Türkiye’yi sarsan başarısının 11’inci göç eden bazı vilayetlerde arama kurtarma ve yıkılma giderme çalışmalarının bireysel anda devam ettiği sırada ise Adana ve Şanlıurfa’da hapiste sonlandırıldığı bildirildi.
Peki arama kurtarma sonuçlarının sonlandırılması, ayrıntılı tespitlerin ve soruşturma boyutları için gerekli belgelemenin yapılmasının akabinde kalan mesafeleri ortadan kaldırma aralıklarında güvenlik ve insani sıhhati açısından nelere dikkat edilmesi gerekiyor?
17 Ağustos 1999’da gerçekleşen Marmara performansında 13 milyon ton atık enkazla birlikte kaldırılmıştı. Kahramanmaraş merkezli 11 vilayetin ağır hasara yol açan zelzelelerde saklanması gereken atık bilgilerini şimdi öğrenin.
Enkaz genişletme Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı ile Afet ve Acil Durum İdare Başkanlığı’nın (AFAD) uykunda ilgili validasyonlar tarafından gerçekleştirilirken genel, inşaat ve jeoloji alanında uzmanlaşmanın sağlıklı çalıştırılmadığı için ihtarlar geliyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, açıkladığı Acil Yıkım Süreci Uyumu planı ile yıkım alanında “7269 Sayılı Genel Hayata Müessir Afetler Münasebetiyle alınacak Önlemlerle kesilme Yardımlara Dair Kanun” kapsamında gerekli arıza güvenliğinin sağlanacağını, yıkıntı atıklarının ise parçalanacak hafriyat çıkışının yapılacağını duyurmuştu.
Ancak saha çalışması yapan, bölgesel planda yazıldığı biçimle onarımyan yıkımların olduğunu ve yıkımların süreksiz bölgelerde bırakıldığını tespit edildiğini belirtiyor. Yıkıntı atıklarının izlediği sistemin şeffaf işlemesini aktaran özelliklerine göre zelzelenin birincisi büyümen bu yana görülen plansızlık kırılma kaldırma alanında da sürüyor.
Aksu Havzası’na döküldü
DW Türkçe’ye konuşan TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Sami Teymurtaş, Oda olarak Kahramanmaraş’ta yürüttükleri fay sınırı inceleme kırılmaları sırasında kırılma kırılma patlamaları ortaya çıkan kırılma ve molozun Aksu Havzası’na döküldüğünü tesadüfen tespit edildiğini söylüyor.
Jeoloji Mühendisleri Odası Salı günü mevzuyla ilgili bir açıklama yayınlandı. Açıklamada molozların ekonomik suları ve yüzey sularını kirletecek biçimde Sır Barajı’nın beslenme havzası üzerine döküldüğü belirtildi.
Uzmanlar yırtılmanıntı ve molozların korunması sağlanırken, yeni bir felakete yol açmaması gerektiği konusunda ikazda bulunuyorFotoğraf: ORHAN ASAN/DHA
Bunun üzerine Etraf, Şehircilik ve İklim Genelliği Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar, sosyal medya hesabı üzerinden, Kahramanmaraş’ta yıkımın imha edilmesi hemen başlamadığını, erimelerin yıkılıntı atıklarının kalıntıları için vilayet genelinde bölgelerinin belirlendiğini, bu merkezi Sır Barajı’nı besleyen derelere aralıklarla bir tesiri gerçekleşeceği yazıldı. “Aksi bir durumu görüyorlar lütfen bize bildirin” diyen Birpınar, dökümün kesilmesi, dökümün bozulması ve yıkımın ortadan kaybolmasından, Türkiye Afet Müdahale Planı’nda yer alan Afet Enkaz Çalışma Kümesi’nin sorumlu olduğunu belirtti.
İlgili plan programları, Afet Enkaz Kaldırma Kümesi’nde ana analiz ortağı Etraf, Şehircilik ve İklim Renkleri Bakanlığı iken, takviye analiz ortakları Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı, Yatırım İzleme ve Uyum Başkanlığı, lokal idareler, sivil toplum kuruluşları ve özel bölümler olarak sıralanıyor.
Meslek odalarına görüş sorulmuyor
DW Türkçe’ye konuşan ticari odalarının temsilcileri ise uzman oldukları alanlarda kendilerinden görüş alınmadığını belirtiyor.
Gaziantep Etraf Mühendisleri Odası Lideri Yusuf Acar, DW Türkçe’ye, Adıyaman’da yapılan incelemelerde iki aradan sonra dökümü yapılan tespitler yapılıyor, Bakanlığa sorulanlarda ise “Geçici olarak buraya döktük.
Enkaz tedavisinin ilişkileriyle ilgilendiğini vurgulayan Acar, “Hem miktarı var hem de hacimsel olarak çok büyük olduğu için nereye kaldıracaklarının dağıtılması kullanılıyorlar. Yanlışsız ya da yanlış bir karar veriyorlar. Bize de sormuyorlar. Olağanda odalara sorsalar biz de görüşeceğimizi belirtiriz. Görüşmeler yaptık. , hafriyat depolama alanlarına yakınsa oraya taşıyalım dedik durmuyorlar almıyorlar, kendileri belirliyorlar” diyor.
Adıyaman’da enkaz kaldırma çalışmaları başladıFotoğraf: Alican Uludağ/DW
Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Sami Teymurtaş da alanda çalışan tüm kişilerin zelzelenin yıkıma neden olduğu tüm vilayetlerde enkazların gerçek bir halde ortadan kaldırılıp kaldırılmadığına dikkat edilmesi söz ediyor. Teymurtaş, müşahedelerine karşı yıkıcı yıkımlara da depremzedelerin alanlardan uzaklaştırılmadığı hadiselerin rollerini, bunun insan sıhhati açısından çok önemli risklere neden olabileceğini anlatıyor.
Enkazda asbest tehlikesi
Depremzedelerin yıkım çalışmalarından uzak kopmaları, bölgedeki asbest uzmanlarının görevlendirilmesi ve ölümlerin ortadan kaldırılması için bir önceki hakikat yerlerinin seçilmesi vurgulayan Teymurtaş, aksi halde bulaşma da dahil ikinci felaketlere yol açabileceği uyarısı yapılıyor.
Son derece kanserojen bir madde olan asbest Türkiye’de 2010’dan itibaren yasaklandı. Lakin’in yasaklandığı öncesi yapılan inşaat projelerinde sanayi için zelzeleden etkilenen çok sayıda parçanın asbest olduğu belirtiliyor. Kıymetli bir izolasyon gereci olan asbest, döşeme döşemeleri, duvar, tavan kaplamaları, bölme bölmeleri, çatı ve cephe kaplamaları, pak ve atık su boruları, cuntalarda yaygın formda bulunmaktadır.
DW Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sıhhati Kolu üyesi Dr. Ahmet Soysal’a aday olarak asbest gırtlak (larinks) ve akciğer kanseri başta olmak üzere çeşitli kanserlere yol gösteriyor.
Deprem bölgesinde asbest uzmanlarının görevlendirilip görevlendirilmediğine ait ise resmi bir açıklama bulunmuyor.
Cemal Gökçe: Sarsıntı dağları yapılmadı
Bölgede asbest halinde satılan kimyasalların yayılımını azaltacak bakım arızaları çizen İnşaat Mühendisleri Odası eski Lideri Cemal Gökçe de “Deprem yalnızca can ve mal kayıpları yaratmaz. gereçlerin belirlenmesinde ayrım yapılması gerekiyor” diyor.
DW Türkçe’ye konuşan Gökçe, 1999’da Marmara performansının ardından Körfez’den yıkılanların denizden döküldüğünü hatırlatarak, bu ve gibisi olayları bir daha yaşanmaması için bir teklifte bulunuyor:
“İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yapıldı. enkazdan çıkacak olan malzemeler demir çelikten ve kimyasallardan arındırılıp bir yerde toplanıp dağ yapılsın. İsmine da zelzele dağı densin. Götürülüp alelade şuraya burada bulunabilir. Moloz depolarından uygun yerler bulunarak zelzele dağları oluşturulabilir. Bu tür tahminen bundan bütünselleştirilebilir. Derslerin hiçbiri.”
Çevre Mühendisleri Odası: Uyum işlemiyor
Çevre Mühendisleri Odası’ndan Meryem Kayan ise, güçlenmenin en ateşten itibaren görülen uyum eksikliğinin kırılma süreçlerinde görülüyordu, süreç akışlarının anlayışıyla işletilmediği görüşündeydi. İnsan hayatıyla ilgili olan yıkım iyileşme süreci bütün gidişat çalışması süreci söz eden Kayan, “Küçük dar bir kümenin kendi içinde, kendi ayrıntıları kadar parçalara ayrıldığı, hudutlarını çizdiği bir süreci görüyoruz. Ancak bu durumlar harika durumlar. Hasebiyle sorunlardan bence en yaşlı de bu” diyor .
Hurda demir ve betonun yerinde parçalanması, süreci Hafriyat Toprağı İnşaat ve Yıkıntı Atiklerinin Denetimi’ne göre işletilmesi gerektiğini vurgulayan Kayan, “Maalesef bu uyumun işliyor olduğunu söylemek mümkün değil. Yani alanda görülen bu atıklar uygun bir formda düzenlenemiyor” kullanılıyor.
Kayan’a kıyasla oranlarının ikinci haftasında artık aksiyonların sağlıklı bir şekilde yürütüldüğünü görmek gerekiyor.
Bölgede bir afet yaşandığını lakin fevkalâde durumların dahi risk analizine dahil edilen rejim planlama süreci içerisinde yer dağılımı işaretlerini veren Kayan, “Bakanlığımızdan ya da ilgili hayattaki Valiliklerimizden ‘Bu attıkları bu şekilde olacak, şuraya koyacağız. hazırlandık şeklinde bir rastgele bir açıklama, bir bilgilendirme maalesef ki duymadık” diye konuşuyor.
“Yapılmayacak iş değil”
DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İmar ve Şehircilik Dairesi Lideri Gürkan Akgün’e göre de analiz mühendislerinin uzmanlığında eğitim gerekiyor.
“Alelacele girintisi oradaki enkazı almak, depolamak ve çok büyük bir farklı bir sürü ıstıraba yol açabilir” diyen Akgün, bu nedenle, bu nedenle kişisel sürecin katılımının ehemmiyetine işaret ediyor. Akgün, “Hem meslek odalarımız hem belediyelerimiz hem de ilgili birimler kapsamlı esasen bu bölge kanalize olmuş durumda. Belli bir uyum bölünmesise bu yapılmayacak bir iş değil” tabirlerini kullanıyorlar.
Depremin çok büyük bir yıkıma yol açtığını lakin bu yıkım sonucu ortaya çıkan afetlerin de gözetlenmesi durumunu vurgulayan Akgün, “Bölgede uygun depolamanın kesilmesi gerekiyor. Bu yapılmadığı yerde farklı özelliklerden dolayı çok önemli bir formda etkilenmesi kelam konusu olabilir. Elemanların ölçümün yapılması ve sağlanması gerekiyor” diye konuşuyor.
News
