Aliya İzzetbegoviç 8 Ağustos 1925 tarihinde Bosanski Samac kasabasında doğdu. Saraybosna’da bir Alman lisesinde eğitim gördü.
Lise çağında üstün kabiliyetleriyle ve İslami mevzulara ilgisiyle öne çıktı. O devirde arkadaşlarıyla birlikte dini hususları tartışmak maksadıyla Müslüman Gençler Kulübü’nü kurdu. Kulüp kısa müddette büyüyerek bir yardım derneğine dönüştü. Bilhassa 2. Dünya Savaşı vaktinde muhtaçlık sahiplerine büyük yardımlar yapıldı.
O devirdeki komünist rejimin ülke idaresini ele geçirmesiyle birlikte dinlerin toplumsal hayattaki varlığı giderek azaltıldı. İzetbegoviç, İslami görüşü savunduğundan ve ateizme karşı olduğundan mevcut idarenin amacı haline geldi. Bu sebeple beş yıl mahpus cezasına çarptırıldı.
Aliya İzetbegoviç’in sorunları 1953 yılında iktidara gelen Tito vaktinde katlanarak arttı. Fakat 1974’te hazırlanan yeni bir anayasayla kimi klasik İslami kurumların tekrar fonksiyon kazanmasına imkan sağladı. Bu olayın üzerine birtakım mescitler ve medreseler yine hizmete açıldı.
1980’de Devlet Lideri Tito’nun vefatıyla federasyon Cumhurbaşkanlığı konusunda bir uyuşmazlık ortaya çıktı. Bunun üzerine altı federal eyaletin her birinin Cumhurbaşkanının sırayla bir yıl federasyon Cumhurbaşkanlığı yapması üzere muahede sağlandı. Bu gelişmeyle birlikte ülkede kısmen bir demokratikleşme sürecine girilmiş oldu.
İzetbegoviç’in oğlu bu ortamdan yararlanarak babasının makalelerini bir kitapta toparlayıp, 1983’te “İslamî Manifesto” ismiyle yayınladı. Kitabın yayınlanması geniş çapta bir yankı uyandırdı. Mevcut rejim bu gelişmeye tahammül edemeyerek İzetbegoviç’i Avrupa’nın ortasında İslam Cumhuriyeti kurmak istemesiyle suçlayarak, 14 yıl mahpus cezasına mahkum edildi. Daha sonra Yargıtay kararıyla mahpus cezası 11 yıla indirildi. 1988’de çıkarılan bir afla da özgür bırakıldı. İzetbegoviç tahliye olduğu devirde dünyada bulunan komünist rejimler çöküş içerisine girmişti.
Bu devirde Demokratik Aksiyon Partisi’ni kurdu. Parti, 5 Aralık 1990 tarihinde Bosna’da gerçekleştirilen Genel Seçimleri kazandı ve İzzet Begoviç ülkenin Cumhurbaşkanı oldu. Fakat 14 Mart 1996′ hastalığı sebebiyle misyonunu bırakmak zorunda kaldı.
1990’lı yıllarda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti içinde bir bağımsızlık hareketi içerisine girdi. Bosna-Hersek de 1 Mart 1992’de gerçekleştirdiği referandum sonrasında bağımsızlığını ilan etti. Ancak Sırplar çabucak gerisinden Bosna idaresinde kelam sahibi olan Müslümanlara karşı savaş açarak katliama başladılar.
Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlık çabasına dayanak veren Avrupa Birliği ve ABD, Bosna-Hersek’i Sırp hücumları karşısında yalnız bıraktılar. Müslümanlar bu savaşta askeri açıdan epey zayıf bir pozisyondaydılar. Bu yüzden Sırplar Bosna’nın kıymetli kentlerini işgal ettiler. Ayrıyeten Sırplar ele geçirdikleri bölgelerde büyük katliamlar gerçekleştiriyorlardı. Bilhassa mescitleri ve İslamî izler taşıyan tarihî yapıtları tahrip ediyorlardı.
1995 yılında ABD’nin zoruyla imzalatılan Dayton Mutabakatı’yla savaş sona erdi. Savaşın sonucunda 250 bin insan hayatını kaybetmiş, 1 milyondan fazla insan da mülteci pozisyonuna düşmüştü.
Bosna-Hersek topraklarının % 51’i Müslümanlara ve Hristiyan Hırvatlara, % 49’u da Sırplara verildi. Ülkenin idaresi de bu üç halk ortasında paylaştırıldı. Bunun yanında Amerika Birleşik Devletleri, Müslümanlara ellerindeki silahları imha etmelerini ve ABD patentli silahları, yedek kesimsiz bir biçimde satın almalarını koşul koştu. Aliya İzzetbegoviç bu olaydan ülkesini en az ziyanla kurtarmaya çalıştı.
19 Ekim 2003 tarihinde Saraybosna’da vefat eden Aliya İzzetbegoviç, hayatı boyunca birçok eser yazdı.
ESERLERİ
– İslam Manifestosu
– İslam Deklarasyonu ve İslamî Tekrar Doğuşun Meseleleri
– Doğu ve Batı Ortasında İslam
– Tarihe Tanıklığım
SÖZLERİ
– Hayvanlar açken tehlikeli olur. İnsanlarsa tokken tehlikeli oluyorlar.
– Din ahlaktır; onu hayata geçirmek ise terbiyedir.
– Biz de zalimlerden olursak, zulme karşı savaşmamızın bir manası kalmaz. Kitaba uyacağız.
– Bir şahsın yüceltilmesi hadisesi, geçmişte ve bugün var lakin İslam’a mutlaka yabancıdır! Zira bu bir çeşit putçuluktur!
– Çok yaşadım ve çok yoruldum. Artık sevgilime kavuşmak istiyorum.
– Özgürlük verilmez, alınır.
– Kur’an ve İslam yalnızca hocalara bırakılmayacak kadar kıymetlidir.
– Güzel insan olmadan düzgün Müslüman olamayız.
– Biz ölüyoruz lakin onlar da kazanmıyorlar.
– İlimle din, birbirinden ayrıldığı takdirde, din insanları geri kafalılığa, ilim ise ateizme sürükler.
– Düşmanına benzediğin vakit, savaşmanın manası kalmaz.
– Bu adil bir barış olmayabilir; ama süren bir savaştan daha yeterlidir.
– Bütün büyüklük ve şükran Allah’a aittir ve insanların gerçek kalitesini lakin Allah tespit edebilir.
– Ben Müslümanım ve Müslüman olarak kalmaya kararlıyım. Bu hayatımın sonuna kadar bu türlü devam edecek. Zira İslam benim için uygun ve asil olmanın en yanlışsız tabiridir.
– Olduğunuz üzere kalın. Dininizi, milliyetinizi koruyun. Kimliğinizi kaybetmenin bedeli köleliktir.
– Müslümanlar, hayatta nasıl uygulanacak sorusundan kaçmak için Kur’an’ın nasıl okunması gerektiği konusunda geniş bir ilim ürettiler.
– Kimileri dini bağlılıklarının kendilerini tefekkürden azade kıldığına inanırlar.
News
