Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimler öncesinde gelişmeler Berlin’de detaylı izleniyor.
Sosyal Demokrat Partili (SPD) Olaf Scholz hükümetindeki başbakanlığında, seçimler öncesindeki anti-demokratik adımlar nedeniyle Türkiye’de adil ve özgür bir seçim ortamından kelam yenilenebilir güç görüşünde. Ancak hükümet, oyların sayısında “ciddi boyutlarda değişiklik” beklemiyor.
Alman hükümeti, Türkiye’deki seçim seçimlerine ait müşahede ve değerlendirmelerini geçen hafta Federal Meclis İnsan Hakları ve İnsani Yardım Komitesi’nde yapılan oturumda milletvekilleriyle paylaştı.
Seçimlerin seçimleri için öngörüleri neler?
Alman Federal Meclisi’nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Alman hükümetinin Türkiye seçimlerindeki oy sayımlarında “ciddi boyutlarda manipülasyon” yaşanmayacağı kanında. Bununla birlikte medyaya, muhalefete ve sivil toplumun artan baskıları ve HDP’nin muhalefeti kapatma durumuna dikkat ederek hükümet yönetimleri, bu şartlarda yapılacak seçimlerin, özgür ve adil olarak nitelendirilmesinin gücün genişlemesini düşünüyor.
Türkiye’de yargı bağımsızlığı, insan hakları ve basın özgürlüğü alanı gerileme Avrupa başşehirlerinde telaşla izleniyor.Fotoğraf: [M] Mehmet Güzel/AP Fotoğraf/resim ittifakı
Geçen yıl giren “dezenformasyon” yasasının gazetecileri üç yıla kadar mahpus cezası tehdidiyle karşı karşıya kaldığına dikkat ederek hükümete gidiyor, bunun için bilhassa seçim süreciyle ilgili dertleri artırıldığı vurgulanıyor.
Avrupa’dan alacaklar Türkiye’ye gidecekler
Avrupa Kurulu Parlamenterler Meclisi (AKPM), Türkiye seçimlerini günümüze kadar kullanılan en büyük seçim müşahede heyetlerinden bilgisayarların izlenmesine hazırlanıyor.
Bu heyetin başkanlığını da SPD’nin İnsan Hakları Sözcüsü Frank Schwabe üstlendi.
AKPM’nin üyesi olan Türkiye, Osman Kavala davasında AİHM’nin karşılığını getirmediği kontrolleri alınmıştı.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Schwabe, “Denetim süreci olan tüm Avrupa kurulu seçimleri müşahedeler. Bu sefer süresi heyet, Avrupa Kurulu’nun en büyük seçim izleme hikayelerinden biri olacak. Bu da Türkiye’deki seçimlerin payının tükendiğini çiziyor. 40 kişilik bir heyet Ben de bu başkanlık programında yer aldım” dedi.
SPD’nin İnsan Hakları Sözcüsü Frank Schwabe, AKPM’nin Türkiye seçimlerini izleyecek heyetinin lideri.
Seçim günün, iki kişilik takımlar halinde toplam 20 grupla gözlem yapacaklarını anlatan Schwabe, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) da bir seçim müşahede heyeti göndereceğini, bu heyetle yakın uyum içinde olacaklarını, seçimlerden bir gün sonra da ortak bir basın toplantısı düzenleyeceklerini aktardı.
Demokratik bir seçim için kıstaslar neler?
Seçimlerden yaklaşık bir ay önce, Nisan ayında, ‘seçim öncesi misyon’ olarak isimlendirilebilecek bir çalışma ziyareti için Türkiye’ye seyahat depolama bilgilerini paylaşan Schwabe, şu bilgileri verdi:
“Bir yandan seçim günü, fiili seçim süreci, ancak bireysel zamante, genel olarak ülke genelindeki tüm seçim ortamını gözlemleyip değerlendireceğiz. Yani, seçim gününün yanı sıra genel olarak demokrasi ve hukukun özgürlüğünün genel olarak mevcut olduğu, basının ne kadar özgürce çalışabildiğini, muhalefetin eşit fırsatlara sahip olup olmadığı Tüm bunları, geçmişten AGİT/ODIHR tarafından uzun devirli veri olarak isimlendirilen bireyler tarafından aylarca incelenmekte ve biz öncelikle onların bulgularını kullanacağız.”
“Türkiye’de demokratik ortam yok”
Türkiye’deki seçimlerin demokratik, adil ve özgür bir şekilde gerçekleştirilemeyeceği durumun tasaları de kıymetlendiren Schwabe, son gelişmelerin olumsuz bir tablo çizdiğine işaret etti.
Sosyal Demokrat milletvekili, “Türkiye, diğer tüm ülkelerde seçimlerin demokratik bir şekilde işlenmesini sağlamak zorunda. Ancak kontrol raporları, insan hakları komiserinin raporları ve AİHM kararları ne yazık ki Türkiye’de bu türlü bir ortamın ortaya çıkmadığını” söyledi.
Fotoğraf: resim-alliance/dpa/U. Güverte
TBMM’deki en büyük üçüncü parti olan HDP’nin durumu kapatma durumunun sorunlu bir örnek teşkil ettiğine dikkat çeken Schwabe, yeniden İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’nun yargılanmakta olduğunu hatırlattı, ayrıyeten Avrupa Kurulu’na katılan Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala’nın hala hukuka karşı olduğu hatırlatıldı olarak hapishanede tutulduklarına işaretler koydu.
Schwabe, seçimlerin ne ölçüde adil ve şeffaf olacağı konusunda bir kıymetlendirme yaparken bir yanda seçimler öncesinde demokratik bir tartışma ortamında bulunup bulunduğunu, adil bir yarış olup olmadığını, başka bir zamanda da seçim günü oy verme ve sayım halinde geniş çapta izleyeceklerini anlattı.
“Türkiye’de çok yaşlı ve çoğulcu yapıya sahip”
SPD’li siyasetçi, “Seçimleri değerlendirirken bir seçimin gerçekleştirdiği genel ortam ile seçim gününde fiili süreci birbirinden ayırmak gerekir. Örneğin seçim günü hile yapılmadığı şekilde yapılır. Elbette, seçimin her şeyin düzgün işleyip işlemediğini bugünden değerlendiremediğini. Uyum konusunda çok deneyimli bir ülke ve çok çoğulcu bir yapıya sahip.
“Denetim verilerinin kılavuzları niteliğinde”
Seçim ortamının adil ve özgür olup olmadığı konusunda ise AKPM raporlarının birer rehber niteliğinde olduğunu, güncellenene kadar geliştirilen raporlarda pek çok tenkidin söz edildiğini hatırlatan Schwabe, şunları söyledi:
“Türkiye’de siyasi tutuklular var. Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş bunun örnekleri. Türkiye, AİHM’in katılaşmış kararlarını günümüze kadar uygulamadı. Esasen bu nedenle Avrupa Kurulu’nda Türkiye hakkında kontrol süreci başlatıldı. Tüm bunlar AKPM’nin kontrol raporlarında yer alıyor. Seçimin ortalama değerlendirme açısından bu rapor yönetilen bir şekilde taşınır.”
Türkiye’deki seçim ortamının değerlendirme açısından AKPM’nin kontrol raporu aktarılmıştır.Fotoğraf: Jean-Francois Badias/AP/dpa/picture Alliance
Avrupa Kurulu’na üye ülkesi Türkiye’de demokratik kurallara uyulması aralığına sahip olması kaydı kaydeden Schwabe, “Her hükümeti bu şekilde değerlendiriyoruz” dedi.
“Erdoğan idaresi NATO için emniyetli ortak değil”
Ana muhalefetteki Hıristiyan Birlik partilerinde (CDU/CSU) gözler Türkiye siyasetinde yaşanan gelişmelerde.
DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan CDU/CSU’nun İnsan Hakları Sözcüsü Michael Brand, neden Türkiye seçimlerine önem verdiğini anlattı.
“Ne yazık ki Cumhurbaşkanlığı Erdoğan idaresindeki sistem, binlerce insan pak bir formda mahpusa atan, demokrasiye karşı sistematik bir formda saldıran ve yolsuzluğun alabildiğine yaygınlaştığı, çok otoriter hale dönüştü” diyen Brand, Erdoğan’ın tarihinde Türkiye’nin, NATO için de muteber bir ortak olmadığını dedi.
CDU/CSU’nun İnsan Hakları Sözcüsü Michael Brand, Erdoğan idaresindeki Türkiye’nin muteber bir ortak olmadığını söyledi.Fotoğraf: Jens Krick/Flashpic/picture Alliance
Erdoğan idaresini, Ukrayna’ya karşı Rusya ile birlikte hareket etmeye çalışmaya, AB ve NATO Üyelerine karşı, Saldırgan bir siyaseti izlemekle eleştiren Marka, AKP iktidarının Türkiye’nin büyümüş imajına büyük ziyan olduğuna işaret etti.
Marka, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, tarihi başarılara imza atmış, Türk halkına ve Türkiye’nin müttefiklerine büyük katkı sağlamış, Kemal Atatürk’ün çağdaş ve tarihi Türkiye’nin tam aksini temsil ediyor” değerlendirmesini aktardı.
“Uyarıyı taşıyan bir beklentinin beyanı”
Scholz’un Türkiye’de adil bir giyimli seçimlere gidilmediği, önemli bir değişiklik beklenmediği tespitini de pahalandıran Marka, bunun aslında faaliyetlerle bir ikaz olarak da okunabileceğine işaret etti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan.Fotoğraf: Adem Altan/AFP
Alman, “Erdoğan’ın Yahudi hükümet ülkelerinin vakit zaman gösterdikleri histerik yansılarını ön almak için itidalli davranmaya ihtimam gösterdiğini” söyleyen Brand, şöyle devam etti:
“Dolayıyla seçimlere ait değerlendirmeler bir öngörü değil, bireysel vakitte ihtarın de kapsayan, bir beklentinin sözüdür. Zira çeşitliliğin tarihi dostu olan Türkiye’ye özenli bakan herkes, misyondaki cumhurbaşkanının hem Türkiye’ye hem de Türkiye’nin Avrupa ile ilgilerine ziyan geldiğini biliyor. “
“Hile ve kayıta kayıtsız kalınamaz”
Türkiye’deki hayatını uzun yıllardır takip eden bir siyasetçi olan Brand, seçimlerde kesinti yapılması, demokratik sonuçların kabul edilmemesi durumunda, Almanya ve AB’nin buna kayıtsız kalamayacağını da vurguladı.
Marka, “Erdoğan’ın yolsuzluklar ve çok sayıda hukuk yönetimiyle anılan sistemi, muhtemel soruşturmalardan kendisini korumak için, seçim mağlubiyetine karşın iktidarda kalmak için her şeyi yürütmek kimse gözardı etmiyor. Türk düşmanı haline gelmek istemiyorlarsa, yaptırımlardan kaçınamayacaklardır” dedi.
Seçim sistemi AB-Türkiye ilişkilerinin seçimini de belirleyecek.Fotoğraf: picture-alliance/dpa/T. Bozoğlu
Alman milletvekili, “Tutumumuz açık ve net olmalıdır: Almanya’nın diğer ülkelerin demokratik kararlarına hürmet duyarlı, lakin yozlaşmış reformların demokrasi ve insan haklarına savaş açmasına kayıtsız kalması durumunda” konuştu.
Uluslararası Ceza Mahkemesi tartışması
Alman Federal Meclisi’ndeki toplantıda, toplu milletvekillerinin Erdoğan saldırılarının ağır insan hakları ihlallerinin Memleketler arası Ceza Mahkemesi’ne baskını da gündeme getirildikleri belirtiliyor.
Uluslararası Ceza Mahkemesi.Fotoğraf: Peter Dejong/AP Fotoğraf/resim birliği
CDU’lu Michael Brand, bu bahiste kayıtları aktarırken insanlığa karşı hata yapanların, bunun yanlarına kalmayacağını bilmelerini söyledi ve şöyle devam etti:
“Konu ile ilgili bilgim ve Millet Ceza Mahkemesi’ne yapılan ziyaretler şunları gösterebilir: Kendi ülkelerde insanlığa karşı işlenen kabahatler da devletin mahkumiyetine yol açabilir. Vladimir Putin, bu kişilerin yalnızca son örneği. , lakin kendilerini sanık sandalyesinde buldular.”
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin siyasi değil isimli bir kurum olduğu için onun bir davasının dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekeceğini aktaran Brand, “Yargının siyasallaşması, her durum felakete yol açar, günümüzde Erdoğan örneğinde de üzülerek karşılaştığımız gibi” diye konuştu.
“Halka’nın büyük misyonu düşüyor”
Alman siyasetçi, Türkiye seçimlerinde olası seçim hilelerinin önlenmesi ve ifşasında, Türkiye’deki Türk halkına ve diasporaya, örneğin Almanya’dakilere, büyük bir sorumluluğun düştüğünü de kelamlarına ekledi.
Fotoğraf: Reuters/H. Aldemir
CDU’lu siyasetçi, hem Almanya hem Türkiye’deki seçim sandıklarında yayılma, müşahit ve sandık görevilisi olarak sorumluluğun üstlenilmesi vurgularken, hilenin sosyal medya ve başka kanallar üzerinden paylaşılması, duyurulması kaydedildi.
News
