Gerek bürokrasideki varlığı Cumhur İttifakı’nda siyaseti yönlendiren adımlarıyla kritik bir aktör olarak varlıklarını sürdüren MHP son haftalarda güçlü günlerde kalıyor. Parti, eski İdeal Ocakları Lideri Sinan Ateş cinayetiyle irtibatlı olarak tartışmaların odağında. MHP’liler ise partilerinin cinayetle ilişkileriyle karşı karşıya kalıyor, ancak cinayetin ardından partideki toplu istifalar soruları çoğalıyor. Cinayetle kontaklı olarak eski İdeal Ocaklar yöneticisi Tolgahan Demirbaş’ın MHP Milletvekili Olcay Kılavuz’un konutundan alındığının basına başlangıcında soruşturmanın MHP’ye daha ne kadar uzanacağı da titizlikle takip ediliyor.
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), 9 Şubat’ta bu türden bir cinayetle anılan devirde 54’üncü kuruluş yılını kutlayacak.
“Devlet-Ocak-Dergâh: 12 Eylül’den 1990’lara Ülk Hareketücü” ile “Devlet ve Kuzgun: 1990’lardan 2000’lere MHP” kitaplarını Tanıl Bora ile kaleme alan gazeteci Kemal Can, aslında Sinan Ateş cinayetiyle ortaya çıkan ilgiler örgüsünün MHP için sürpriz bir görüşmede bulunulmadı. Daha önce Abdullah Çatlı, Alaattin Çakıcı olmak üzere cürüm rejiminden mahkûm olmuş kişilerin MHP tarafından “dava arkadaşı” olarak lanse edildiği hatırlatan Kemal Can, partinin artık içinde bulunduğu durumu şu şekilde yorumluyor:
“İktidarla kurulan simbiyotik alakayla birlikte cezasızlık sayesinde çeteleşmiş yapıların daha yavuz davrandığını gördük. Bu terapiden politik tedavinin yeterlice tavan yaptığını, seçmeni ve bilhassa ülkücü takımları devam ettiğini görebiliyoruz.”
Gazeteci Kemal CanFotoğraf: Kemal Can
Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Öğretim Üyesi Doç. İlker Aytürk de Ateş cinayetinden önceki muhalif MHP’lilere yönelik saldırıların arttığını, bu atakların cezasız kaldığını ve gelinen noktada meselenin çözülmediğini cinayetin var olduğunu düşünüyor.
MHP, 2015 yılından bu yana iktidar partisi AKP ile ittifakı içerisinde. Eski İdeal Ocakları Lider Sinan Ateş cinayeti de milliyetçi hareket 2015’ten bu yana devam eden çabaların bir sonucu olarak görülüyor.
MHP’nin iktidarla ilişkisi
İttifak sonrası değerli siyasi bir güç haline gelen partinin siyasetteki “idari” işlevine dikkat eden Can, MHP’nin ideolojik misyonuna bağlı olarak fikri görünürlüğünü ve kırmızı çizgilerini iktidarda tutmak ve iktidarın bu fikir çerçevesinde davranışını zorlamak üzere bir çalışma olduğunu belirtiyor:
“Büyük bir politik güç haline gelip gelen, 80’li, 90’lı yıllarda iktidar üzere ortaya çıkan, devrin iktidarlarını temsil eden siyasi bir aktör oldu.”
Can’a, 2015’te bu yana AKP iktidarının ideolojik yönetimine veren politik aktör haline gelmesi, bu fonksiyonun temsili teşkilatını oluşturuyor. Kemal Can, MHP’nin gerçek siyasete karşı yeteneksizliğinden ve hatta “siyaset karşıtlığından” bile bahsedilebileceği görüşünde. MHP’ye değerli siyasi konuma kazandırılan durum ise şöyle açıklanıyor.
“Milliyetçilik olarak adlandırılan devlet yapısı en değerli parçalarından, bir çeşit ‘joker siyasi kimliği’ halinde kullanıma açık olan ideolojik çerçevenin marka adı elinde kalmaya devam ediyor.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli Fotoğraf: DHA
“Düşmanıyla var olan, düşmanı olmayan bir parti”
Türk sağlığı üzerine çalışmalar ile bilinen Doç. Dr. İlker Aytürk, MHP’nin genel durumunun düşük olduğunu, lakin Kemal Can’ın da söz ettiği tesirinin oy oranı ile hakikatin normal olmadığını söylüyor:
“Bakınız vakit daima çok küçük oylar alır, buna karşılık oyun üzerinde çok siyasi sistem tesiri olan bir partidir.”
MHP 2002 seçimlerinde yüzde 8,36; 2007 seçimlerinde yüzde 14,27; 2011’de yüzde 13,01; 2015’te 16,29 oranında ve yılda Kasım ayında yinelenen seçimlerde yüzde 11,9 oranında oy almıştı.
Aytürk’e bağlı, MHP “düşmanıyla var olan” bir parti. 60’lı ve 70’li yıllarda Türk solu olan “düşman” 80’li ve 90’lı yıllarda Kürt hareketine dönüştü:
“2000’li yıllardan itibaren biraz düşmansız kalmış bir MHP var karşımızda.”
Aytürk, partinin neden muhalefetle işbirliğini seçmeyip AKP’ye takviye ederek Türkiye’yi adım adım “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”ne götürmeyi birleştirmeni ise anlamlandıramadığını söylüyor:
“MHP’liler ittifakı ‘mecburi bir şey’miş gibi sunuyordu, halbuki değildi. Bu bir seçimdi.”
MHP’de 1 Kasım 2015 seçim hezimetinin akabinde başlayan genel lider ve idare değişikliği tartışmaları, parti içinde yol anayasasına neden olmuştu. Kasım 2015’te MHP’den milletvekili adayı gösterilmeyen Meral Akşener, yaklaşık yüzde 5 oranında oy kaybı yaşanması nedeniyle kurultay talebinde bulunarak genel lider adayı oldu. 8 Eylül 2016’da MHP’den ihraç edilen Akşener, yeni partiye katılmaya başladı. ayrıca 25 Ekim 2017’de UYGUN Parti siyaset sahnesinde yerini aldı.
Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker AytürkFotoğraf: Privat
Aytürk, MHP’nin partisinin içindeki muhalefete karşı AKP’den dayanak genişliği lakin Cumhur İttifakı’na dahil olmanın yalnızca buna indirgenemeyeceğini savunuyor:
“MHP hükümete girerek iktidara gelmek istemeyen, bürokraside güçlü olmayı tercih eden bir parti. AKP’den bu bahiste yeşil ışık görmüş olmaları gerekiyor.”
Erkek hakim bir parti
Peki MHP seçimini kimler oluşturuyor? MHP, erkek hükümran bir parti. KONDA Araştırma ve Danışmanlık Şirketi’nin yaptığı araştırmalara göre, onun 10 MHP seçimininden yaklaşık 7’si erkek. KONDA’dan araştırmacı Erman Bakırcı, “Bu oran, başka seçmen kümelerinde bu dağılımta görmüyoruz” diyor.
İYİ Parti’nin kurulmasıyla birlikte MHP’de 18-25 yaş ortası seçmenlerin sayısı azalsa da MHP seçmenleri içindeki 18-32 yaş ortası gençlerin oranı Türkiye’nin üzerindedir. Partide sayısı azalan seçmenlerden bir oburu ise bayanlardır. Bakır şöyle devam ediyor:
“2022’de çıktığımızda onu 100 kişi 25 ila 28’i kendini ‘ev kadını’ olarak tanımlıyordu. Bu oran bugün MHP’lilerde yüzde 14. 2016’da ise yüzde 17 banttaydı. Yani MHP seçmenleri konut içinde bayanlarının tartısı azalmış.”
“MHP’li seçmen AKP ile ittifak olma halini özdeşleştirdi”
Peki MHP tabanı 2023 yılı prestiji ile en çok hangi sorunların sıkıntısı ediniliyor?
“Güvenlik” ve “terör”, MHP’lilerin en çok önemsediği husustur. KONDA’nın Mart 2021’de yaptığı bir araştırmada, “Türkiye’nin en değerli sorunu terör” diyenlerin sayısı yüzde 16 olurken, bu oran MHP seçiminde yüzde 36, AKP’lilerde yüzde 32 ve CHP’li yüzdelerde 5 oldu. Lakin Bakırcı’ya ait, özellikleri soru iktidara bağlı değilse Türkiye’ye uyumlu biçimde karşılık vermeme var. Erman Bakırcı, hükümetle birincil düzeyde ilişkili olan her mevzuda ise AKP seçmenine benzer hareket ettiğini lisana getiriyor. Örneğin, hayat pahalılığı olduğu kabul edilse de “dış güçlerden dolayı” denebiliyor:
“‘Türkiye’deki en büyük sorun nedir?’ diye sorduğumuzda ‘işsizlik’ diyenlerin olmadığı yüzde 41. Bu oran MHP’lilerde yüzde 36,5. Lakin mesela Türkiye’nin yüzde 13’ü ‘Yargı siyasallaşıyor’ derken bu oran MHP’lilerde 3.6′. MHP’li seçmen AKP ile ittifak olma durumu özdeşleştirmeye başlamış durumda.”
“Yürümeyecek yol bırakılmadı, o yol ÂLÂ Parti oldu”
geçmişte MHP’de siyaset yapmış, artık YETERLİ Parti’de olan ve vermek istemeyen bir bayan siyasetçi eski partisinde erkek hükümran yapı içinde bayanların iyice mücadeleci davranmak durumunda kaldıklarını şöyle anlatıyor:
“Naifliğe yer yok. Başa baş dişe dişlerinizi var.”
Siyasetçi, yeni parti kurmadığını, onların dışında başka bir seçeneğin bırakılmadığını söylüyor:
“Genel başkanlık çabasında süreç insanların parti oluşumu için tetiklendi. MHP içinde demokrasi isteyen, demokrasiyi delege iradesiyle hayatta kalmak isteyen bir kitle vardı lakin o süreç işletilmedi. O kadar engellendik ki bize yürüyecek yol bırakılmadı. O yol, ÂLÂ Parti oldu.”
MHP ve DÜZGÜN Parti seçmenleri orta sınıfsal ve bakanlık ayrımcılığına dikkat çekiyor. DÜZGÜN Parti’nin oyları Batı vilayetlerinde ağırlaşırken MHP gezide daha fazla aktifliğe sahip.
Doç. İlker Aytürk, iki milliyetçi parti ortasındaki farklılıklar “iyimser” ve “kötümser” tarifini şöyle özetliyor:
“‘Kötümser milliyetçiler’ yani Türkiye’nin ona düşman saldırısı altında olduğuna inanıyor, ABD ve Avrupa’ya olumsuz bakanlar MHP’de kaldı. DÜZGÜN Parti’ye gidenler gelir düzeyi daha yüksek, daha eğitimli, daha genç ve ABD ve Avrupa’ya karşı ‘eziklik hissetmeyen’ iyimser bir küme.”
MHP, “seçim sürecindeki yoğunluk nedeniyle” bu haberin hazırlanma süreci sorularımıza cevap verilemediğini bildirdi.
News
