Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, seçimlere sayılı günler kala Twitter hesabından bir paylaşımda bulunarak Londra merkezli veri tahlili sistemi Cambridge Analytica’nın seçimin değişmesine müdahalesini hatırlattı.
Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun ve takımına seslendiği paylaşımda “Cambridge Analytica’cılık oynama kapasitenizi aşar” tabirini kullandı.
“Ben son uyarımı yapayım” diyen Kılıçdaroğlu, Altun ile İrtibat Başkanlığı’nda yönetici olan kısımlardan oluşan diğer isimlerin dark web olarak bilinen izleme gücü sanal ağları içinde “anlaşma” yapmaya çalışıyordu.
Peki Kılıçdaroğlu’nun bu çıkışı ne manaya geliyor?
Cambridge Analytica skandalı nedir?
Cambridge Analytica skandalı 2018’de, 50 milyon Facebook kullanıcısına ilişkin verilerin yöntemsiz kullanılmasının ifşa olması ile patlak verdi.
İngiliz gazetesi Gözlemcitarafından ortaya çıkan skandal sonrası kullanıcı bilgileri yöntemsiz halde elde edilen kaydedilen kişi sayısı 90 milyona yaklaştı.
Dünya ve siyasi partilere yönelik bilgi analizleri sunan şirket, adaptasyonsuz olarak kullanılan ferdî bilgilerle seçimin değişimleri düşünülüyor. Şirketin prosedürsüz olarak müdahale ettiği seçimler ortasında Donald Trump’ın ABD Lideri olarak sandıktan çıktığı seçim, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma (Brexit) süreci yaşandı.
DW Türkçe’ye konuşan Alternatif Bilişim Derneği Lideri Avukat Faruk Çayır, şirketle ilgili şu an yargılama sürecinin devam ettiği soruşturmada yer alan savlara göre Cambridge Analytica’nın 2016’da Facebook’tan ABD’de seçmenleri kullanarak Trump’a oy vermek için yönlendirdiğini, yönlendirdiğini, için dezenformasyon da içeren görüntüler, fotoğrafların dağıtılması tabir ediyor.
Cambridge Analytica, Donald Trump’ın ABD Lideri tarafından 2016 seçimlerindeki Rusya müdahalesine göre Amerika Birleşik Devletleri’ndeki soruşturmanın modülü seçildi.
Facebook’un kurucusu ve yönetimi lideri Mark Zuckerberg, kullanıcı bilgilerinin dağıtılmadan paylaşılmasıyla ilgili süreç içinde ABD Kongresi’nde söz verdi ve özür diledi.
DW Türkçe’ye konuşan siyaset bilimci Prof. Dr. Emre Erdoğan da Cambridge Analytica skandalının Facebook’un o dönemdeki uygulamaların yaşandığı bir zaaf olduğuna işaret ediyor.
Facebook uygulamasıyla inanılmaz sayıda üretilebildiğini vurgulayan Erdoğan, bu bilgilerle şahsa özel görüntülerin üretildiğini belirtiyor.
Erdoğan, farklı siyasi pahalara sahip insanların bireysel görüntülerine farklı sonuçlara işaret ettiğini belirterek, “Sizi harekete geçirecek reklamları gösteriyorlar. Hal böyleyken hisleri manipüle edildikleri tez yapılıyor” diyor.
İletişim Başkanlığı neden Kılıçdaroğlu’nun gayesinde?
Peki Türkiye’de bu mümkün mü?
Emre Erdoğan, toplumsal medya üzerinden yapılan bu tür manipülasyon operasyonlarına Cambridge Analytica denmeye başladığını, bunun bir tıp metafora dönüştüğünü söylüyor. Hasebiyle Kılıçdaroğlu’nun yaptığı çıkış sosyalla medya üzerinden yapılan girişleri işaret ettiğini düşünen Erdoğan, “Manipülasyon kesinlikle yapılıyor, onu izliyor” tabirlerini kullanıyor.
Türkiye’de muhtemel seçim değişikliğine ait olarak rekabetin amacında Bağlantı Başkanlığı var.
Avukat Faruk Çayır, “Kılıçdaroğlu’nun lisana tarafından getirilen konu İrtibat Dairesi Başkanlığı’nın saklanması bilgilerini kullanarak kararsız seçmenleri ya da Millet İttifakı’na oy vereceği seçmenleri etkileyerek bir yönlendirme yaptığı yönünde” diyor ve ekliyor: “Bu yönlendirmeleri de bilinmeyen olarak art planda diğer birleştirmelerle anlaşarak ve diğer bilgiler bu bilgileri kullanıp bilgi dağıtımları, palavra haber niteliğindeki dezenformasyon içerikli bilgilerle seçmenleri Cumhur İttifakı’na yönlendirmeye yönelik bilgiler ya da hareketler yaptığı istikametinde bir konudan bahsediyor.”
Çayır, Alternatif Bilişim Derneği olarak son bir yıldır seçim sürecinde bunların yapılabileceğini gözlemlediklerini belirleyerek Ebabil Harekâtı isimli Telegram kanalı ve Twitter hesabına dikkat çekiyor. Muhalefetin bahisle ilgili soru önerilerine karşın Bağlantı Başkanlığı’nın bu hususta hiçbir adım atmadığını ve kelam konusu hesabı kapatmadığını söylüyor.
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’nın özel bir şirketi ya da bir kampanya yürütücülüğünün olmadığını vurgulayan Çayır’a ait Bağlantı Başkanlığı bir devlet kurumu olarak TRT’de olması düzenli olarak sağlanmalıdır. Lakin Çayır, İrtibat Başkanlığı’nın geçtiği günden bu yana büsbütün iktidar yanlısı ve muhalefeti kötüleyen bir yapı görünümünde sergilediği görüşte.
Fahrettin Altun’un davayı ikna edici mi?
Kılıçdaroğlu’na karşılık veren Bağlantı Lideri Fahrettin Altun ise suçlamalarını yalanladı. Altun, Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’nın “Demokrasinin en büyük düşmanı dezenformasyonla çabayı kurumsal görünürlüklerinden” biri haline getirilmişni savarak “Biz, milletimizin emrindeyiz. Milletin isteği bizim için kutsaldır. Başkanımız, Recep Tayyip Erdoğan’a güveniyoruz. Türkiye Yüzyılıideali için” kullanıldı.
Faruk Çayır’a bağlı Kılıçdaroğlu’na cevaben Fahrettin Altun tarafından yapılan bu açıklama da sıkıntılı.
Faruk Çayır, “Biz bu yönetimleri gözetir, partiyi gözetmeyiz üzere bir şey ile başlayıp sonra tartışmasız bir formda AK Parti, Recep Tayyip Erdoğan’a ve onun siyasetlerine yönelik bir yönlendirme içeren bir açıklama yapıyor” diyor.
Kurumun kendini açık olarak seçimde bir taraf ve bir bölüm halinde getirdiğine işaret eden Çayır, sorunun esas olarak buradan kaynaklandığını vurguluyor.
İletişim Başkanlığı’nın tertipli olarak dezenformasyon bülteni yayımını lakin bu bültende iktidarla ilgili haberlere ait bir tane bilgi olmadığını lisana getiren Çayır, “Yayınladığı bültenlerin tamamına baktığınızda muhalefetin Meclis kürsüsünde dillendirdiği, hatta soru önerisi olarak verdiği mevzulara dahi dezenformasyon diyor. Yani hani bu işi çığırından çıkıyor , kendisine yönelik ithamların da bir yandan yanlışsız olduğunu düşünmemize sebebiyet veren de bizatihi seçimi kendisi, bizatihi Fahrettin Altun. Zira yapmış olduğu açıklamalar, göstermiş olduğu hareketler bizi buna yönlendiriyor” kullananları kullanıyor.
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin AltunFotoğraf: resim-alliance/AA/E. Elaldi
Şubat ayı harcamaları geçen yılda yüzde 274 artan Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’nın bu harcamaları hangi alanlarda yaptığı da tartışma konusu.
İletişim Başkanlığı’nın şeffaf olamadığını, kurumdan çıkışlarda talep edilen bilgilerin yetersiz olduğunu söyleyen Faruk Çayır, “Seçim sonrasında iktidar değişikliği olursa İrtibat Başkanlığı’nda ne döndüğünü daha rahat anlıyoruz” diyor.
Sosyal medyanın seçim kampanyası yasal mı?
Emre Erdoğan, “Siyasi partilerin orada kampanya yapmalarında bir sorun yok. Bu hayatın gerçeği. Sorunun üçüncü sırada orada kampanya yapmaları” diyor.
Avustralyalı Topham Guerin isimli dijital ajansın Yeni Zelanda, Avustralya ve İngiltere seçimlerinde toplumsal medyada mimleri göstererek çok faal kampanyalar yürüttüğüne dikkat çeken Emre Erdoğan, bu şirketin 2023’ün en hızlı büyüyen dijital ajansı olarak büyüdüğünü ve çok başarılı olduğunu söylüyor.
İnsanların farklı mimler göstererek onların hislerinin manipüle edebildiğini lisana gelen Erdoğan, “Mimlerin insanların hislerine hitap ettiği konuda çok önemli çalışmalar var. Münasebetiyle bu bizim pek duymadığımız bir haber olarak İngiltere’de gündemde kaldı. Kanada seçimlerinde de faal olduklarını ben duymuştum. Yani Anglosakson dünyada bayağı bayağı profesyonel ve tesirli olarak kullananlar bu mim meselesini” diye ekliyor.
Türkiye’de ise üçüncü taraf kampanyaların öne çıktığını ve bunun gri bir alan olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Bu üçüncü taraflar kimlerdir aşikâr değil. Hiçbir yere kayıtlı değiller ve bir kampanya yürütüyorlar. Yanlış haber veriyorlar, dezenformasyon yapıyorlar, ajitasyon yapıyorlar, çarpışıyorlar. Bütün bunlar yapıyorlar ve bunlar denetim dışı. Sorun orada çıkıyor” diyor.
Türkiye’de seçimler öncesinde toplumsal medyada bot hesaplarının tesiri uzun süre devam ediyor tartışılıyor. Haberleri harekete geçirebilecek halde tasarlayan kaynak kaynağı bilinmeyen haber ajanslarının sayısında önemli oranda artış yaşandı.
Türkiye’de siyasi kampanya finansmanının düzenlenmiş durumda olduğunu söyleyen Emre Erdoğan, siyasi partilerin gelirlerinin-giderlerinin belirli olduğunu, hesap vermenin Cumhurbaşkanlığı kampanyalarında daha katı organize olduğunu tabir ediyor.
Üçüncü parti kampanyalarının ise regüle edilmediğine dikkat çeken Erdoğan, mevcut kampanyaların resmi kanallar yerine daha çok bu kanal üzerinde yapıldığına işaret ediyor: “Şu anda siyasi içeriğin yüzde 10’unu siyasi partilerin kampanyaları oluşuyor. Yüzde 90’ını da başka içerikli ki orası büsbütün regüle Hasebiyle devletten bir tanesinin kendi kaynakları, bu işe kayıt yaptırmak isteyen hiçbir şey yok, görmüyoruz çünkü” diyor ve ekliyor: “Bir devlet kurumu, toplumsal anlamda insanlardan haber yapmak için para dağıtıyorsa bunu bilmemize imkan yok, onu görmezsiniz. Yasal da değil aslında.”
Manipülatif kampanyalar seçimleri tesirler mi?
Peki bu durum Türkiye’deki seçimleri bir tesire sahip mi?
Avukat Faruk Çayır, Türkiye’de toplumsal medyanın bir bilgi kazancı, artık performans ve habere erişim kaynağı olarak pazarlandığına işaret ederek toplumsal medyaya yapılan en ufak müdahalenin seçimlerde önemli manada oy değişimini de sebep olabileceği görünürde: “İnsanlar bir haber o haberin yayınlandığı gazetenin internet sitesinde Toplumsal medya sitelerinden ulaşıyorlar. Yapılan açıklamalara, verilen vaatlere göre binlerce insan var. Bunu da toplumsal medyadan takip ediyorlar. Münasebetiyle toplumsal medyaya seçimlerle ilgili yapılan en ufak bir müdahale binlerce insan çalıştırılıyor.”
Sosyal medyadaki siyasi kampanyaların bilgilendirme-kanaat oluşturma ve aksiyona harcama halinde iki etabının olduğunu söz eden Emre Erdoğan’a sunulan ise Türkiye’deki kampanyalarla ilgili asıl tehdit insanların gözlerini değiştirmesi değil. Seçim günü ya da seçimden bir gün önceki yahut bir gün sonra yapılacak ajitasyonlar.
Erdoğan, “Sahte pusulası bulunmayacak, geçersiz mühürlü ya da yerde oylar çalındı. Seçim günü bu olacak. Seçim günü beşerler zati gergin, öfkelenecekler. Yanlış vereceği için fevri tepki verecekler. Toplumsal medya bunu kızdıracak. Zira seçim yasakları orada değil ve tahminen de Çatışmaya gideceğiz. Bizim için en büyük tehdit” diyor.
Türkiye’de insanların palavra haberleri konusunda zafiyet içinde olduğu ve bu bahis hiçbir önlem alınamadığı lisana gelen Erdoğan, “Çünkü Bağlantı Başkanlığı tarafı. İrtibat Başkanlığı Türkiye’deki enformasyon sisteminin temizliğiyle uğraşan bir kurum olarak direncie karşı çalışmaya devam ettiğini” kullanıyor.
Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri 14 Mayıs’ta yapılacak. Lakin cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci nüfusunda yüzde 50+1’e ulaşılamazsa ikinci cins 28 Mayıs’ta başlayacak.
News
