Bahçeli’nin Öcalan çıkışı ne manaya geliyor?

Türkiye siyaset sahnesinde yeni bir açılım yaşanıyor. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin TBMM’de DEM Parti Kümesi ile tokalaşmasıyla başlayan bu yeni süreçte, PKK lideri Abdullah Öcalan’ın durumu tarihi açıklamalarla devam ediyor. Partisinin Meclis’teki Küme Toplantısı’nda “Şayet terörist başının tecridi kaldırılırsa, gelin TBMM’de DEM Küme Toplantısı’nda konuşulsun. Terörün büsbütün bittiğini ve lağvedildiğini çığlıksın” diyen Bahçeli’nin akabinde Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da bireysel mevzuya değinerek “Cumhur İttifakı tarafından açılan tarih fırsat penceresinin şahsî hesaplara kurban edilmemesini ümit ediyoruz” tabirlerini kullandı.

Bu Türkiye, sözlerin siyasetinde sürdürülebilir istikrarların göz önüne sererken yeni tahlil süreci tartışmalarını da beraberinde getirdi. DW Türkçe olarak “Çözüm süreci Nereden, nasıl başlayacak?”, “Bahçeli’nin Öcalan’ı TBMM’ye çağrılması ne manaya geliyor?”, “Yeni süreç başarılı olabilir mi?” genel olarak cevap aranıyor.

Siyaset bilimciler Özgün Emre Koç, Eren Aksoyoğlu ve Sezin Öney DW Türkçe için yanıtladı.

“Bahçeli’nin uzlaşmasında İsrail’in hissi büyük”

Siyaset bilimci Eren Aksoyoğlu’na bağlı, bu sözlerin kullanılabilmesi Bahçeli’nin ikna olduğunun bir göstergesiydi. Bahçeli ile Erdoğan ortada ki ilginin devamı MHP başkanının “güvenlik bürokrasisini avucunun içinde tutması” olduğunu belirten Aksoyoğlu, “Dolayısıyla burada kritik rastgele bir konjonktürel değişiklikte kesinlikle Bahçeli’nin ikna edilmesi icap ediyordu. O tekabül eden yer de kanmca İsrail’in daha proaktif ve Ortadoğu’ Yu değiştirmeyi isteyen savaşın Türkiye tarafından bir tehdit olarak algılanması“ kullanıldı.

İsrail’in yarattığı tehlike nedeniyle AKP ve MHP’nin “dünün teröristleri” olarak nitelendirilenlerin “bugünün makbul gösterişe hâline geldiğini” söyleyen Aksoyoğlu, “Çünkü Bahçeli, Kürt hareketinin de Büyük Türkiye toplamının bir modülü hâline devam ediyor, yani içerdeki bütün aktörlerin hizaa hazırlığını bekliyor” dedi .

Bunun üzerine vakitte “pek çok tarafında kazandığı bir oyun” olduğunu vurgulayan Aksoyoğlu, “Bugüne kadar AKP içerisinde kendini özgür bıraktığı için Avrupa Birliği yanlısıydı, zaman zaman MHP’den rahatsız olanlar vardı. Bu sayede, bu takım da esasen rahatlamış oldu. Yani Bahçeli Oradaki muhalefeti de bir yandan önlemiş oldu ve Tayyip Erdoğan’ın elini çok rahatlatmış oldu” diye konuştu.

“Kürt sıkıntısını tehdit etme iddiası”

Bahçeli’nin çıkışının çok önceden değiştiği bir kararın deklare edilmesi olarak okunduğunu söyleyen siyaset uzmanı Özgün Emre Koç, “Nedir bu karar? Güvenlik bürokrasisini de içine alan bir siyasi irade, bölgesel jeopolitik varlığın münasebet patlaması Ortaya çıkıyor. Kararın sahibi Bahçeli değil. Milliyetçiliği temsil etmeyen figür olarak sözcülük için seçildi” dedi. Koç, “Muhalif bir siyasetin lisana getirmesi halinde büyük tehlike arz edecek en radikal teklifler bölümünde onun ağzından lisana getiriliyor” diye ekledi.

Bunun bir “devlet” kararının saklandığının pekiştirilmek istendiğini tabir eden Koç, “Hakan Fidan’ın Dışişleri Bakanı olarak seçilmiş olması da bireysel bir modül. Uzun süre boyunca bu sürecin hazırlanılıyordu” diye konuştu. Pek çok uzmanın münasebet olarak İsrail’i göstermesinde haklılık hissi olduğunu belirten Koç, “İsrail-İran gerginliğinin Türkiye’yi de istikrarsızlaştırma ihtimaline işaret ediliyor. Yaklaşan ABD seçimleri sonrasında İran’ın tansiyonun daha da patlama olasılığı de kelam konusu. Bu gerekçelendirmenin haklılık hissi var” dedi.

Siyaset bilimci Sezin Öney ise MHP lideri Bahçeli’nin, Ekim başında DEM Partililerin eli sıkmasıyla başlayan “süreç” için “gerçekten de yeni bir açılım süreci değil” ifadesini kullandı. Öney, “Bu yeni süreç, PKK’nın ruhani lideri olarak adlandırabileceğimiz Abdullah Öcalan aracılığıyla PKK ve YPG’ye özel olmak üzere başka odada kollarını mümkün olan mesafeden gizliliği koruyacak şekilde gözetliyor” dedi.

Türkiye’nin kalıcı bir ekonomik gerilim içinde olduğunu belirten Öney, Türkiye’de “ulusal gelişmelerin ortaya çıkması büyük çatışmalar” için ne toplumsal seferberlik ilan edilebildiği bir siyasi çevre ne de bu savaşın finanse edilebildiği ekonomik kaynakların mevcut olduğunu belirtti “Dolayısıyla, çatışmasızlık garanti belgesiyle mümkün bir Yol için, en şahin imaja sahip Devlet Bahçeli’nin liderliğinde harekete geçilmiş gibi görünüyor. Cumhur İttifakı’nın ortada buluştuğu nokta; Cumhurbaşkanlığı sistemi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kalan siyasi günlerini de kullanarak büsbütün yeni bir siyasi uçuş yaratmak” diye konuştu.

“Zemin çürük ve kaygan”

Uzmanlar, bu yeni siyasi atmosferin sürdürülebilirlik konusunda çok da emniyetli olmadığı konusunda hemfikirdir. Koç, “22 Ekim 2024 tarihinde tekrarlandığı üzere, Cumhur İttifakı’nın milliyetçi telaffuzları ne kadar güvenilmez idiyse, yeni tahlil süreci ve barış söylemi de bir o kadar güvenilmezdir. Zira Türkiye’de bu türden büyük siyasi istikametler sağlam kurumsal altyapılara ve hukuksal çerçevelere dayanarak değil, iktidarın mevcut ekonomik ve rekabet gücüyle kendi gücüyle araçsallaştırmasıyla belirleniyor. Özetle yer çürük ve kaygan” değerlendirmesinde bulundu.

Söz konusu sürecin akamete uğrama ihtimalinin çok yüksek olduğunu söyleyen Aksoyoğlu, “Bahçeli birinci defa çok yüksek perdeden elini açtı. Ancak değerli olan bu sürecin içine girdi, yani o suya girdikten sonra çıkabilmek” dedi. Bu süreç başarılı olursa PKK’nın iflası ve “yeni bir ucu meşru siyasetin” önünün açılacağını belirten Aksoyoğlu, “En azından PKK’nın daha tesirli olduğu bir meşru siyasetin önü açılacak lakin akamete karşılaşması ihtimali daha yüksek olduğu için da (DEM) Parti bu sefer yapılacak. Yani kayyum siyaseti daha derinleşebilecek. Kürt hareketine hiçbir biçimde nefes alınmayacak, yeni bir toplumsal düzen inşa edilecek” dedi. Aksoyoğlu, “Dolayısıyla her iki şartı da, yani sorun çözülse de çözülmese de Bahçeli’nin büyük bir muvaffakiyetle çıktığı bir süreç inşası da şimdiki zamanda başlamış oldu” dedi.

Demirtaş etkisiz hale getirilmek isteniyor mu?

Aksoyoğlu, Öcalan’ın siyasi olarak muhatap hazırlanmasıyla eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın bomba hâle getirilmesinin istendiğine dikkat çekti. “Çünkü bu süreç içerisinde biz artık şunu da görebilirsiniz Öcalan bir cins muhatap. Esasen Bahçeli de bu hususta hiçbir çekince duymuyor. Ancak bu sürecin bireysel vakitte Öcalan’ın rolünün gerekliliği Demirtaş’ı da ezip geçen bir arayau diğerlerinden oluşan” yorumunda bulunan Aksoyoğlu, “Çünkü artık Öcalan’da mevcut olan Demirtaş’a ait yok gözüyle bakılacak. Hasebiyle bu türlü bir durumda gençleşmiş bir nesil haline gelmiş ve çeşitli gerçekçi davranışlarda bulunan Kürt hareketi aktörleri, fiili olarak öldürülmüş oldu. Yani onun şartı Bahçeli’nin çok olumlu olduğu bir durumda ortaya çıkıyor” diye ekledi.

Bahçeli’nin çıkışında cezaevinde bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ı nasıl tesirler? Fotoğraf: HDP

Koç ise kelam süreci sürecinde Demirtaş’ı daha da güçlendireceği kanında. “Erdoğan’ın ‘Kişisel çıkarlar uğruna bu fırsatı heba etmeyin’ Kürt hareketi içine bir müdahale çabai olarak ciddiyetlendirmek gerekir. ‘Şahısları boş verin, bizim işaretlediğimiz istikamete bakın. Sonuçta biz de yararlı çıkalım, siz de çıkarlı çıkın’ mesajı… Burada kastedilen kişi Demirtaş’ın boş olduğunu düşünüyorum. Gelin Öcalan üzerinden bu işi çözelim deniyor” diyen Koç, maksadın kısa süreliğine Demirtaş’ı devre dışı bırakmak üzere ne kadar uzun süre kalacağını, bilakis’in güçleneceğini düşünüyor.

Koç, Demirtaş’ın tutukluluğuyla ilgili ise “Zaten bir süre sonra onu korumak için bir münasebeti de iktidarda kalacak. Hatta vakitle o da bu sürece dahil olabilir” öngörüsünde bulunuyor.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl erişebilirim?