Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkanı Achim Steiner, enflasyonist baskılar ve faizdeki artış nedeniyle gelişmekte olan birçok ülkenin büyük borç kriziyle karşı karşıya olduğunu belirtti.
2024 yılı Ocak ayındaki Davos Tepesi’nde de birebir istikamette yorumda bulunan Steiner, finansman durumundaki zahmete değinerek, birçok gelişmekte olan ülkenin büyük bir borç kriziyle karşı karşıya olduğunu vurgulamıştı.
Enflasyonist baskılar ve faiz oranlarındaki artışın, gelişmekte olan ülkelerin, bilhassa de en az gelişmiş ülkelerin, borçları için ödemek zorunda kaldıkları meblağda kıymetli artışa yol açtığına dikkati çeken Steiner, “Aslında, borçlarının faiz ödemeleri için eğitim yahut sıhhat bölümlerine yatırım yapabileceklerinden daha fazlasını ödeyen iki düzineden fazla ülke var. Hasebiyle bu çok kıymetli bir kalkınma gerilemesidir.” değerlendirmesinde bulundu.
CNBCTV’de yer alan habere nazaran; 7 ülke başta olmak üzere global ekonomik kriz, borç yükü ve siyasi buhranlar nedeniyle iflasın eşiğinde sayılan ülke sayısının artacağı sav ediliyor.
Steiner, bu yılın Ocak ayında memleketler arası toplumun borç meselesini proaktif bir halde çözemediğini belirterek, “UNDP olarak, 52 gelişmekte olan ülkenin borç sorunuyla karşı karşıya ve temerrüde düşme mümkünlüğü olduğunu iddia ediyoruz. Bu durum yalnızca finansal piyasalar için değil birebir vakitte en fakir kesitin yüzde 40’ının yaşadığı bu ülkelerde de yansımaları olacağı için de çok kıymetli.” tabirlerini kullanmıştı.
HANGİ ÜLKELER İFLASIN EŞİĞİNDE?
Pakistan: Milletlerarası Para Fonu şimdilik Pakistan’ı iflastan kurtarmış olabilir fakat iktisat perişan durumda. 3 milyar dolarlık benzeri bir IMF kurtarma paketi 2023’te bir temerrüdü önledi lakin siyasi krize saplanan ülkenin bu yıl bir kurtarma paketine daha muhtaçlığı vardı. Son 7 milyar dolarlık çok yıllı kredi, vergi gelirinin en az %60’ının eski borçların geri ödenmesine gideceği düşünüldüğünde okyanusta bir damladır. IMF, Mayıs 2024’te Pakistan’ın 2029’a kadar en az 123 milyar dolarlık dış finansmana muhtaçlık duyacağını iddia etti. Ülkenin GSYİH’si 2022’deki 375,44 milyar dolardan 2023-24’te 374,904 milyar dolara düştü. Düşüş eğiliminde olmasına karşın enflasyon Ağustos’ta %9,6 düzeyindeydi. Halkın kahrı güzelleşmeden evvel daha da berbatlaşacak. Döviz rezervleri, IMF’den gelen 1 milyar dolarlık dilim de dahil olmak üzere, Nisan 2022’den bu yana birinci defa 10 milyar doların üzerine çıktı; lakin bu, üç aylık ithalatı bile karşılamayacak.
Sri Lanka: Ada ülkesi, döviz rezervleri yalnızca 50 milyon dolara düştüğü için Nisan 2022’de 83 milyar dolarlık borcunu ödeyemedi. Durum artık olağana dönüyor. Döviz rezervleri şu anda üç yıllık tepe olan 5,95 milyar dolarda. Enflasyon, Eylül 2022’de %67’den Ağustos 2024’te yalnızca %1,1’e düştü. GSYİH, 2017’de yaklaşık 94 milyar dolardan 2023’te 84,4 milyar dolara düştükten sonra Ocak ve Haziran 2024 ortasında büyüdü. İktisat, 2022 ve 2023’te %9,5 daraldıktan sonra istikrara kavuştu. Fakat artan yoksulluk ve borç yükümlülükleri toparlanmayı engelleyebilir. Sri Lanka iki yıl evvel borcunu ödeyemedi. Ülke, Eylül ayında 12,5 milyar dolarlık borcu tekrar yapılandırmak için alacaklılarla bir mutabakata vardı. Mutabakatın bir kesimi olarak alacaklılar %27 oranında kesinti yapacak.
Bangladeş: Ülkenin toplam borcu 156 milyar dolar, 2008’den bu yana beş kat arttı ve S&P Küresel üzere global derecelendirme kuruluşları tarafından “çöp” olarak derecelendirildi. Hükümran notu, son siyasi krizin rejim değişikliğine yol açmasından evvel bile düşürüldü. Sonuç olarak, ülkenin döviz rezervleri Ocak 2023’te 32 milyar dolardan Eylül 2024’te 20 milyar dolara düştü. Merkez bankası son birkaç yıldır Taka’yı devalüe etti, lakin bu şimdiye kadar yardımcı olmadı. Asya Kalkınma Bankası, büyük ölçüde artan besin fiyatları nedeniyle enflasyonun FY25’te %10,1’e yükselmesini bekliyor. Ayrıyeten, ödenmemiş kredilerin sayısının artması nedeniyle bankalara atak korkusu da var. Şu anda bir borç krizi olmasa da iktisat kötüleşiyor ve süratli bir tahlile gereksinimi var. Ülkenin IMF tarafından onaylanan ve 2026’da sona erecek üç buçuk yıl içinde özgür bırakılacak 4,7 milyar dolarlık bir can simidi var.
Venezuela: Ülkenin borcu şu anda 154 milyar dolar ve ülke 2017’de temerrüde düşmeye başladı. GSYİH’si 2012’de 372,59 milyar dolardan 2024’te 102,33 milyar dolara düştü. Tarihin bir noktasında Latin Amerika’nın en güçlü ülkesiydi ve bugün Temmuz ayında kendisini kazanan ilan eden otoriter bir başkanın önderliğinde iflasın eşiğinde ve zati yavaş olan ekonomik toparlanmayı tehdit eden siyasi bir kargaşayı tetikliyor. İktisat geçen yıl %5 büyüdü ve bu yıl %4 büyümesi bekleniyor. Global yaptırımların hafifletilmesi, uygunlaşan ekonomik performanstan kısmen sorumlu. Petrol zengini ülke ayrıyeten borcunu yine yapılandırmak için görüşmelerde bulunuyor. Bu ortada, ülke halkının %82’si yoksulluk içinde yaşıyor ve merkez bankasından gelen son datalara nazaran enflasyon azalırken, fiyat artışı hala bir yıl öncesine nazaran %25 daha fazla.
Arjantin: Güney Amerika ülkesi 21. yüzyılda üç kere hâkim borcunu ödeyemedi. Alacaklılara 400 milyar dolardan fazla borcu var. Geçmişte birkaç borç tekrar yapılandırması geçirdi, en sonuncusu 2023’teydi. Lider Javier Milei’nin ıslahatları yıllık enflasyonu sekiz ayda %300’den %236’ya düşürdü. Lakin bu olağan standartlara nazaran hala yüksek. İktisat de yavaş da olsa büyümeye başladı. Lakin yoksulluk düzeyleri %52,9’u geçti. Bilinmeyen ekonomik görünüm nedeniyle Oxford Economics, 2025 ve 2027’de temerrüt mümkünlüğünün %75 olduğunu öngörüyor.
Zambiya: Güney Afrika ülkesi 2020’de Eurobond borcunu ödeyemedi. Bu yıl ayrıyeten 6,3 milyar dolarlık dış borcunu yine yapılandıran birinci ülke oldu. Fakat ülke kıymetli zorluklarla karşı karşıya. Dış borç stoku 2023’e kadar GSYİH’nın %26’sına ulaştı ve IMF bunun sürdürülemez olduğunu söylüyor. Dahası, ülke şimdi en az 3,3 milyar dolarlık ticari krediyi tekrar yapılandırmadı. IMF, ticari kredilerin ve 2024 borç tekrar yapılandırma mutabakatındaki belli unsurların yine yapılandırılmamasının Zambiya’yı öteki bir temerrüdün eşiğine getirebileceğine inanıyor.
Gana: Afrika ülkesinin toplam borcu 44 milyar dolar, yani GSYİH’nın %70,6’sı. Aralık 2022’de dış borcunun birçoklarını ödeyemedi ve ekonomiyi krize sürükledi. Borç maliyetleri ve enflasyon arttı. Gana’nın döviz rezervleri 2021’deki 9,7 milyar dolardan 2023’e kadar 5,9 milyar dolara düştü. İktisat şu anda toparlanıyor ve Ocak-Haziran 2024 devrinde GSYİH büyümesi ortalama %5,8 oldu. Enflasyon 2022’den bu yana en düşük düzeye düştü. IMF, Mayıs 2023’te onaylanan 3 milyar dolarlık paketin iktisada yardımcı olduğunu savunuyor. Ülkenin beklentileri yakın vakitte 13 milyar dolarlık bir borç tekrar yapılandırma mutabakatına varmasının akabinde daha parlak görünüyor. Financial Times’ın bir haberine nazaran, borç verenler mutabakatın bir modülü olarak borcun %40’ını bırakacak.
News
