Basın otomasyonu, Cumhur İttifakı’nın “dezenformasyonla mücadelesi”, muhalefetinse “sansür kanunu” olarak tanımladığı kanun teklifine ortak açıklamayla reaksiyon gösterdi.

TBMM Genel Şurası’nda görüşülecek olan tasarıyla ilgili olarak Meclisin önünde bulunan Basın Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, İktisat Muhabirleri Derneği, Gazeteciler Cemiyeti, Haber-Sen, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Foto Muhabirleri Derneği ve Türkiye Gazeteciler Sendikası’na CHP, HDP ve DEVA partili milletvekilleri de takviye verdi.

“Medya Dayanışma Grubu” adı altında basın meslek merkezleri, resmi adı “Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” olan tasarıyla ilgili ortak gösteriler, “Yaklaşan seçimler öncesinde eyalet ülkelerinin, bölgedeki tüm haber kaynaklarını bir ahtapot üzere sararak, Boğacağı istenebilecek bir yasal düzenlemeye ‘Hayır’ denilmelidir” tabiri kaydedildi.

Meslek seçenekleri, yasanın bu hâliyle yaşadığı durumda Türkiye’de basın, tabir ve iletişim özgürlüğünün kalmayacağını savundu.

Hangi noktalar eleştiriliyor?

“Medya Dayanışma Grubu”, yasa tasarısına itirazlarını şöyle sıraladı:

– İstenmeyen haberi verenin önünde sıra yayan da ceza alacak: Yasa teklifinin söz özgürlüğün tarihimizin en büyük mahzuru olarak dikilecek 29’uncu madde ile “Halkı yanıltıcıyı niteliğinde alenen yaymak” bir yeni hata tarifi oluşturulacak. Muğlak ve ucu açık sözlerle hangi savcının hangi yanlış bilgiler yayanlarla ilgili harekete geçileceği bilinemez. Toplumsal medyanın kritik paylaşımı, ‘dezenformasyon’ olarak suçlanabilecek. “Yalan haberini verenin yanı sıra yayan” tabiri getirilerek demokrasiyi ve tabir özgürlüğü hakkını temelden sarsıp çökertecek pek çok uygulamayla karşı karşıya kalınacak.

– Toplumsal medya paylaşımlarına ceza: İktidarlar tarafından tehlikeli görünen toplumsal medya paylaşımları ağır cezaya maruz kalacak. Kapalıyken iletileşme uygulamaları, görüşmelere ait bilgiler BTK’ya verilecek.

– Bant genişliği daraltılabilecek: Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu (BTK) toplumsal medya ve Whatsapp’taki iletişim programlarını çok sıkı kontrol ve ceza tehdidi olarak alacak. Kullanımı vermek ya da hata yapmak için bir parça hesaplarla ilgili süreç yapmak üzere ağır işlemlerini kabul etmeyen toplumsal medyayı ayrıştırmak için 30 milyon TL ceza ve kapatmayla eş manalı sayılabilecek aşamada yüzde 95 bant daraltması cezaları kelam konusu olacak. BTK toplumsal medyanın küresel cirolarının yüzde 3’ü kadar ceza kesebilecek. Hangi sosyal medya devi global cirosunun yüzde 3’ünü ceza olarak Türkiye’ye ödüyor? Hususla sosyal medya şirketleri üzerinde baskı kurularak amaçlanan ve tabir kütüphanelerinin denetlenmesi amaçlanmaktadır.

– İnternet basınına bir ödül, 10 sopa: Teklifin bir nebze olumlu sayılabilecek yanı, internet basınında çalışan meslektaşlarımıza gazetecilerin kazandırması ve bu yolla basın kartı alma yolunun açılması. Bu durum internetteki aşikâr kaidelerde basına yönelik ağır yaptırımlar da öngörülmekte. Teslim ve koruma bedelini yerine getirmen internet sitesine, 1 milyar liraya kadar ceza verilebilecek. “Haber Sitesi” vasfını kaybedenler internet sitelerinde çalışan gazetecilerin ferdî hakkı olan basın bülteni da ellerinden alınacak.

– Mahallî gazeteler ağır darbe alacakları: Lokal gazetelerimizin ana hayat kaynağı olan resmi ilan gelirlerinin yüzde 75 oranında yapısallaşacağı kelam konusu olacak. Mahallî gazeteler bu darbeyi içeren, çalışan yaklaşık 8 bin meslektaşımız için işsiz kalma tehlikesi doğacak. İnternet siteleri Basın İlan Kurumu havuzuna dahil edilirken, yeni kaynak yaratıldığı için, ilan makarnasından alınan hissine uygunca küçülecek.

– Basın İlan Kurumu ceza kurumu olacak: Resmi ilanların adil bir şekilde gazetelere dağıtılması hedefiyle belirlenen ve fikir ve içerik farkı gözetmeksizin aracılık hizmeti yapmakla yükümlü Basın İlan Kurumu gazetelerine ve internet haber sitelerine hem para hem ceza veren bir kurum olarak büyük yetkilerle bağışlanacak. Basın İlan Kurumu’nun televizyon ve radyolar üzerinde kılıcını sallayan RTÜK üzere yazılı ve dijital medyanın “eli üye polisi” hâline gelecek.

– Basın kartının yönetimi kalmayacak: Gazetecilerin basın kartı taşımasının hiçbir manası kalmayacak. Dernek ve vakıf maaşlarının, pek çok kamu çalışanlarının basın kartıyla ödüllendirilmesinin önü açılıyor. Kimin basın kartı alıp kimin alamayacağına karar verecek dokuz kişilik kurulda gazetecileri temsil edebilecek yalnızca iki temsilci bulunabilecek, beş üyeyi doğrudan başkanlık belirleyecek.

DW/CÖ,EC