Türk Ceza Kanunu’na “halkı aldatıcı olanları alenen yayma” hatasını ekleyen ve bu suça mahpus ceza öngören 40 güvensiz “Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda değişiklik yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, TBMM Adalet Kurulu’nda AKP ve MHP’li milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.
Kamuoyunda “dezenformasyon yasası” olarak da isimlendirilen kanun teklifi birinci olarak geçen yıl yaşanan orman ve sel felaketlerinin akabinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kelamlarıyla gündeme geldi. Erdoğan, orman yangınları ile sel baskıları süreciyle ilgili yaptığı bir konuşmada “Biz sadece yangınlarla savaşmıyoruz. Muhalefet palavra terörü estiriyor” diyerek AKP’nin setine bu mevzuda bir yasa hazırlama talimatını veriyor. Bu süreçte AKP ve MHP milletvekilleri birlikte hazırladıkları 40 adet kesintisiz kanun teklifini TBMM Başkanlığına sundu. Teklif, Adalet Kurulu’nda iki gün süren olayların akabinde kabul edildi.
Tartışmalı öğeler
Teklifin en çok tartışılan hususu ise internet medyası ile toplumsal medyadaki paylaşımlara yönelik mahpus cezası öngören husus oldu. Teklifin 29’uncu hususuna göre “halk merkezinde kaygı ve panik yaratma hedefiyle kamu barışını bozma” şeklinde münasebetlerle “halkı aldatıcı özelliği alenen yayan” bireyler bir sembol üç yıllık kadar mahpus cezası ile cezalandırılacak. Arıza, cürmü işlemlerini gizleyerek ya da bir faaliyet faaliyeti çerçevesinde işlemesi halinde ceza yarı oranda artırılacaktır.
Yargıtay üyesi “belirlilik” unsuruna dikkat çekildi
Teklif komitesindeki görüşmeler sırasında Yargıtay 8’inci Dairesi Üyesi İhsan Baştürk’ün itirazlarına dikkat çekildi. Anayasa Mahkemesi’nin daha önceki tarihteki iptal kararlarında “belirlilik” unsuruna dikkat çektiğini hatırlatan Baştürk, kelam konusu hususta yer alan kavramlarının “belirlilik” kapsamına uymadığını söyledi. “Ülkenin iç ve dış güvenliği” ile “kamu barışını bozma” kavramlarının sona ermediğini sorun yaratacağını kaydeden Baştürk, teklifte yer alan “alenen yayma” saklandığının derelerle birlikte kıymetlendirilmesine söz verdi.
Yaman Akdeniz: Kaygı iklimi oluşturulacak
Siber hukuk uzmanı Yaman Akdeniz de toplumsal medya hesabından olaylara tepki gösterdi. Teklifin, yasalaşmanın onaylanması akabinde “AKP’nin 2023 seçimleri öncesindeki en değerli silahlarından birine” dönüşeceğini savunan Akdeniz, “Korku iklimini oluşturacak. Bunu yazdığım için bile soruşturulabilirim artık. Bunu fark etmek için hukukçu olmaya da gerek yok” tabirini kullandı. Akdeniz, “Halkı aldatıcı bilgileri alenen yayma’ cürmü, siyasi bilgilerin haber ve içerikleri amaçlı alacak, ‘endişe gözeten’ hassas süreklin kabahat duyuruları ile binlerce kişi soruşturulacak, bunlar ‘kamu barışını bozmaya uygun’ olmasa bile, aylarca soruşturmalar devam edecek” dedi.
Teklifte neler değişiyor, hangi düzenlemeleri içeriyor?
Komisyondaki görüşmeler sırasında muhalefet ve basın meslek seçeneklerinin itirazları üzerinde farklılaşan unsurlarda da gidildi.
Teklifin birinci halinde yayınlarda beyanname adı karşılığında İstanbul Asliye Ceza Mahkemeleri görevlendirildi. Bu husus, iş kaybının genel olarak dağıtılması için çıkarıldı.
İnternet haber sitelerinde bir hafta yayınlanacak tekzip mühleti 24 saate düşürüldü.
Yabancı medya mensuplarının basın kartını alabilmesi için “Türkiye’de çalışma izni” Milletlerarası İşgücü Kanunu olarak değiştirildi.
Basın ahlakının temellerine ilişkin davranışlarda bulunulması halinde basın kartının iptalinde İrtibat Başkanlığına yetkiden vazgeçilerek bu yetki komitesine verildi.
Basınla ilgili faaliyet gösterme kurallarıyla sendikaların yanı sıra kamu faaliyetine faaliyette bulunan Cumhurbaşkanlığı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların ödenmesine basın kartının verilebilmesini öngören husustan de “cumhurbaşkanlığı kararı” tabiri çıkarıldı.
Teklifle internet haber siteleri vadeli yayın kapsamına alınacak. Bu sitelerde çalışanların basın kartı alabilecek. Basın kartı bağlantısı, Bağlantı Başkanlığı’na yapılır. Basın kartı, resmi nitelikli bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek.
Kimler basın kartı alabilecek?
Basın kartı alabilecek bireyler ise şu şekilde sıralandı:
“Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensupları, yayınların sahipleri yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare heyeti idaresi, medya organları ismine hareket eden ve görevi alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile görevi alanı Türkiye’yi kapsamakla birlikte süreksiz bir süre ile Türkiye’ye haber maksatlı gelen yabancı medya mensupları, yurt dışında yayın yapan medya ülkelerinin, Türk vatandaş sahiplerinin ve çalışanların, yurt dışında hür gazetecilik yapan Türk vatandaş medya mensuplarının, medya alanında hizmet veren kamu kurumlarının ve kurumlarında ve kamu kurumlarının ve ülkelerinin yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu çalışanları, medya alanındaki faaliyet göstermeleri kuralıyla, sendikalar ile kamu hizmetlerine faaliyette bulunan tespit edilen dernek ve vakıfların katılması.”
Basın Kartı Kurulu, 9 üyeden oluşacak. Komitede, İrtibat Başkanlığı’nı temsilen iki üyenin sıra emekçi sendikası politikası faaliyeti gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye ile bağlantı arızası dekanları yahut basın kartı sahibi gazeteciler merkezden başkanlıkça belirlenecek bir üye de yer alacak. Üyelerin misyonu mühleti iki yıl olacak.
BTK’ya bant daraltma yetkisinde
Teklifle Bilgi Teknolojileri Kurumu’na (BTK) da geniş yetkiler tanınıyor. Buna göre BTK, toplumsal ağ sağlayıcılarının içerikten çıkarılma ya da erişimin engellenmesi kararlarını yerine getirmemesi halinde yüzde 90’a kadar bant daraltma yetkisini kullanabilecek. Teklifle, kanuna “Şebekeler üstü hizmet” ve “Şebekeler üstü hizmet sağlayıcı” tarifleri da eklenecek. Bu tanımayla ilgili iletileşme uygulamaları da sosyal medya platformları halinde düzenlenebilecek ve BTK bu platformlardan bilgi talebinde bulunabilecek.
News
