Hükümet durdurulamayan konut harcamalarına devayı toplu konut projesinde arıyor. Hem kiralık hem de satılık olmayan konut fiyatlarındaki artış engellenmişti, bu devirde gayrimenkul piyasasındaki uzmanlarının hepsi tahlil olarak sosyal konut sistemi tükenmişti. Etraf, Şehircilik ve İklim İklimi Bakanı Murat Kurum da atılacak adımlarla birlikte kirada konut fiyatlarında da gerileme olduğunu belirterek, “İnşallah vatandaşımızı her işte olduğu üzere konut işinde de açık ve açıkta bırakmayacağız” dedi.
Hazırlanan toplu konut projesinin ayrıntılarının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanması bekleniyor. Üzerinde durulan plana ait birinci etapta 81 vilayetin yaklaşık 150 bin toplu konutunun inşaat yapılması görülüyor. Bu konutlar kura ile sahiplerini bulacak ve 20 yıllık vadeler ile satılacak. Konutlar lüks bağışlara sahip olmayacak ve fiyatı düşük tutulmaya çalışılacak. Konutların satışında şehit yakınları ve gaziler ile birinci kere evlenen insanlar umutlu olacak.
Peki toplu konut projeleri nasıl olmalı?
DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. en az boyut ve nitelikte sıhhate uygun, ucuz halk konutları” halinde tanımlıyor.
Yıllardır Toplu Konut Yönetimi (TOKİ) tarafından bunun örneklerinin inşa edildiği tabir eden Hepşen, yayılan konut satış fiyatlarının ve kira bedellerinin hane halklarının gelirlerinin çok üzerinde olduğunu vurgulayan konutta ekonomik açıdan erişilebilirliğin kuraklığın ortaya çıktığını söylüyor.
Hepşen, bu manada erişilebilir konutların aylık taksitlerinin ya da kira bedelinin hanenin yüzde 30’unu aşmaması lisana getiriyor.
Sosyal konut kiralık olmalı mı satılmalı mı?
EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı da DW Türkçe’ye Türkiye’nin geçmişte de misal meseleleri yaşadığını söylüyor. Bilhassa toplu konut projelerinin satılarak planlandığına dikkat çeken Yazıcı, bu durumun büyük bir kusur olduğunu belirtiyor.
Sosyal konutların kiralık olarak üretilmediği sürece Türkiye’nin uzun devrede misal olayları tekrar devam ettiğini belirten Yazıcı, “İmar ve İskân Bakanlığı’nın 1960’lardaki raporunda biz arsa üretim de konut üretilen de başka sorunların sürekli çizdiğini görüyor. Ortadan 60 yıl geçmiş biz hala benzer sıkıntıları Üretilen ve dağıtılan bu konutlar kent merkezinde kalıyor ve bir ranta dönüşüyor.Toplumsal konutun katiyen satılması gerekiyor.Kiralanması gerekiyor ve o denli bir modelin gerektiğinde ki yılda bir kez kullanılmak üzere devam ettiği görülüyor. Şayet 18 yaşında büyük çocuklar varsa ve ölürse onların orayı tahliye etmesi gerekir. Konuta ulaşamayan dar gelirlinin ne kabahati var?” diyor.
Yazıcı, toplu konutların kiralama sistemi ile satın alma işlemini vurgulayarak ayrıyeten bu konutları aşikâr bir mühlet kullananın daha sonra memleketine dönme işlemini ve kentler üzerindeki yüklerin azaltılmasını anlatmaktadır.
Sosyal konut fiyatlarının düşmesi mü?
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede toplu konut projesinin piyasa üzerinde olumlu bir tesir yaratacağını belirtiyor. Lakin Makbule Yönel Maya’ya ait bu süreç gerçekleşmeyecek.
Burada en az iki yıllık bir inşaat gelişimini anlatan Maya, “Bu projelerin devriminde azalan arzın arttığına ve kira fiyatlarındaki artış suratının yapılında tamamen tesirli olacaktır. Ancak bugün inşaatlar başlarsa bu konutların teslim süresi 2 yıl sürecektir. O nedenle birinci tesirleri bu mühlet başlayacak Gerçek ve hissedilebilir tesirleri ise daha uzun süre göreceğimizi düşünüyorum” diyor.
Emlak piyasasının az da olsa bir umut olup olmadığı tabir eden EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı da bu mevzuda en az 3 ila 5 yıllık bir sürenin uzatılması düşünüyor.
Sosyal konut finansmanı nasıl olmalı?
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hepşen’e yetenekli hakikat bir bilim modeli kurulmazsa faizlerin düşürülmesi ya da vadelerin uzatılması pek bir mana söz etmiyor.
Özellikle alt ve orta gelir ayarının bu manada çok zorlanarak Hepşen, şöyle devam ediyor:
“Hane şeklinde gelir yapısı ve gelirden uzun vadeli borçlanma ya da kira için ayırabileceğiniz bütçenin kaydedilemediği, finansal erişilebilirlik için ya mevzuat ve vergi düzenlemeleri yaparak fiyat ve kira artışlarını baskılamak (bu tahlil kolay değil) ya maliyeti azaltmak edebilmek için analizler üretimi (enflasyonist ortam ve üretim) Girilen ögelerinin veri akışının izlenmesi bu analiz de zor) ya da kamu-özel kesim iş birliği kapsamında üretim ve finansmanı kolaylaştırıcı modeller sunarak hane gözenekli gelirine uygun, ekonomik açıdan erişilebilir konutlar inşa etmek olacaktır.”
Birleşik krallık örneği
Farklı ülkelerdeki sıkıntıya analiz manasında zaman içerisinde farklı hijyenin alınmadığını hatırlatan Hepşen, Berlin’de bir periyot kira temiz temiz bölge rayiç bedellerinde üst sonunun taşınmasının düşünüldüğünü, Kanada’da yabancıya mülk satışının ödendiğini, Birleşik’ta ise mevcut kira bedelinin 20 Piyasaya sürülen “Erişilebilir Kiralık Konut” sisteminin olduğunu anlatıyor.
Bu yönetim Birleşik Krallık modelinin değerli olduğuna değinen Hepşen, “Ülkemizdeki dar ve orta gelirli mülk edinimlerini sürdürebilmek için kamunun kendisinin geliştireceği strateji yanı sıra, bilhassa Birleşik Krallık’taki uygulamayı misal bir modelin kesinlikle düşünmemesi tabir etmek gerekiyor” diyor.
Uzmanlar üretilecek toplu konutlarda lüks bağışların bölünmesi, üretim serilerinde de âlâ bir söz kontrol sistemi ile aktif güç göstermesi dağılımını sağlıyor.
Sosyal konut projelerinin yanında hangi adımlar atılmalı?
EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı’ya sahip olan bu devirde çözme sistemlerine ehemmiyet vermek ve yeni arsa üretimini gerçek biçimde hızlandırmak oldukça değerli. Yazıcı, fiyatın belirsizliğinin arttığını ve kırılmadığı yerlerde evlerin güçlü ve güçlü bir şekilde durduğunu belirtiyor.
İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.
News
