Son 1 ayda yaşanan vergi artışları, minimum fiyat artırımı ve kur geçişkenliği, Ekim 2022’den beri düşüş olan enflasyonu tekrar üst istikametli harekete geçirdi. Böylece Eylül 2021’de başlayan faiz indirimi süreci devam ederken, Türkiye yine “enflasyonda yükseliş” dönemine girmiş oldu. Fiyat artışlarının 31 Mart 2024’teki yerel seçimlere kadar üç hanelere çıkabileceğine işaret eden zamana göre, yüksek enflasyondan en olumsuz etkilenecek kesitler yeniden dar gelirliler ve emekliler olacak.
TÜİK yüzde 47,8 ENAG yüzde 122,9 açıkladı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) temmuz ayı enflasyon verilerine göre, temmuzdaki TÜFE ayları yüzde 9,49 arttı. Böylece aylık enflasyon son 1,5 yıllık tepesini görürken, yıllık enflasyon da yüzde 38,21’den yüzde 47,83 seviyesine çıktı. Temmuz ayında yıllık çekirdek enflasyonu da yüzde 56,09 ile yükselişini sürdürdü. Birebir periyotta yıllık üretici enflasyonu ise yüzde 44,50 olarak gerçekleşti. Böylece yıllık üretici enflasyonu üç yıl sonra birinci kere enflasyonun “gerilemiş oldu.
Enflasyonu bağımsız olarak hesaplayan Enflasyon Araştırma Kümesi’nin (ENAG), temmuz ayına ait enflasyon verilerine göre, temmuzda aylık enflasyon yüzde 13,18, yıllık enflasyon ise yüzde 122,88 olarak hesaplandı. Yılbaşından bu yana gerçekleşen enflasyon ise yüzde 69,21 oldu.
Hafize Gaye Erkan, TCMB’nin yıl sonu enflasyon ortalamasını yüzde 22,3’ten yüzde 58’e yükselttiğini açıklamıştı. Fotoğraf: DHA
TCMB de kestirimi yükseltmişti
Önümüzdeki aylarda enflasyonda yükseliş trendinin süreceğini artık TCMB bile kabul ediyor. Yeni lider Hafize Gaye Erkan’ın basın mensupları ile bir kere ortaya çıktığı 27 Temmuz toplantısında, TCMB’nin yıl sonu enflasyon sermayesi yüzde 22,3’ten yüzde 58’e ulaştı. Erkan toplantısında, 2024 ikinci çeyrekte yüzde 60 civarında tepeyi geride bıraktıktan sonra enflasyon ana ilişkilerinde güzelleşmeye devam edenleri beklemişti. TCMB’nin güncellenen enflasyon iddialarına göre, enflasyon enflasyonu 2024’te yüzde 33, 2025’te ise yüzde 15 seviyesinde gerçekleşecek.
“Ücretli kesim aleyhine oldu”
Enflasyonun alınması DW Türkçe için kıymetlendiren Prof. Dr. Sinan Alçın, TÜİK verilerine göre temmuzda gerçekleşen enflasyon artışının “gecikmiş bir artış” olduğunu lisana getiriyor.
TÜİK’in mayıs ayında doğalgazın prim fiyatını “sıfır” olarak alması nedeniyle mayıs enflasyonunun beklenenin yüksek düzeyde geldiğine işaret eden Prof. gerçek enflasyon yükü düşük kaldı” diyor.
Bu nedenle temmuz yılda kaydedilen 6 aylık memur ve emekli maaşı artırımlarının yüzde 17,5’te kaldığı, lakin son enflasyon verisiyle 7 aylık enflasyonun yüzde 30’u tabir eden Alçın, “Dolayısıyla aslında bu ortada geçen bir ay içerisinde bol kısımlar aleyhine gelir sorunların bozulduğunu söylemek mümkün” değerlendirmesinde bulunuyor.
Peki gelecek aylarda da devam etmesi beklenen enflasyon artışı, nereye varacak?
Prof. Sinan Alçın’a 2024’ün birincisinde enflasyonda üç haneli sayılara yakın bir artış olabilir.Fotoğraf: Privat
“Enflasyon üç haneye yaklaşılabilir”
Sinan Alçın’a bağlı, 2024’ün birinci bölümündeki enflasyonda üç haneli sayılara yakın bir artış olabileceği düşünülen 31 Mart lokal seçimleri de düşünülebilir.
Gelecekteki aylarda ihtiyaç duyulan kiralık konut fiyatlarında tutulan akaryakıt fiyatlarında artış devam edecek tabir eden Alçın, “Bu nedenle aslında Merkez Bankası Lideri Erkan’ın yüzde 58’lik yılsonunu tahmininin de aşılacağını düşünüyorum” diyor.
Yerel seçimler atlatılmadan enflasyonla daha sert bir gayret beklemediğini kaydeden Alçın, “Ancak ondan sonra tahminen önemli manada fiyat istikrarına ulaşan siyasetin uygulanması olasılığı var. Bu da başta dar gelirliler olmak üzere, para enflasyonu konusunda korunaksız hale getirmiş” konuşuyor.
Şimşek’in açıklamaları mı?
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Temmuz ayına ait enflasyon bilgilerinin açıklanmasının yanı sıra, Twitter’dan yaptığı açıklamalarda, Temmuz’da yıllık enflasyonun mali döviz kurlarının, döviz kuru işlemlerinin ve fiyat artışlarının tesiriyle piyasa beklentileriyle uyumlu olduğunu belirtti.
Şimşek, “dezenflasyon” ile fiyat istikrarının hedeflendiği bir sürecin geçildiğine vurgu yapıldığını ve enflasyonun 2024 yılı ortasından itibaren düşmeye devam ettiğini söyledi. “Dezenflasyon”; Fiyat artışının süresi, bir başka deyişle enflasyon oranının harcamanın genel manasına geliyor.
“Maliyet orta-düşük gelirlilere yükleniyor”
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Öner Günçavdı’ya ait, Şimşek’in son enflasyon verilerini “piyasa beklentileri ile uyumlu” olarak tabir gerçeği yansıtılmıyor.
Dövizdeki artışlar ve vergi düzenlemeleri için gelişmeler nedeniyle aylık enflasyonun yüzde 9,5 şeklinde yüksek bir gerçekleşmenin normalleştirilmesiye çalışıldığını savunan Prof. Günçavdı, “Temmuz enflasyonunu enflasyonla çaba siyasetinin bir başarısızlığı olarak algılamamız isteniyor. yükün hane halkına bindiğini gösteriyor. Siyasetlerin maliyeti orta ve düşük gelirlilerin sırtına yükleniyor” diye konuşuyor.
Öner Günçavdı’ya bağlı, Şimşek’in son enflasyon verilerini “piyasa beklentileri ile uyumlu” olarak tabir gerçeği yansıtılmıyorFotoğraf: Privat
“TÜİK şeffaf davranmıyor”
Öte yandan yüksek gelir sahipleri ve kamunun şimdi enflasyonla çabada nerede duracağını gösteren bir programın olmadığını çizen Günçavdı, “Çünkü bu iki bölümün nasıl bir tasarruf ve vergi geliri yaratacağını hala bilemiyoruz. Öte yandan fiyatların en çok kurtarılan kalemler, yani ulaştırma, kira ve beslenme Hane halkının harcamalarının yüzde 60’tan fazlası” şeklinde konuşuyor.
Günçavdı’ya ait iktisat idaresi değişmesine rağmen, TÜİK’in enflasyon bilgilerine ait şeffaflık şimdi sağlanabilmiş değil.
Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) enflasyon hesaplamasının sonuç puan fiyat listesinin açıklanmasının durdurulmasına karşı açılması davada haklı olarak sağlıklına yerine, TÜİK’in bu listeleri açıklamadığını hatırlatan Günçavdı, “Şeffaflığa bu kadar değer verildiği vurgulanırken, TÜİK neden hukuksuz biçimde bu listeleri uyuyor? Buna birilerinin yanıt üretmesi gerekiyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
Yeni program eylülde açıklanacak
Bu ortadaki Mehmet Şimşek yöneticilerindeki yeni iktisat idaresinin eylül ayı içerisinde yeni Orta Vadeli Programı (OVP) açıklaması bekleniyor. Prof. Alçın’a bağlı olarak, yeni OVP’de bilhassa enflasyon ve cari açık gayelerinde üst şartlarda değişiklik olabilir.
5 Eylül 2022’de uygulanan ve 2023-2025 dönemini kapsayan OVP’de büyüme gayesi 2023 için yüzde 5, 2024 ve 2025 yılları için yüzde 5,5 olarak geçirilmişti.
Büyüme gayelerinde değişiklik yapılmasına rağmen, enflasyon ve cari açıkta yeni maksimumların daha yüksek seyredeceğini kaydeden Alçın, “Son OVP’de enflasyon gayesi 2023 için yüzde 24,9, 2024 için ise yüzde 13,8 olmuştu. Cari ödemeler istikrarının GSYH’ye oranı için ise sırasıyla – yüzde 2,5 ve – yüzde 1,4 belirlenmişti. Bu tutarların yeni OVP’de artacağını görebiliriz” diye konuşuyor.
News
