Enflasyonda düşüş ivmesi devam ederken, 2023 yaz aylarından bu yana birinci sefer yıllık enflasyonda yüzde 50’nin altı görüldü.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bilgilerine nazaran, Eylül’de tüketici fiyatları bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 49,38 arttı. Eylül ayında aylık enflasyon ise yüzde 2,97 oldu.
Yıllık çekirdek enflasyon tarafında Eylül’de yavaşlama devam etti. TÜİK bilgilerine nazaran yıllık çekirdek enflasyon yüzde 49,10 olarak kaydedildi. Aylık çekirdek enflasyon da yüzde 3,57 olarak gerçekleşti.
Üretici fiyat endeksi artışı da geçen aya nazaran yavaşlama gösterdi. Eylül’de üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 33,09’a geriledi. Aylık üretici enflasyonu ise birebir devirde yüzde 1,37 oldu.
Aylık en yüksek artış eğitim tarafında
TÜİK datalarına nazaran, aylık bazda en yüksek artış yüzde 14,21 ile eğitim kümesinde gerçekleşti. Eğitimi yüzde 4,16 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 3,86 ile de konut izledi. Haberleşme kümesinde aylık olarak fiyatların yüzde 0,88 gerilediği izlendi.
Yıllık olarak bakıldığında ise en yüksek artış yüzde 97,87 ile konut kümesinde görüldü. Yıllık enflasyon bakımından konut kümesini yüzde 93,59 ile eğitim; yüzde 65,41 ile lokanta ve oteller izledi.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 27 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 6 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
Beklentileri aştı
Bloomberg HT anketinde beklenti yıllık enflasyonun yüzde 48,3; aylık enflasyonun ise yüzde 2,2 olması tarafındaydı.
Ağustos ayında tüketici fiyatlarında yıllık artış yüzde 51,97 olarak kaydedilmişti. Ağustos’ta aylık enflasyon ise yüzde 2,47 olmuştu.
Eylül ayı dataları yıllık enflasyonun kolay faiz dikkate alındığında üç yılın akabinde birinci defa müspet gerçek faize de işaret etti. Eylül ayında enflasyonun yüzde 50’nin altına inmesiyle siyaset faizinin altında bir düzey kaydedildi.
Temmuz ayında yıl ortasında sigara ve akaryakıt artırımları başta olmak üzere vergi ve yönetilen fiyatlardaki artış sebebiyle enflasyon aylık olarak hızlanarak yüzde 3,23 olmuştu. Lakin yıllık enflasyon baz tesiriyle yüzde 61,78’e gerilemişti.
Enflasyon Ağustos’ta eğitim kalemi öncülüğünde aylık yüzde 2,47 olarak kaydedilirken, yıllık enflasyon yüzde 51,97’ye gerilemişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Eylül’de siyaset faizini yüzde 50’de sabit tutarken önümüzdeki periyoda ait yönlendirmelerinde daha evvelki karar metninde yer verdiği ‘sıkılaştırma’ tabirine Eylül’de yer vermemişti.
Hükümetin gelecek üç yıla dair ekonomik kestirimlerini içeren Orta Vadeli Program’da 2024 yılı için enflasyonun yüzde 41,5’e gerileyeceği ve 2025 sonunda yüzde 17,5 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmüştü.
Öncü göstergelerde aylık bazda artış dikkat çekmişti
Enflasyon açısından öncü göstergeler olarak kabul edilen İTO ve Türk-İş dataları Eylül’de aylık bazda yükseliş göstermişti.
Türk-İş’in Açlık ve Yoksulluk Hududu Araştırması’nın Eylül sonuçlarına nazaran aylık mutfak enflasyonu yüzde 2,90 ile dört ayın en yüksek düzeyine çıkmıştı. Yıllık artış ise yüzde 48,72 olarak kaydedilmişti.
İTO tarafında da Eylül’de perakende fiyatlar yüzde 3,9 artarken, yıllık artış yüzde 59,18 düzeyinde gerçekleşmişti.
Yüzde 3,9’luk aylık enflasyon Ağustos ayına nazaran hızlanmaya işaret etmişti.
“Fiyatlar artacak beklentisi hala devam ediyor”
Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan Eylül ayı enflasyonunu Bloomberg HT’ye kıymetlendirdi.
Yazgan, “Enflasyonun nitekim ivmelenip, ivmelenmediğini gösteren yer aylık enflasyon oluyor. Merkez Bankası’nın yüzde 1,5’lar üzere bir amacı var. Orada istenilen olmamış yüzde 2,97 artış olmuş. Eğitim çok yüksek geldiği için aylık enflasyon bu kadar üst çıkmış. Eğitim bu aya mahsus bir kalem bu aya yansımış fakat ne olursa olsun artışlar çok yüksek. Hizmet enflasyonun çok süratli bir biçimde arttığını görüyoruz. TÜFE’in aylık ortalaması altında kalan kalemlere baktığın vakit onlar da çok yüksek; lokanta, otel mesela besin yüzde 2,48 hala çok yüksek ortalamanın altında ancak çok yüksek. Kurla enflasyonu denetim edemeyeceğimiz çok açık. Hizmet enflasyonunu denetim edemiyorsunuz, kurla da denetim edemiyorsunuz. Hizmet enflasyonunu hala besleyen şey beklentiler çok güçlü olmasıdır. Böylelikle fiyatlama davranışlarında hala bozukluk olduğunu görüyorsunuz. Buna yardım eden şey talebin olması. Talebin olması da yeniden beklenti ile alakalı enflasyon düşeceğine inanç olmayınca gereksiniminiz olmasa bile gereksiniminizi öne çekiyorsunuz fiyatlar artacak beklentisi ile bu dinamik devam ediyor” dedi.
News
