Başkent Ankara’da son dört maçta yaşanan fırtına ve sel baskınlarında üç kişinin hayatı kaybedildi, bir kişi de kayboldu. Çatıların uçması, ağaçlarının devrilmesi şeklinde 6 binin üzerinde olaya müdahale edilen Ankara’da çok sayıda konut ve iş yeri de su bastı. Başkent’te yaşananlar, kentte yaşananlarla ilgili sıkıntıların bir kez daha gündeme getirilmesi gündeme geldi.
Uzmanlara göre çok fazla yağışın yanı sıra altyapı eksikliği de yaşanan felaketle sonuçlanıyor. Uzmanlar, su yataklarının çevresinde yaşanan imar yoğunluğunun sonucunu suyun yaklaşık yüzde 80’i oranında karışamadığını ve akışa geçişe devam ediyor. Bu sular, üstü kapatılan derelerle birleşince de kesin noktalarda sel baskınları meydana geliyor.
Meteoroloji verilerine göre dörtte meydana gelen fırtınada rüzgarın suratı zaman zaman 82 kilometreye çıkarkenbazı veriler metrekareye zamanında 127 kilogram yağış gerçekleşti. Ankaralılar da ortaya çıkan sel ve taşkınların açtığı yaraları sarmaya çalışıyor.
Plansız yapılaşma, tehlikeye neden oluyor
Bir devir İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Su Çalışma Kümesi Üyesi olarak misyon alan İnşaat Yüksek Mühendisi ve su uzmanı Hasan Akyar’a bağlı kent çanağındaki derelerin üstünün plansız biçimde örtülmüş olması felaketin en büyük sebeplerden birisi.
İnşaat Yüksek Mühendisi ve su uzmanı Hasan AkyarFotoğraf: Eray Görgülü/DW
Akyar, Ankara çanağının içinde aslında 100 civarında küçük dere, Çubuk, Hatip ve İncesu olmak üzere üç de büyük dere bulunduğuna dikkat çekiyor. Akyar, 1957 yılında Hatip Çayı’nda 192 kişinin kaybolduğu büyük taşkının akabinde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün kentsel drenaj sisteminin tekrar ele geçirilmesi ve derelerin üstünün 1968 yılından itibaren kapatılmaya başlandığı vurgulanıyor. Son yıllarda derelerin çevresinde plansız yapılaşmaların çoğaldığına işaret eden Akyar, “Eskiden tek katlı, iki katlı ayrık yapılaşma olan artık 50 kata kadar apartmanlar yapıldı. Münasebetiyle oradaki su izolasyonu 1’ken 20’ye çıktı. Tüketilen su da kanalizasyon olarak sona erdi ve evsel atık bölgeye döndüğü” tespitini yapıyor.
Bu elektrik tesisatı da kanalizasyon sistemi ek yük getirdiğini yapan Akyar, Ankara’da kanalizasyon sistemi ile yağmur suyu sistemi tek bir kanalda birleşmesi nedeniyle çok yağış anında derelerin taşmasına sebep oluyor.
“BAKAY projesine devam edilmesi”
Murat Karayalçın’ın belediye başkanlığı döneminde 1990’lı yıllarda kanalizasyon sistemi ile yağmur suyu sistemini ayıracak olan BAKAY isimli bir proje başlatılmıştı. Bu klimalı bir cihaz olarak Tatlar’da büyük bir pis su arıtma tesisi üreten Akyar, 1994 yılından sonra projeye yatırım yapılmadığını, son birkaç yıldır harika imarda hayatta kaldığı için devam ettirilmesi gerektiğini öneriyor.
Ankara’nın kayıp derelerinden çoğunun bugün pazar yerleri, parklar, otoparklar bulunması ve çoğunun da kanalizasyon sistemi şeklinde olduğunu değiştiren Akyar, kelam konusu derelerle ilgili örnekler de veriyor. Akyar, Ankara Kent Hastanesi için yaklaşık 7 yıl önce açılan lakin daha sonra türel varlığı inşaatı durdurulan kavşağın Bilkent’teki Ağıl Deresi’nin önünü kestiğini söylüyor. Derenin çevresindeki yapılaşmanın devam ettiğini kaydeden Akyar, çok yağışlarla birlikte bu bölgede bir felaketin yaşanabileceğini vurguluyor.
Ankara’da sel felaketi Fotoğraf: DHA
“Anıtkabir bakışı Kirazlıdere de açıktan akıyordu”
Akyara’nın sahibi Ankara’da Dikmen Deresi, İncesu, Hatip Çayı bölgesindeki bölgede her bir baskın tehlikesiyle karşı karşıya. Ankara’nın Bahçelievler’e bağışlanması Anıtkabir’in yanındaki 1. Cadde’nin altından akan Kirazlıdere örneğine de dikkat eden Akyar, 1960’lı yıllık sonuna kadar derenin açıktan aktığını kaydediyor.
Akyar, “Bahçelievler’den Maltepe’ye ulaşmak için deredeki tahta köprülerin üzerinden geçmek zorundaydınız. Dere burada açıktan akardı. Sonra üstünü çalıştır” diyor. Şu anda derenin, caddedeki rögar kapağının altından aktığını kaydeden Akyar, derenin Ankara Çayı’na bağlandığını, çok yağışlarda bu dinlenme de su bastığını tabir ediyor.
ŞPO: “Artık 500 yılda bir olur” diyemeyiz
Şehir Plancıları Odası Ankara Şube Lideri Ceren İltersoy’a, felaketin ve altyapı eksikliğinin potansiyeli. Son yağışlarla birlikte Ankara’nın bu durumda felaketlere hazırlıksız çalışmaları ortaya çıkan savunan İltersoy, 1994 ile 2017 yılları arasında belediye başkanlığını yapan Melih Gökçek’i suçladı.
“Felaketin en büyük nedenlerinden biri yaklaşık 20 yıl aşkın bir mühlet boyunca Gökçek devrinde çok yapılaşmaya maruz kalmak, vadilerin imara açılmasıdır” diyen İltersoy, derelerin üstünün kesilmesi ve vadi tabanlarının su geçirimsiz yüzeylerle kaplanmasının da felakette büyük tesiri olduğunu savunuyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin son birkaç yılda kurtarmaya yönelik müdahelelerde bulunduğu da savunan İltersoy, “Önlemlerin anlık, günlük, aylık değil uzun vadeli planlama yapması gerekiyor” diyor. İklim kriziyle birlikte çok tabiat olaylarının artış gösterdiğini kaydeden İltersoy, “Kentlerde, 500 yılda bir olur denilerek, uygun olmayan yapılaşma kararları alınıyor. Artık 500 yılda bir anlatılan olaylar daha sık yaşanıyor” ihtarında bulunuyor.
Ankara’da sel felaketi Fotoğraf: Adem Altan/AFP/Getty Images
“Kentte bütüncül planlama yapılamıyor”
Ankara’nın geniş yerlerinde bulunan İmrahor Vadisi çevresinde yapıya da dikkat çeken İltersoy, vadinin yüksek noktalarında yüksek yapıların inşa edildiğini belirtti
“Vadinin tabanı da Millet Bahçesi adı altında Kanal Ankara Projesi’nin devamı niteliğinde yapıya kavuşturulmaya açıldı” diye konuşuyor. İltersoy, burada da derenin su geçirimsiz biçimde yerden alındığını söylüyor.
Bu çeşit felakete yol açan lisana gelen İltersoy, Ankara’daki yağış hacimlerinin hesaplanarak bütüncül altyapı planlamalarına dayandığını kaydetti. İltersoy, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin 2019 yılından bu yana şimdi bütüncül bir planlama konusunda ilerleme sağlayamadığı eleştirisini de yöneltti.
ABB tenkitlere cevap verdi
Ankara Büyükşehir Belediyesi ise mazgalların temizlenmediği tezlerini yanıtladı.
Yetkililer, yalnızca mazgalların temizlenmesiyle selin önüne geçilemeyeceğini savunarak “Mazgalların temizlenmesiyle selin önüne geçilebiliyorken yıllardır geçilirdi. Ankara Büyükşehir Belediyesi, 4 Haziran 2022’den bu yana 35 bin sefer kayıtlı mazgal paklığı yapmıştır. Ancak son on en büyük seli yaşanmıştır. ve kentleşmenin olduğu bölgelerde da bu yağış nedeniyle sel felaketi ortaya çıktı” açıklamasını yaptı.
News
