Kahramanmaraş merkezli zelzeleler nedeniyle 11 vilayetin 507 bin bağımsız yapısının oluşturduğu 156 bin bina yıkılacak, acil yıkılacak ve ağır hasar gördüğü tespit edildi. 1 Mart itibarıyla 45 bin 89 kişi hayatını kaybederken yaralı sayısı 100 bini aştı. En az 2 milyon kişi, zelzele bölgesinden öteki vilayetlere göç etmek zorunda kaldı.
Peki, bu ağır yıkımın yol açtığı bu ağır yıkımdan etkilenen sağlığın hakları nelerdir? Türkiye Barolar Birliği (TBB) Lideri Erinç Sağkan, DW Türkçe’nin mevzuya ait sorularını yanıtladı:
“Delil testi yaptırılmalı”
DW Türkçe: Sarsıntıda maddi ziyana uğrayanlar, oluşan zararın ve sorumluların tespiti için ne yapabilir?
Erinç Sağkan: Sarsıntıda maddi ziyan uğrayan yurttaşların ileride tazminat taleplerinde kullanmak üzere kanıt tespitlerini yaptırmaları gerekiyor. Bilhassa vefatın gerçekleşmiş binaları için, açılacak ceza davalarına temel oluşturmak üzere binalardan karot örnekleri alınıyor ve soruşturmalar yürütülüyor. Ceza soruşturması ve kovuşturmalarındaki hukuki yargılamalardaki tazminat taleplerinde de tazminat talep edilmektedir. Lakin bir ceza soruşturmasının başlatılması, örneklerin yeniden toplanmasını gerektirmesi, bir durumun olmaması hallerde Sulh Hukuk Mahkemesine veya daha sonra asıl davanın görüleceği mahkemeye başvurularak delil tespitinin yaptırılması gerekiyor. Bu davalar açılırken yurttaşların çevrim içi müzikaharet (yardım) talep edilmesi, dava harçlarından muaf olmalarını sağlar. Aslında 4539 sayılı Doğal Afet Bölgelerinde Afetten Kaynaklanan Türel Uyuşmazlıkların Çözümüne ve Kimi Süreçlerin Kolaylaştırılmasına Ait Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabulü Hakkında Kanun’un 3. Hususuna kayıtlı müzaharetin her halükarda olması gerekir.
Depremde meskeni yıkılan yahut hasan görenler yahut yakınlarını kaybedenler, yaralananlar ceza davası istikametinden kimler hakkında hata duyurusunda bulunma hakkına sahiptir?
Bunları tek tek saymak yerine şu şekilde kategorilere ayırabiliriz: Binanın hukuka uygun olarak bulunabilen binaya daha sonra çeşitli müdahalelerde; Bu kategorilerin her birinin kapsamına onlarca farklı kişi girebilir; örnek müteahhit, mühendis, yapı kontrolcü, yer etütçü, belediyenin kontrol görevleri, bazı kamu görevlileri… Her birinin cezai değişikliklerinin boyutu, bir bina için değişebilir. Örneğin bir bina için müteahhidin kullanımı gereçten kaynaklanan bir sorumluluk durumu kelam konusu olabilir; başka bir bina için bina hukukuna uygun olarak inşa edildiğinde, daha sonra sütunlara müdahale edilmiştir. Cürüm ve cezaların kişiselliğinin sağlanması, her somut olaydaki sorumlulukların tek belirlenmesi gerekecektir. İşte kanıtların sağlıklı değişiklikleri tam da bu noktada büyük değer arz ediyor.
“Kamu görevililerinin üç sorumluluğu var”
Evin yıkılması konusunda müteahhitler, yapı kontrollerinin sırasının yanı sıra hangi kamu görevililerinin ne sorumluluğu vardır? Bunun için cezalar, hangi türel yollara başvurulabilir?
Bu kişilerin de cezai sorumluluğu, tüzel sorumluluğu ve kamu görevleri bakımından idari sorumluluk kelam konusu olacaktır. Ceza sorumluluğu için hata duyurusunda bulunması gerekiyor. Hukuksal sorumluluk için tazminat davalarının açılması gerekiyor. İdari sorumluluk hususuysa, yönetime karşı dava açılmalı. Burada kelam konusu olan idari dava tipi tam yargılama davası yani tazminat davasıdır.
Arama kurtarmadaki yetersizlikler
Depremin akabinde aramanın kurtarılmasında ilerlemenin uzatılması gündeme geldi. Vaktinde arama kurtarma yapılmadığı ve sıhhat hizmeti verilmediği mağdurlar hangi yollara başvurabilir? Bu noktada kimin sorumluluğu sorunu gelir?
Arama kurtarma çalışmaları yahut sıhhat barınma besinleri şeklinde hizmetler, kamu tarafından yönetim tarafından sürdürülmesi gereken hizmetlerdir. Hasebiyle bu hizmetlerin zamanında ve uygun şekilde sunulmaması nedeniyle hem cezai sorumluluk (görevi berbata kullanma vb. gibi) hem de yönetimin tazminat sorumluluğu kelam konusu olacaktır.
Depremde konutu yıkılan, yaralanan yahut yakınını kaybedenler, devlete karşı maddi ve manevi tazminat davası açılabilir mi?
Hizmet kusurunun ortaya çıkması halinde yönetimin tazminat sorumluluğu kelamının konusu olacaktır ve tam yargılama davası açılabilir.
Deprem sigortası ne kadar ödenir?
Evini DASK sigortası yaptıranlar, oluşan ziyana sahip olandan ne kadar para alabilir? Bunun için nasıl bir başvuru yolunu izlemesi gerekir?
Zorunlu zelzele sigortası (DASK) yapıları için Doğal Afet Sigortaları Kurumu tarafından bulunan, sonuçtan kaynaklanan maddi hasarlar için 25.11.2022’den itibaren 640.000 TL üstlenilene kadar mesken sahibi olan sigortalıya sigorta tazminatı ödenir. Afet Sigortaları Kanununa mecburi zelzele sigortası bulunan ve zelzele nedeniyle hasar gören binalara ait tazminat, gerekli bilgi ve evraklar ile hasar tespitinin tamamlanmasını müteakip en geç otuz gün içinde ödenir. Ziyan görenler bu yeteneği olmak üzere Alo Dask 125, e-Devlet yahut SMS üzerinden başvuruta bulunabilir.
EKONOMİ
14 Haziran 2025EKONOMİ
14 Haziran 2025GÜNDEM
14 Haziran 2025GÜNDEM
14 Haziran 2025GÜNDEM
14 Haziran 2025GÜNDEM
14 Haziran 2025EKONOMİ
14 Haziran 2025Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.