Özbekistan’ın ulusal petrol-gaz şirketi olan Özbekneftgaz işletmesi datalarından derlediği bilgilere nazaran, yıllık ortalama 50-60 milyar metreküp doğal gaz üretme kapasitesine sahip Özbekistan’da, son yıllarda ülkedeki doğal gaz üretimindeki düşüş ve iç tüketimdeki artışı karşılamak hedefiyle doğal gaz ithal etmeye başladı.
2023 yılı datalarına nazaran toplam 1,86 trilyon metreküpe kanıtlanmış doğal gaz rezervlerine sahip Özbekistan’da, 2017’de 56,4 milyar metreküp, 2018’de 60,3 milyar metreküp, 2019’da 60,5 milyar metreküp doğal gaz üretilirken, 2020’den itibaren ülkenin doğal gaz üretiminde gerileme başladı.
Bu çerçevede, Kovid salgını nedeniyle 2020’de 49,7 milyar metreküp olan doğal gaz üretimi 2021’de 53,8 milyar metreküpe yükselse de düşüş ilerleyen yıllarda devam etti. Doğal gaz üretimi, 2022’de 51,6 milyar metreküpe düşerken 46,7 milyar metreküp doğal gazın üretildiği 2023’te ise 2018’a kıyasla yüzde 30 oranında gerileme görüldü.
2019’da Rusya’ya 4,9, Çin’e 3,2 milyar küp doğal gaz ihraç eden Özbekistan, üretimdeki düşüş üzerine 2020’den itibaren Rusya’ya doğal gaz ihracatını durdururken, Çin’e ise daha evvel varılan mutabakat gereği doğal gaz satmaya devam etti.
Bu çerçevede Çin’e 2020-2022 yıllarında yıllık ortalama 3-4 milyar metreküp doğal gaz ihraç eden Özbekistan, 2023’te iç tüketimin artmasından ötürü bu ülkeye doğal gaz satışını yaklaşık 2 kat azalttı.
Özbekistan, bu devirlerde komşusu Kırgızistan’a yıllık ortalama 35-40 milyon metreküp doğal gaz ihraç etmeyi sürdürdü.
2023’te, Özbekistan’ın doğal gaz ithalatı hacmi ihracatını geçti
2020’den itibaren ülkedeki artan iç tüketimi karşılamak için doğal gaz ithal etmeye başlayan Özbekistan, bu çerçevede 2020’de Türkmenistan’dan 900 milyon, 2021’de ise 1,5 milyar metreküp doğal gaz satın aldı.
Böylece Orta Asya’nın değerli doğal gaz üreticilerinden olan Özbekistan, doğal gazı bir yandan Çin’e ihraç ederken öteki yandan da ithal eder oldu. Özbekistan’ın doğal gaz ihracatı ile ithalatı ortasındaki fark 2020’de 427,7 milyon dolar, 2021’de 562,8 milyon dolar, 2022’de ise 629 milyon olarak kayıtlara geçti.
2023’te Rusya’dan doğal gaz ithalatına başlayan Özbekistan’ın bu alandaki ithalat hacmi birinci sefer ihracatını geçti. Geçen yıl doğal gazda, 529,9 milyon dolarlık ihracatına karşılık 694,9 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Özbekistan’ın doğal gaz ihracatı ve ithalatı hacmi ortasındaki açığı 165 milyon dolar olarak hesaplandı.
Özbekistan, 2023’ten itibaren Rusya’dan doğal gaz ithalatına başladı
Özbekistan, son periyotta doğal gaz üretimindeki düşüş ve iç tüketimindeki artış nedeniyle ithal ettiği doğal gaz ölçüsünü arttırmaya başladı.
Bu çerçevede Özbekistan, ülkedeki doğal gaz yetersizliğini karşılamak maksadıyla geçen yıl Rusya’dan doğal gaz ithal etme kararı aldı.
Son yıllarda Türkmenistan’dan yıllık ortalama 1,5-2 milyar metreküp doğal gaz ithal eden Özbekistan, Ekim 2023’te Rusya ile günlük 7-9 milyon metreküp doğal gaz satın alma konusunda anlaştı. Buna nazaran Rusya, Özbekistan’a yıllık ortalama 2,8 milyar metreküp doğal gaz satacak.
Bu yılın ocak-ağustos periyodunda ülkenin Rusya ve Türkmenistan’dan ithal ettiği doğal gaz fiyatı geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla 5,7 kat artışla 1 milyar 150 milyon dolara ulaştı.
Bu devirde Özbekistan’ın doğal gaz ihracatı fiyatı ise 404,8 milyon dolar oldu. Özbek tarafı esasen Çin’e doğal gaz ihraç ederken, komşuları Tacikistan ve Kırgızistan’a da küçük ölçülerde doğal gaz sattı.
Öte yandan, son devirde Özbekistan’ın doğal gaz üretiminde besbelli bir düşüş görüldü. 2018’de 60,3 milyar metreküp olan doğal gaz üretimi, yüzde 30’luk düşüşle 2023’te 46,7 milyar metreküp oldu.
Bu yılın ocak-ağustos devrinde ise ülkede 29,9 milyar metreküp doğal gaz üretilirken, bu geçen yılın birebir periyodunda üretilen doğal gaza oranla yüzde 4,6 düşüş manasına geliyor.
İthalattaki artış, üretimdeki düşüş ve iç tüketimdeki artıştan kaynaklanıyor
Özbek güç uzmanı Bahadır Yusupov, Özbekistan’ın doğal gaz dalındaki gelişmeleri AA muhabirine kıymetlendirdi.
Yusupov, Özbekistan’ın doğal gaz ithalatçısına dönüşmesinin ülkedeki doğal gaz üretimindeki düşüş ve iç tüketimdeki artıştan kaynaklandığını söyledi.
Son yıllarda ülkede doğal gaz üretiminin bariz ölçüde gerilediğine dikkati çeken Yusupov, bunun temel nedeninin birtakım doğal gaz ocaklarındaki üretim faaliyetlerinin tamamlanmış olması ve yeni doğal gaz ocaklarının ise şimdi istenilen seviyede üretime geçmemesi olduğunu belirtti.
Yusupov, sanayi üretimindeki artışın ülkede doğal gaz tüketiminde de artışa neden olduğunu lisana getirirken, doğal gaz üretimindeki gerileme ve iç tüketimdeki artış sonucunda ortaya çıkan doğal gaz yetersizliği meselesinin tahlili için hükümetin Rusya’dan doğal gaz ithal etme kararı aldığını anımsattı.
Ülkede doğal gaz üretimini arttırmaya yönelik yatırım projelerinin sürdüğünü kaydeden Yusupov, doğal gaz keşif ve üretme sürecinin büyük yatırımlar gerektiğini vurguladı.
Yusupov, ülke iktisadının son yıllarda olduğu üzere büyümeye devam etmesi durumunda, gelecek 5 yılda Özbekistan’ın ithal ettiği doğal gaz hacminin 2 kat artarak 10 milyar metreküpe ulaşabileceğini söyledi.
AA
News
