Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimler öncesinde gelişmeler Berlin’de detaylı izleniyor.
Sosyal Demokrat Partili (SPD) Olaf Scholz hükümetindeki başbakanlığında, seçimler öncesindeki anti-demokratik adımlar nedeniyle Türkiye’de adil ve özgür bir seçim ortamından kelam yenilenebilir güç görüşünde. Lakin hükümeti, oyların sayısında “ciddi boyutlarda değişiklik” beklemiyor.
Alman hükümeti, Türkiye’deki seçim seçimlerine ait müşahede ve değerlendirmelerini geçen hafta Federal Meclis İnsan Hakları ve İnsani Yardım Komitesi’nde yapılan oturumda milletvekilleriyle paylaştı.
Seçimlerin seçimleri için öngörüleri neler?
Alman Federal Meclisi’nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Alman hükümetinin Türkiye seçimlerindeki oy sayımlarında “ciddi boyutlarda manipülasyon” yaşanmayacağı kanında. Bununla birlikte medyaya, muhalefete ve sivil toplumun artan baskıları ve HDP’nin muhalefeti kapatma durumuna dikkat ederek hükümet yönetimleri, bu şartlarda yapılacak seçimlerin, özgür ve adil olarak nitelendirilmesinin gücün genişlemesini düşünüyor.
Türkiye’de yargı bağımsızlığı, insan hakları ve basın özgürlüğü alanı gerileme Avrupa başşehirlerinde tasayla izleniyor.Fotoğraf: [M] Mehmet Güzel/AP Fotoğraf/resim ittifakı
Geçen yıl giren “dezenformasyon” yasasının gazetecileri üç yıla kadar mahpus tehdidiyle karşı karşıya kaldığına dikkat ederek hükümete gidiyor, bunun için bilhassa seçim süreciyle ilgili korkuları arttırdığına vurgu yapılıyor.
Avrupa’dan alacaklar Türkiye’ye gidecekler
Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi (AKPM), Türkiye seçimlerini günümüze kadar kullanılan en büyük seçim müşahede heyetlerinden bilgisayarların izlenmesine hazırlanıyor.
Bu heyetin başkanlığını da SPD’nin İnsan Hakları Sözcüsü Frank Schwabe üstlendi.
AKPM’nin üyesi olan Türkiye, Osman Kavala davasında AİHM’nin karşılığını getirmediği kontrolleri alınmıştı.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Schwabe, “Denetim süreci olan tüm Avrupa kurulu seçimleri müşahedeler. Bu sefer programı heyet, Avrupa Kurulu’nun en büyük seçim izleme hikayelerinden biri olacak. Bu da Türkiye’deki seçimlerin dağılımı çiziliyor. 40 kişilik bir heyet Ben de bu başkanlık programında yer aldım” dedi.
SPD’nin İnsan Hakları Sözcüsü Frank Schwabe, AKPM’nin Türkiye seçimlerini izleyecek heyetinin lideri.
Seçim günün, iki kişilik takımlar halinde toplam 20 grupla gözlem yapacaklarını anlatan Schwabe, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) da bir seçim müşahede heyeti göndereceğini, bu heyetle yakın uyum içinde olacaklarını, seçimlerden bir gün sonra da ortak bir basın toplantısı düzenleyeceklerini aktardı.
Demokratik bir seçim için kıstaslar neler?
Seçimlerden yaklaşık bir ay önce, Nisan ayında, ‘seçim öncesi misyon’ olarak isimlendirilebilecek bir çalışma ziyareti için Türkiye’ye seyahat depolama bilgilerini paylaşan Schwabe, şu bilgileri verdi:
“Bir yandan seçim günü, fiili seçim sürecini, ancak bireysel zamante, genel olarak ülke genelindeki tüm seçim ortamını gözlemleyip değerlendireceğiz. Yani, seçim gününün yanı sıra genel olarak demokrasi ve hukukun özgürlüğünün genel olarak mevcut, basının ne kadar özgürce çalışabildiğini, muhalefetin eşit fırsatlara sahip olup olmadığı Tüm bunları, önceden AGİT/ODIHR tarafından uzun devirli veri olarak isimlendirilen bireyler tarafından aylarca incelenmekte ve biz öncelikle onların bulgularını kullanacağız.”
“Türkiye’de demokratik ortam yok”
Türkiye’deki seçimlerin demokratik, adil ve özgür bir şekilde gerçekleştirilemeyeceğine ilişkin endişeleri de kıymetlendiren Schwabe, son gelişmelerin olumsuz bir tablo çizdiğine işaret etti.
Sosyal Demokrat milletvekili, “Türkiye, diğer tüm ülkelerde seçimlerin demokratik bir şekilde işlenmesini sağlamak zorunda. Ancak kontrol raporları, insan hakları komiserinin raporları ve AİHM kararları ne yazık ki Türkiye’de bu türlü bir ortamın ortaya çıkmadığını” söyledi.
Fotoğraf: resim-alliance/dpa/U. Güverte
TBMM’deki en büyük üçüncü parti olan HDP’nin durumunu kapatma durumunun sorunlu bir örnek teşkil ettiğine dikkat çeken Schwabe, yeniden İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun yargılanmakta olduğunu hatırlattı, ayrıyeten Avrupa Kurulu’na katılan Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala’nın hala hukuka aykırı olarak hapishanede tutulduklarına işaretler koydu.
Schwabe, seçimlerin ne ölçüde adil ve şeffaf olacağı konusunda bir kıymetlendirme yaparken bir yanda seçimler öncesinde demokratik bir tartışma ortamının bulunup bulunmadığını, adil bir yarış olup olmadığını, sonradan da seçim günü oy verme ve sayım halinde geniş çapta izleyeceklerini anlattı.
“Türkiye’de çok yaşlı ve çoğulcu yapıya sahip”
SPD’li siyasetçi, “Seçimleri değerlendirirken bir seçimin gerçekleştirdiği genel ortam ile seçim gününde fiili süreci birbirinden ayırmak gerekir. Örneğin seçim günü hile yapılmadığı şekilde yapılır. Elbette, seçimin her şeyin düzgün işleyip işlemediğini bugünden değerlendiremediğini. Uyum konusunda çok deneyimli bir ülke ve çok çoğulcu bir yapıya sahip.
“Denetim verilerinin kılavuzları niteliğinde”
Seçim sisteminin adil ve özgür olup olmadığı konusunda ise AKPM raporlarının birer rehber niteliğinde olduğunu, güncellenen raporlarda pek çok tenkidin tabir edildiğini hatırlatan Schwabe, şunları söyledi:
“Türkiye’de siyasi tutuklular var. Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş bunun örnekleri. Türkiye, AİHM’in katılaşmış kararlarını günümüze kadar uygulamadı. Zati bu nedenle Avrupa Kurulu’nda Türkiye hakkında kontrol süreci görüldü. Tüm bunlar AKPM’nin kontrol raporlarında yer alıyor. Seçimin ortalama değerlendirme açısından bu rapor yönetilen bir şekilde taşınır.”
Türkiye’deki seçim ortamının değerlendirme açısından AKPM’nin kontrol raporu aktarılmıştır.Fotoğraf: Jean-Francois Badias/AP/dpa/picture Alliance
Avrupa Kurulu’na üye ülkesi Türkiye’de demokratik kurallara uyulması aralığına sahip olması kaydı kaydeden Schwabe, “Her hükümeti bu şekilde değerlendiriyoruz” dedi.
“Erdoğan idaresi NATO için sağlam ortak değil”
Ana muhalefetteki Hıristiyan Birlik partilerinde (CDU/CSU) gözler Türkiye siyasetinde yaşanan gelişmelerde.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan CDU/CSU’nun İnsan Hakları Sözcüsü Michael Brand, neden Türkiye seçimlerine ehemmiyet verdiğini anlattı.
“Ne yazık ki Cumhurbaşkanlığı Erdoğan idaresindeki sistem, binlerce insanın günahsız bir biçimde mahpusa atanması, demokrasiye karşı sistematik bir şekilde saldıran ve yolsuzluğun alabildiğine yaygınlaştığı, çok otoriter bir hale dönüştüğü” diyen Brand, Erdoğan’ın hükümdarında Türkiye’nin, NATO için de sağlam bir ortak değildi dedi.
CDU/CSU’nun İnsan Hakları Sözcüsü Michael Brand, Erdoğan idaresindeki Türkiye’nin emniyetli bir ortak olmadığını söyledi.Fotoğraf: Jens Krick/Flashpic/picture Alliance
Erdoğan idaresini, Ukrayna’ya karşı Rusya ile birlikte hareket etmeye çalışmaya, AB ve NATO Üyelerine karşı, Saldırgan bir siyaseti izlemekle eleştiren Marka, AKP iktidarının Türkiye’nin büyümüş imajına büyük ziyan olduğuna işaret etti.
Marka, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, tarihi başarılara imza atmış, Türk halkına ve Türkiye’nin müttefiklerine büyük katkı sağlamış, Kemal Atatürk’ün çağdaş ve tarihi Türkiye’nin tam aksini temsil ediyor” değerlendirmesini aktardı.
“Uyarıyı taşıyan bir beklentinin beyanı”
Scholz’un Türkiye’de adil bir giyimli seçimlere gidilmediği, önemli bir değişiklik beklenmediği tespitini de pahalandıran Marka, bunun aslında bir işlem tabirleriyle bir ikaz olarak da okunabileceğine işaret etti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan.Fotoğraf: Adem Altan/AFP
Alman, “Erdoğan’ın Yahudi hükümet ülkelerinin vakit zaman gösterdikleri histerik yansılarını ön almak için itidalli davranmaya itina gösterdiğini” söyleyen Brand, şöyle devam etti:
“Dolayıyla seçimlere ait değerlendirme bir öngörü değil, zamanla ilgili ihtarın içerdiği de kapsayan, bir beklentinin tabiridir. Zira küreselin tarihi dostu olan Türkiye’ye dikkatli bakan herkes, görevideki cumhurbaşkanının hem Türkiye’ye hem de Türkiye’nin Avrupa ile ilgilerine ziyan geldiğini biliyor. “
“Hile ve kayıta kayıtsız kalınamaz”
Türkiye’deki hayatını uzun yıllardır takip eden bir siyasetçi olan Brand, seçimlerde kesinti yapılması, demokratik sonuçların kabul edilmemesi durumunda, Almanya ve AB’nin buna kayıtsız kalamayacağını da vurguladı.
Marka, “Erdoğan’ın yolsuzluklar ve çok sayıda hukuk yönetimiyle anılan sistemi, olası soruşturmalardan kendisini korumak için, seçim hezimetine yerine iktidarda kalmak için her şeyi dağıtmak kimse gözardı etmiyor. Türk düşmanı haline gelmek istemiyorlarsa, yaptırımlardan kaçınamayacaklardır” dedi.
Seçim sistemi AB-Türkiye ilişkilerinin seçimini de belirleyecek.Fotoğraf: picture-alliance/dpa/T. Bozoğlu
Alman milletvekili, “Tutumumuz açık ve net olmalıdır: Almanya’nın diğer ülkelerin demokratik kararlarına hürmet edebilir, ancak yozlaşmış rejimlerin demokrasi ve insan haklarına savaş açmasına kayıtsız kalması durumunda” şeklinde konuştu.
Uluslararası Ceza Mahkemesi tartışması
Alman Federal Meclisi’ndeki toplantıda, toplu milletvekillerinin Erdoğan’ın ağır insan hakları ihlallerinin Milletlerarası Ceza Dairesi’ne yönelik suçlamaları da gündeme getirdikleri belirtiliyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi.Fotoğraf: Peter Dejong/AP Fotoğraf/resim birliği
CDU’lu Michael Brand, bu mevzuda kayıtları aktarırken insanlığa karşı hata yapanların, bunun yanlarına kalmayacağını bilmelerini söyledi ve şöyle devam etti:
“Konu belge bilgisim ve Memleketler arası Ceza Mahkemesi’ne yapılan ziyaretler bunu gösterir: Kendi ülkelerde insanlığa karşı işlenen hatalar da devletin suçluiyetine yol açabilir. Vladimir Putin, bu kişilerin yalnızca son örneği. düşündüler, lakınlar sanık sandalyesinde buldular.”
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin siyasi değil isimli bir kurum olduğu için onun bir davasının dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekeceğini aktaran Brand, “Yargının siyasallaşması, her durum felakete yol açar, günümüzde Erdoğan örneğinde de üzülerek karşılaştığımız gibi” diye konuştu.
“Halka’nın büyük misyonu düşüyor”
Alman siyasetçi, Türkiye seçimlerinde olası seçim hilelerinin önlenmesi ve ifşasında, Türkiye’deki Türk halkına ve diasporaya, örneğin Almanya’dakilere, büyük bir sorumluluğun düştüğünü de kelamlarına ekledi.
Fotoğraf: Reuters/H. Aldemir
CDU’lu siyasetçi, hem Almanya hem Türkiye’deki seçim sandıklarında yayılma, müşahit ve sandık görevilisi olarak sorumluluğun üstlenilmesi vurgularken, hilenin toplumsal medya ve diğer kanallar üzerinden paylaşılması, duyurulması kaydedildi.
News
