Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, dün 14. Büyükelçiler Konferansı’nın Ankara’da yaptığı konuşmada Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ile ilgilerini “tam üyelik perspektifiyle” canlandırmayı hedeflediklerini söyledi.
Dış siyaset stratejilerini “Türkiye’nin tam bağımsız, memleketler arası bağlantıları, kayıtlı oyun kuran, oyun bozan, faal ve müessir bir aktör oynamak için yılmadan gayret göstereceğiz” kelamlarıyla anlatan Fidan’ın AB’ye Balkanlar üzerinden ileti da dikkat. Hassas istikrar heyeti Balkanlar’da bütün ülkelerin ve milletlerin inançlarının ülkede olduğunu savunan Fidan, “Türkiye’yi bölüştür farazi, miktarda kopuk ve altı boş kavramlar geliştirerek ayrıntılı olarak bölge dışı bir güç, hatta hasım olarak nitelemek, Balkanlar’da mümkün olan en vahim hatadır” dedi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan.Fotoğraf: DHA
Türk Dışişleri Bakanı, AB’ye yönelik kelamlarını “Bütün Balkan ülkelerinin hatta Moldova ve Ukrayna’nın AB ve NATO üyeliklerinin konuşulduğu bir kesilmiş Türkiye’nin AB üyelik işlemlerinin akamete uğratılmış olması körlüktür. Yeni periyotta Türkiye-AB bağlarına bakışla bir bakışla yaklaşma ve süreç tam üyelik perspektifiyle canlandırılması ehemmiyet arz etmektedir” diye devam etti.
Türkiye, Vilnius’daki oğlu NATO Doruğu’nda İsveç’in NATO’ya onay verilmesi karşılığında Türkiye ile AB ortasındaki ilgilerin canlandırılmasını kaide koşmuştu. Pekala Türkiye’de uygulamaları AB’ye tam üyelik planıi belgelerinin işlenmesi bir amaç mı?
AB’ye “pragmatik politika” stratejisi
Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (CATS), “Erdoğan’ın yeni görevi devri AB-Türkiye münasebetleri için ne manaya geliyor?” Başlıklarıyla yayımlanan, kullanılan AB-Türkiye bağlarının geleceği ile ilgili ayrılma tespit ve değerlendirmelerde bulundu.
CATS uzmanı Yaşar Aydın’a bağlı Türkiye ile ne AB’nin ne de Gümrük Birliği modernizasyonu konusunda bir ilerleme kaydedilecek.
Bu inançlarda ilerleme sağlamak için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın demokratik bir “U dönüşü” yapması ve ıslahat sürecini başlatması gerekeceğini hatırlatan Aydın, “Ancak demokratik hakları ve muhalefet etme özgürlük garanti kapsamında alan bağımsız bir yargı, Erdoğan’ın elinde gücüır” değerlendirmesinde Bu nedenle Türkiye’de demokratik ıslahat sürecinin sürdürülmesine olanak vermediğini vurguladı.
CATS uzmanı Yaşar Aydın.Fotoğraf: özel
Zayıf ve istikrarsız bir Türkiye’nin Rusya’nın genişlemesine daha açık hale gelebileceği ihtarında bulunan Aydın, AB’ye izlemesi gereken siyaset hakkında da şu teklifte bulundu:
“AB, Türkiye’yi hem ekonomik hem de jeopolitik açıdan istikrarlaştıracak, ancak bireysel zamanları gözeten otokratik rejimi meşrulaştırmayacak, pragmatik bir siyaset uygulamalı.”
Üyelik yerine “daimi rekabet” mi?
Atina merkezli Avrupa ve Dış Siyaset Vakfı’nın (ELIMEP) araştırmacılarından Evangelos Areteos ise AB ile Türkiye ortasındaki dış siyaset rekabetinin süreceği lakin kişisel zamante “işlevsel bir ilişki” arayışında olacakları görüşte.
Areteos tahlilinde, Türkiye’nin indirme özerklik yolunda ilerlemeyi sürdüreceğini, başta Rusya olmak üzere dış siyaset mevzularında AB’nin “daimi rakibi” arz ve ekonomik kırılganlıkları nedeniyle de Rusya ve Körfez ülkelerinin ilgilerini odaklamaya devamne dikkat.
Bununla birlikte Ankara’nın Batı yönetiminden büsbütün kopmak da istemeyeceğine işaret eden ELIMEP uzmanı, “Türkiye siyasi diyaloğa odaklanarak AB’den bilhassa ticaret ve iktisat alanlarında, kimi kazanabilenler elde etmeye çalışmayı geliştirmeyi aktardı”.
AB-Türkiye münasebetlerinde “al-ver diplomasisi” olarak da isimlendirilen transaksiyonel ilgi evresine girilecek, AB’nin Gümrük Birliği’nin güncellenmesi konusunda da taviz vermekte sağlıklı kırılan Areteos, AB üyesi ülkelerin Türkiye ile ikili münasebetlere odaklanacaklarını, Brüksel’in ise Türkiye ile münasebetlerdeki tartıyı kaybedeceğini tabir etti.
“Erdoğan’ın öncesinde mali krizi aşmak”
Atlantik Kurulu’nun uzmanı Yevgeniya Gaber’e ait de Erdoğan için en değerli parlaklık Türkiye’deki mali krizin aşılması ve mahallî seçimler önceden ekonomiyi canlandırmak. Gaber, bu nedenle Erdoğan’ın AB’ye yönelik siyasetlerini bu görünümlerin şekillendireceğine işaret etti.
Fotoğraf: DesignIt/Zoonar/picture Alliance
Ankara’nın AB siyasetlerini ortak kıymetler, güçlü kurumsal bağlar ve AB’ye ahenk yerine pragmatik çıkarlar ve transaksiyonel işbirliğine dayandıracağına vurgu yapan Gaber, “Bu da Türkiye’nin Brüksel ile diyaloğunu kırmaya çalışacağı, lakın kendi çıkarlarını her türlü görüşmenin ötesinde sert bir müzakereci kalmaya devam edeceği manasına geliyor” ifadesi lisana dile getirildi.
“İtici güç Türkiye ekonomisindeki vahim durum”
Stockholm Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Paul Levin ise Erdoğan idaresinin AB ile ilişkilerini tekrar canlandırma atağı için “Bu muhtemelen mevcut fazla taktiksel bir değişim, ideolojik bilinmiyor da kesin” değerlendirmesini yaptı.
Seçimler sonrasında yeni kabinede çok sayıda “pragmatik bakanların” yer değişimi ancak kabinin en değerli değerlerinde değişmediğini ve Erdoğan’ın geçmişinin öyküsünde olduğunu anımsatan Levin, Türkiye’nin “otokratik sistemi” AB ile listelenmişna “doğal sonlar çizdiğini” kaydetti.
Stockholm Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Paul Levin.Fotoğraf: Eva Dalin/Stockholm Üniversitesi
“Türk dış siyaseti muhtemelen ülkenin özerkliğini ve bölgesel bir güç olarak gelişmeye yönelik olmaya devam edecek” diyen Paul Levin, Erdoğan’ın İsveç’te NATO’ya üye olduğunu Türkiye’nin AB üyelik sürecini canlandırma prosedürüna bağlama girişimi için de çalıştığını söyledi:
“Bu, AB ile ilgileri gelişme çabasını sürdürüyor. AB’nin öğrenimi olmasa da Ankara vize serbestisini hızlandırmak ve eski Gümrük Birliği’ni güncellemek için İsveç’ten takviye istedi. Ülkenin içinde bulunduğu vahim ekonomik durum muhtemelen bu cins atakların gerisindeki ana itici güçleri Velamış. bir Vladimir Putin, Erdoğan’ın Batılı müttefikleri ile Rusya ortasında ipte yürümeye devam etme niyetini kullandı.”
“Erdoğan’ın kelamlarından çok hareketlerine odaklanılmalıdır”
Polonya’daki Türkiye Araştırmaları Enstitüsü’nden Karol Wasilewski de Erdoğan’ın telaffuzlarına ihtiyatlı yaklaşılmasının genişletilmesine dikkat çekti.
CATS’taki tahlilinde Wasilewski, Erdoğan’ın Türkiye iktisadını kurtarmak için AB ile ilgilerinde yeni bir sayfa açma arayışına girdine işaret ederek “İki ülke ortasında daha âlâ bir alaka hem Ankara’nın hem de Brüksel’in faydasına olsa olsa da AB, Erdoğan’ın açıklamalarından çok Türkiye’nin hareketlerine odaklanılmalıdır” kaydedildi.
Türkiye, Vilnius’daki oğul NATO Tepesi’nde İsveç’in NATO’ya izin verilmesi karşılığında Türkiye ile AB ortasındaki alakaların canlandırılması koşuluyordu.Fotoğraf: Andrew Caballero-Reynolds/Pool Photo via AP/picture Alliance
AB’nin Gümrük Birliği’nin modernizasyonu ve vize serbestisi için Türkiye’ye kaide koştuğu tüm yenilgilere bağlı kalma savunması savunan Wasilewski, tahlilini şu tekliflerle tamamladı:
“Bu ortada AB’nin, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından önerilen ‘ateşkesten’ tam manasıyla yararlanması, kamu diplomasisi araçlarını, Türkiye’deki hükümetin yanlısı medyanın yıllar boyunca sürdüğü Batı aykırısı propaganda nedeniyle Türk malı nezdinde zedelenen imajını güzelleştirmek için kullanılması, aklanacaktır.”
News
