkat çekiyor. Bu isimlerin ortasında AKP Eskişehir Milletvekili Harun Karacan’ın oğlu Alihan Karacan, AKP’li İskenderun Belediye Lideri Mehmet Fatih Tosyalı’nın oğlu Şerif Tosyalı ve AKP Genel Merkez Dış Bağlar Lider yardımcısı Emre Ete bulunuyor.

En genç fahri konsolos unvanını orta sıralarda duyuran AKP Eskişehir Milletvekili Harun Karacan’ın oğlu Alihan Karacan, AKP’li İskenderun Belediye Lideri Mehmet Fatih Tosyalı’nın oğlu Şerif Tosyalı ve AKP Genel Merkez Dış Bağlantılar Lider Yardımcısı Emre Ete bulunuyor. Her üç isim de Viyana Sözleşmesi’nden doğan ‘askerlikten muaf olma’ özgürlüğü kullanmadıklarına dair sorumuza cevap yazın. Bu bilgilerin fahri konsolosluğunu onaylayan Dışişleri Bakanlığı da hususla ilgili yorum yapılmadı.

Ancak DW’ye konuşan milletlerarası hukuk üyelerine Viyana Mukavelesi’nde, ‘askerlik muafiyet’ de dahil tüm kararlarıyla sözleşme tarafı olan bir ülke olan Türkiye için bağlayıcı. Türkiye’nin milletlerarası hukuk alanında uzman uzmanlarından biri olan eski AİHM yargıcı İstek Türmen, “Türkiye milletlerarası bir sözleşme tarafı ise o sözleşmeye uymak zorundaydı. Bu Viyana Sözleşmesi için de geçerlidir” diyor.

AKP’li genç “fahri”ler: Askerlikten muaf mı oldular?, Dünyadan Haberler
Eski AİHM denemeci İstek TürmenFotoğraf: DW/K. Akyol

Türkiye’de 300’ü aşkın fahri konsolos var

Dışişleri Bakanlığı’na bağlı olarak Türkiye’nin dünyanın farklı ülkelerinde bulunan fahri konsolosluk sayıları 108’e ulaşırken Türkiye’de yabancı devletlerin fahri konsolosluğunu yapan Türkiye Cumhuriyeti devletinin sayısı 300’ü geçiyor. Hem Türkiye’de bulunan yabancı fahri konsoloslarının hem de Türkiye’yi temsil eden fahri konsolosların bu statüyü elde etmesi için Türkiye’nin diploması gerekiyor. Ancak onayladığı fahri konsolosların sayısı giderek artan Türkiye, benimsediği bu siyaset ekonomisi, bu statüyü kullandırmayı kabul eden her ülke açısından belli kurallara uymak zorundadır.

Uluslararası diplomasinin bu ilişkilerinin Viyana Mukavelesi’nin 67’inci hususu ise ferdî raporlarından saklanması kapsamında “Kabil eden devlet, fahri konsolosluk memurlarını her türlü ferdî olması ve hangi neviden olursa olsun kamu hizmeti hizmetleriyle, istimval, yardım ve kalmak üzere askerlikle ilgili olaylardan muaf tutacaktır” diyor.

Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Kolu Öğretim Doç. İlyas Gölcüklü, Viyana Mukavelesi’nin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Husus 90/f.5 gereği kanun kararında ve mukaveleye karşı Anayasa’ya karşıtlık şarjı ile Anayasa Mahkemesi’ne dahi başvurulamayacağına dikkat çekiyor ve ekliyor: “Usülünce yürürlükten kaldırılmadığı süre Kontratı tüm kararlarıyla taraf devletler için bağlayıcıdır.”

“Vatandaşlığın bağımsızlığından”

Sözleşmenin 67’inci hususuna bağlı olarak devletin fahri konsolosları askerlikle ilgili beyanlarından muaf tutmayı taahhüt etmek tabir eden Gölklü, “Böylece kabul etmeyen devlet diğeri bir tabirle mesken sahibi devlet, fahri konsolosluk memurları işlemi olan bu haklara hürmet göstermekla birlikte. hem de devletlerle yapılan İkili Konsolosluk Mutabakatları çerçevesinde Husus 67’ye yapılan genel atıfla bu haklar tanınmaktadır” diyor.

Sözleşmeye bağlı, her devletin fahri konsolosluklarını atayı atamama yahut kabul edip etmeme kararında özgür olduğunu vurgulayan Gölcüklü, hasebiyle fahri konsolosu kabul eden devlet hangisi ise o devletin Viyana Kontratı kapsamında kabul ettiği fahri konsolosun vatandaşlığından vazgeçmesine işaret ediyor.

Emekli diplomat Ünal Çeviköz ise 67’inci hususta askerlikten muafiyet sağlandığının belirtildiğini belirterek, “Bence yanlış. Fahri konsolos TC vatandaşı ise askerlik de bir vatandaşlık görevidir ve Viyana Sözleşmesi’ne sığınılarak bu türlü bir muafiyete sahip olunduğunu” yorumunu yapıyor.

Peki genç yaştaki fahri konsolosluk yaşlı isimleri nasıl bir profil çiziyor?

AKP’li genç “fahri”ler: Askerlikten muaf mı oldular?, Dünyadan Haberler
Emekli diplomat Ünal ÇeviközFotoğraf: wikipedia/CTBTO

23 yaşında diplomat

Araştırma, 2020 yılında Türkiye Hava Kurumu’nda üst düzey bir göreviye taşındığını AKP Eskişehir Milletvekili Harun Karacan’ın oğlu 28 yaşındaki Alihan Karacan’ın daha erken yaşlarda fahri konsolos da olduğunu gösteriyor.

1994 doğumlu Karacan, Kosova’nın Eskisehir fahri konsolosu. Kamuya açık nakit durumu Karacan’ın bu ülkedeki fahri konsolosluğuna tam olarak hangi tarihte atandığına dair açık bir etkiye rastlanmıyor. Lakin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin Mart 2017’deki bir aktifliğine fahri konsolos unvanıyla katıldığı yerde yer alıyor. Bu anda Karacan 23 yaşındaydı. Alihan Karacan, periyotta Eskişehir Kızılay Lider Yardımcılığı ve Satranç Federasyonu Vilayet Temsilciliği görevlerini de yürütüyordu.

Alihan Karacan’ın ismi en son Temmuz 2020’de Cumhuriyet tarihindeki en esaslı kişilerden Türk Hava Kurumu’na (THK) kamuoyunun gündeminde yer almıştı. Sözcü gazetesinin haberi, THK’ye Haziran 2020’de üye olan Karacan’ın, bir ay içinde en yüksek gelire sahip olan Eskişehir Şubesi’ne lider olarak atandığı ortaya çıktı. Kelam konusu atama, kamuoyunda Karacan’ın bu görevinin sürdürülmesi için gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olunmaması ve AKP’li bir vekilinoğlu olduğu için bu misyonun tenkitlerine yol açtı.

Bir dönem AKP Genel Lider Yardımcılığı misyonunda de bulunan AKP Eskişehir Milletvekili Harun Karacan, akaryakıt istasyonları olan Karacan Şirketler Kümesi’nin ortaklarından. Harun Karacan bir yandan Türkiye’de Makedonya’nın Eskişehir fahri konsolosluğu misyonunu yürütüyor. Bu misyona 2013 yılında kaydedilen Harun Karacan, Makedonya’nın fahri konsolosu olarak, oğlu Alihan Karacan’ın fahri konsolosluğu için bulunup Kosova büyükelçiliğine teklifte bulunulması ya da rastlantısal bu hususta teşvik edilip edilmediği konusunda sorularımızı yanıtlamadı.

Zamanının en genç fahrisi

İskenderun’un AKP’li Belediye Lideri Mehmet Fatih Tosyalı ve Şerif Tosyalı da baba-oğul fahri konsolos olanlardan.

Mehmet Fatih Tosyalı, Türkiye’de Slovenya’nın Hatay fahri konsolosluğunu yürütürken, oğlu Şerif Tosyalı bireysel kentte Karadağ’ın fahri konsolosu. Şerif Tosyalı’nın Türkiye’deki döneminin en genç fahri konsolosuna ilişkin haberler Aralık 2013’te ortaya çıktı. Şerif Tosyalı, o periyot 28 yaşındaydı. Baba Tosyalı’nın fahri konsolosluğu ise 2012’ye dayanabilir.

2007 yılında seçilen MÜSİAD Hatay Şube Başkanlığı misyonunu 12 yıl boyunca yürüten Mehmet Fatih Tosyalı, 1988 yılında kurduğu aile şirketi Tosyalı Holding’e bağlı tüm şirketlerde idare komitesi yaptı. Holding, demir çelik kesiminde faaliyet gösteriyor. Oğlu Şerif Tosyalı ise şu anda Holding’in idare heyeti üyesi.

Tosyalı Holding için Hatay’da 80 dönümlük deniz dolgusunda değiştirilen imar değişikliği planı birinci olarak 2006’da yargıya taşınmış, Danıştay kararı ‘dur’ demesine karşılık Ocak 2022’de Etraf Şehircilik ve İklim Bakanlığınca onaylanması yolunda açmıştı. Plan, Nisan 2022’de Hatay’ın İskenderun ilçesinde yapılan belediye meclisinde de onaylandı. Projeyle ilgili yargı süreci devam ediyor.

Mehmet Fatih Tosyalı, gerek ilişkilerin durumu yargılama süreci Slovenya açısından fahriosluğunu olumsuz etkileyip etkilemesi konsol birleştirdiği ülkenin çok genç dönemdeki fahri konsolos seçme sürecinde bir tesiri olup olmadığı günlük sorularımıza karşılık gelir.

Seçim kampanyasında fahri konsolos vurgusu

Türkiye’de bulunan ve genç fahri konsolos unvanına sahip olduğunu duyuran isimlerden biri olan AKP Genel Merkez Dış Bağlar Lider Yardımcısı Emre Ete. Ete, şu anda vakitte Türkiye’de misyon alan ve yabancı ülkelerin temsil eden TC devletinin ‘birlik ve beraberliğini sağlamak’ ismine kurulan Dünya Fahri Konsoloslar Derneği’nin (DFKD) İdare Heyeti Lideri.

2015 seçimlerinde AKP’den İstanbul 2’nci bölge milletvekili adayı olan Ete, seçim kampanyasında “Latin Amerika’nın en genç Fahri Konsolosu” unvanını kullanmıştı. O devir basına yansıyan açıklamalarında yüksek tahsilini Amerika’da tamamladığını, Latin Amerika’nın en genç Fahri Konsolosu ve Türkiye’nin seçilmiş en genç mütevelli heyet üyesi olduğunu belirten Ete, “Ben burada ki, bizim burada daha birçok enler yaşamış” varlığını kullanmıştı.

Teknoloji, züccaciye ve fuarcılık kesimlerinde faaliyet gösteren idare şuralarında bulunan ve Dünya Helal Doruğu Kurul Lider Yardımcısı da olan Ete, 2015 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın elinden “2015 Yılı En Güzel Genç Girişimci” mükafatını taşıyordu.

Emre Ete vakitte AKP döneminde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) arazi satışıyla kamuoyunun gruplarına gelen Atmaca Küme İdare Heyeti Lideri Adem Atmaca’nın damadı. İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, geçen yıl, 2016’da İBB’den 11 milyon uzunlukta alınıp dört gün sonra 47 milyon yönde tekrar İBB’ye sunulan arazi olayını duyurarak şirket hakkında kabahat duyurusunda bulunmuştu.

Honduras’ın İstanbul Fahri Konsolosu olan Emre Ete, bu görevine Mayıs 2016’da başladı. Kamuya açık kaynaklara sahip 1982 doğumlu olan Ete, bu statüsünde olduğunda 34 yaşındaydı. Emre Ete’nin ağabeyi Dünya Helal Doruğu Kurultayı Lideri Yunus Ete ise Lesotho Krallığı’nın İstanbul Fahri Konsolosu’dur. Yunus Ete, ayrıyeten Dünya Fahri Konsoloslar Derneği İdare Heyeti Genel Sekreteri.

Emre Ete, CC plakalı araç kullanımı ve ‘askerlik muafiyeti’ dahil fahri konsolosluk görevinden doğan haklardan hangilerini kullanıp kullanmadığına dair yönelttiğimiz sorulara karşılık olarak. DW Türkçe’nin Türkiye’de heyeti bir dernek olan Dünya Fahri Konsoloslar Derneği’nin görevlerinde sorduğu sorular da cevapsız kaldı.

Aile boyu fahriler

Öte yandan Türkiye’de yabancı ülkeleri temsil eden ve TC vatandaşı olan fahri konsoloslar yetenekli bir aile içerisinde birden fazla fahri konsolos olan örnekler Karacan ve Tosyalı ve Ete’lerle hudutlu değil.

Tarım kesiminde faaliyet gösteren Özova Grubu’nun sahibi Murat İçcan Kazakistan’ın Hatay fahri konsolosluğunu yürütürken oğlu Mevlüt Emre İçcan Senegal’in Hatay Fahri Konsolosu olarak atandı.

Durmazlar Makine İdare Konseyi Lideri Hüseyin Durmaz da İngiltere’nin Bursa Fahri Konsolosu iken kız kardeşi ve bireysel şirketlerin idare şurası lider müdürü olan Fatma Durmaz Yenibirlik 2015’te Polonya’nın Bursa Fahri Konsolosu oldu. Tramvay üreticisi olan Durmazlar, 2018’de birinci ihracatını AB üyesi Polonya’ya gerçekleştireceğini açıkladı. Fatma Durmaz Yenibirlik, kelam konusu ihracatta fahri konsolosluk görevinin ne kadar tesirli olduğuna dair sorumuzu yanıtlamadı.

Öte yandan SUMMA İnşaat’ın sahipleri Selim Bora Svaziland’ın, kardeşi Fatih Bora Nijer’in, Fatih Bora’nın eşi Zeynep Bora ise Ruanda’nın fahri konsolosu. Afrika bölgesinde çok sayıda yatırım bulunuyor.

Celal Metin ve Ali Kerem Metin de baba-oğul fahri konsolosluk misyonunu iş insanlardandan sürdürmüştür. METCAP Enerji firmasının sahibi Celal Metin Papua Yeni Gine’nin İstanbul fahri konsolosluğunu yürütürken, oğlu Ali Kerem Metin Marshall Adaları’nın İstanbul Fahri Konsolosu.

Aynı aile içinde ve birden fazla ülkedeki fahri konsolosluğunu üstlenen isimler, bu durumun ne formda ve hangi motivasyonla birlikte verildiğine ait sorularımıza cevap verir.

AKP’li genç “fahri”ler: Askerlikten muaf mı oldular?, Dünyadan Haberler
Fotoğraf: ICIJ

Peki bu olağan bir durum mu?

Emekli diplomat Ünal Çeviköz, “Bir aile sistemi fahri konsolosluğu uygun şekilde sürdürülmesi münasebetiyle bireysel olarak başka üyeleri da diğer ülkeler tarafından fahri konsolos olarak önerilebilir” diyor ve ekliyor: “Diğer yandan Türkiye’de fahri konsolosluk toplumsal statüsü için çok ayaktan ‘Benim babam şu anda fahri konsolosu olur ya da kardeşim bu ülkedeki fahri konsolosu’ deyip bir cins CV zenginliği yaratıp ondan bireysel ailede birden fazla fahri konsolosluk edinilmesi mümkün.”

#ShadowDiplomats nedir?

“Gölge Diplomatlar” (Gölge Diplomatlar), memleketler arası diplomaside en az incelenen rollerden biri olan fahri konsolosluğa ışık halen devam ediyor. Bu umut diplomatlar, çoklukla büyükelçilik yahut konsoloslukta mevcut, yabancı hükümetlerin çıkarlarını desteklemek için kendi ülkelerinde çalışıyorlar.

Soruşturma, fahri konsolosluk sistemi, gerekliliği denetlenmeden atanan ya da kazandıkları bu statüyü zenginleştirmek, kanun yaptırımlarından kaçmak yahut siyasi gündemleri ilerletmek için kullanılan bazı isimler tarafından baltalanarak ortaya çıkarıldı.

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ve ABD’li haberlerin ProPublica’nın koordinatörlüğünde dağıtıldığı, 46 ülkede 61 medyanın bir araya geldiği bir gazetecilik iş birliği olan “Gölge Diplomatlar (Gölge Diplomatlar)” 160 gazetecinin ortak çalışmasıyla bir araya getirildi. Türkiye ile ilgili işlemleri yalnızca DW Türkçe’nin gerçekleştirdiği küresel araştırmada yer alan gazeteciler skandallara yahut ceza davalarına karışmış en az 500 adet fahri konsolos tespit etti.

En az 10 karakter gerekli
Gönderdiğiniz yorum moderasyon ekibi tarafından incelendikten sonra yayınlanacaktır.


HIZLI YORUM YAP
300x250r
300x250r

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.

Sağlık Turizmi Reklam Ajansı