Avrupa hükümeti ve parlamento siyasi planı ve münasebetlerle 14 Mayıs seçimleri konusunda açıklama yapmaktan kaçınıyorsa da Avrupa’nın sol ve çevreci partileri Millet İttifakı’nın adayı ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve Millet İttifakı’na dayanmıyor. Avrupa kulisleri de 14 Mayıs’tan sonra senaryolarıyla kaynıyor. Seçimlerden sağlanacak sonucun hem Türkiye’nin kendisi hem de Avrupa için değeri herkes tarafından kabul ediliyor.
Avrupa Birliği (AB), kurum olarak üye devletleriyle birlikte seçim kampanyasını sürekli takip ediyor. AB üyelerinin oda olarak seçimleri yerinde gözlemleyecek Avrupa Kurulu ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) heyetlerinin 15 Mayıs Pazartesi günü Ankara’da yapacağı açıklamanın bekleneceğini söylüyor. Bu heyetlerin seçim raporları AB için referans oluşturulacaktır. Seçim sonuçlarının netleşmesiyle AB de resmi tavrı belirleyecek.
Avrupa seçimleri sonrasında Reykjavik’te toplanacak
Seçimlerin ertesi ayında, Strasbourg merkezli Avrupa Kurulu’na üye 46 ülkenin eyalet ve hükümet başkanları 16-17 Mayıs tarihleri arasında İzlanda’nın başşehri Reykjavik’te olacak. Ortaklarında Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin de geleceği liderler Türkiye seçimlerine birinci yansılarını muhtemelen İzlanda’dan verecek. Reykjavik’teki ilişkilerin merkezindeki husus Ukrayna olsa da Türkiye’deki seçim gelişmelerine göre son anda doruğa damga vurabileceği konuşuluyor.
Avrupa Kurulu üyesi olan Türkiye’nin dorukta kim tarafından temsili bilgileri artık biliniyor.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel MacronFotoğraf: Michael Kappeler/dpa/picture Alliance
AB kulislerindeki genel hava, Cumhurbaşkanlığı seçimini Cumhur İttifakı adayı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kazanması durumunda Türkiye-AB ilgilerinin mevcut durumu, yani ilerleme olmadan devam istikametinde. Bu türden bir senayoda; karşılıklı bağlantıların “al-ver” cinsinden devamı, Türkiye’nin kayıt işleminin büsbütün çürüyeceği, bunun da ilgileri kaçınılmaz olarak özel bir katılımın sürükleyeceği vizyonusü hakim.
Seçimi Millet İttifakı adayı Kılıçdaroğlu’nun kazandığı senaryosu ise Avrupa kulislerinde “giterek daha olası” tabirleriyle tanımlanıyor. Şu anki resmi durum “bekle ve gör” halinde özetleniyor olsa da Brüksel, Strasbourg, Paris ve Berlin’deki merkezlerde bu senaryo üzerine hesaplar yapılıyor.
Kılıçdaroğlu’nun seçimlerde son yıllarda Türkiye-AB münasebetlerine damga vuran “çatışma kültürü” atmosferinin, yerinin “uzlaşı tarihine” bırakılacağına inanılıyor. Ankara ile “yatışmış bir ilişki” devrinin kapsamlı olarak düşünülmekte birlikte, sorunların kısa sürede çözülmesi beklenmiyor. Türkiye-AB bağlantılarının üyelik perspektifiyle tekrar canlanma imkanının düşük olduğu söyleniyor. Münasebet olarak da Türkiye’de demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti alanlarındaki “olağanüstü bozulma”, AB içinde Türkiye ve Müslüman aykırılığı çok sağcı, milliyetçi ve popülist hareketlerin yükselişi ve Ukrayna savaşının yarattığı yeni milletlerarası konjonktür gösteriliyor. Bilhassa Almanya ve Fransa şeklinde AB’nin iki başkanının bulunduğu ülkenin Ankara ile üyelik görüşmelerinin tekrar başlamasına sıcak bakmadıklarından altı çizerek. Bu iki ülke AB’nin genişleme süreci konusunda kendi arasında da anlaşamıyor.
Dış siyasette “devrim” niteliğinde bir değişiklik beklenmiyor
Türkiye’nin AB ile ilerleme kaydetmeden önce, üyesi olduğu Avrupa Kurulu’ndan kapsanmasını yerine getirmesi gerektiği vurgusu da düzenli olarak lisana getiriliyor. Bunların başında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının geldiği hatırlatılıyor. Bunların gerçekleşmesi durumunda dahi bazı üye devletlerin Ankara ile üyelik müzakerelerine hız vermene sıcak bakılmayacağı, bunlardan bazılarının Türkiye’yi Avrupa Kurulu ve Fransa’nın başkanlığında geçen yıl Avrupa Siyasi Topluluğu pencerelerinin dışında görülmeyeceği söyleniyor.
Türkiye, Osman Kavala ile ilgili hak sahibi AİHM kararına uymadığı Avrupa Kurulu’nun kontrol mühletine girmişti Fotoğraf: Wiktor Dabkowski/dpa/picture Alliance
AB cephesinde Kılıçdaroğlu’nun üslup olarak Erdoğan’dan daha farklı bir dış siyaset tarzına sahip olması inanılıyor, lakin Türk dış siyasetinde ihtilal olarak nitelenebilecek bir değişim beklenmiyor. Bu bahiste devam edene kadar AB cephesinde en net konuşan isim Çek Cumhuriyeti’nin Ankara büyükelçisi Pavel Vacek oldu. Çek büyükelçi Euractiv isimli haber portalına yaptığı açıklamada, “Büyük devletlerin dış siyasetleri bir gün başkasına devam ediyor, dış siyasette süreklilik esastır” ifadesini kullandı. Vacek, Kılıçdaroğlu’nun seçim dahisi Türk dış siyasetinin özünde değişiklik beklemediklerini söyledi.
AB bilhassa Ankara’nın Yunanistan ve Kıbrıs siyasetlerinin içeriğinin değişmeyeceğini, Ankara’nın Rusya ile bağlarının kopmayacağını düşünüyor. Buna karşılık AB ve ABD ile ilişkilerin yatışıp normalleşmesiyle mevcut sıkıntıların daha rahat ele alınabileceği görüş lisana getiriliyor. Bu bağlamda en çok vurgulanan mevzuların başında Türkiye-Rusya münasebetleri ve sığınmacılar konusunda 2016 yılında Türkiye ile AB ortasında imzalanan mutabakat geliyor.
Avrupa kulislerinde lisana getirilen bir başka konu ise altılı masanın dış siyaset konusunda kendi içinde ne kadar uyumlu olduğu. Bu ittifakın demokrasi ve hukuk devleti alanlarında Avrupa standartlarıyla ahenk için gerekli ıslahatlar konusunda ne kadar uzlaşabileceği merak ediliyor.
Avrupa sol ve liberalleri Kılıçdaroğlu’ndan yana
Siyasal plan ise Avrupa’da sol ve liberal partiler Kılıçdaroğlu ve muhalefetin kazanmaktan yana parayı saklamıyor. Bu partinin mevcut etapta üyelik perspektifinden kelam etmesi halinde demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti alanlarında ıslahatlar gerçekleştirecek Türkiye’nin Avrupa’da getirisi tahmininde görüşteler.
Bu potansiyel Gümrük Birliği’nin hizmet birimlerinin bireysel biçimde güncellenebileceği, vize serbestisi görüşmelerinin ilerleyebileceği yapılamıyor. Türkiye’nin kurumsal Avrupa ailesinden dışlanmasını isteyen Avrupalı milliyetçi, muhafazakâr ve sağcı popülist partiler ise sessiz değerlendirmeleri tercih ediyor. Mayıs 2024’te yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimlerinden çıkacak tablonun Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği açısından değerli olacağı kaydediliyor.
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de doğal gaz arama faliyetleri Yunanistan’ın yansısına neden olduFotoğraf: picture-alliance/AA/Türkiye Milli Savunma Bakanlığı
Yunanistan ve değerli Kıbrıs rol oynamaya devam edecek
Görüntü düzeyindeki dilim seçim sonuçları ne olursa olsun Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti Türkiye’nin AB ile bağlarındaki değerli rol oynamaya devam edecek.
21 Mayıs’ta genel seçime gidecek Yunanistan, Ankara’nın “agresif” retoriğini eleştirse de son yıllarda bu durum ABD’nin AB ve seviyesinde kendi kapasitesinin dönmüş olmasından bağımsız görünüyor. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yürüttüğü politikayı münasebet gösterisip AB içinde Yunanistan’a sahip olan Fransa’da bu ülkede milyarlarca euro pahasında silah satıldı. Fransa ayrıyeten Kıbrıs’ın askeri askerini kullanabilecek. Fransa’da şu an hiçbir siyasi parti yok Ankara’nın AB üyelik planının takviyesi sağlanıyor.
Özet 14 Mayıs seçimleri Türkiye’nin Avrupa ile münasebetlerinin yeteneklerinde doğrudan mevcut. AB, Türkiye ile üyelik perspektifli ilişkiyi tekrar canlandırmaya pek istekli değil. Mevcut memleketler arası konjonktürde seri ıslahatlar yaparak Avrupa’dan aileden ayrılma isteğini ortaya koyan bir Türkiye’nin önünün de kolay kolay kesilemeyeceği söyleniyor.
News
