Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Türkiye İktisadını seçimler öncesinde canlandırabilmek için sahip olduğu mali kaynakları Rusya’dan temin etme planları suya mı düştü?
Rusya’nın Türkiye üzerinden yaptırımları delmesini isteyen Washington idaresinin, hem AKP’nin uygulamalarıe, hem de Türk işlerinin yaptığı “ikincil yaptırımlar” ihtarları işte bu öneri gündeme getirildi.
Rusya’nın Ukrayna’nın işgali nedeniyle memleketler arası yaptırımların gayesinde gerçekleşmesi kendisi için bir avantaja çevirmek isteyen Erdoğan, Putin ile son görüşmesinde, ekonomik ve ticari çıkarlarını geliştirmeyi ele geçirmişti.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Rusya’nın Türkiye üzerinden milletlerarası yaptırımları delmesi durumunda buna sessiz kalınmayacağını bildirdi.
“Apaçık gözdağı”
Almanya’nın sadık adaylarından Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP) organizasyonu Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi’nin (CATS) araştırmacılarından Kadri Taştan, ABD’nin yaptırım uyarısı için, “Bu apaçık bir gözdağı” dedi.
Biden idaresinin, yalnızca kapalı kapılar gerisinde Türk yönetimleri değil, Türk iş dünyasını da uyardığını söyleyen Taştan, “Çünkü Rusya’ya uygulanan yaptırımlar Türkiye’nin engelleme oportünizmi yalnızca hükümette değil genel işlerinde de var. Hasebiyle hem hükümeti uyarıyor hem de TÜSİAD’a mektup göndererek Türkiye ‘nin büyük kişilere gözdağı veriyor’ diye konuştu.
Erdoğan’ın odak seçimleri
Ancak siyasi parasızlıklarda, Erdoğan’ın tek önceliğinin içinde, bu önceliğin de 2023 için seçim seçimleri kazancı konusunda neredeyse görüş birlik var.
Hatta Erdoğan’ın, ABD’nin çok kısa süreli teminatları devre dışı bırakmayacağından yola çıktığı, bu nedenle kısa süreliğine Rusya’dan da olsa, kendini çok da riskli bir şekilde temin edebileceği kadar çok kaynaktan gireceği para girişine çalışacağı belirtiliyor.
Fotoğraf: Reuters/M. Sezer
Türkiye’nin elinde koz var
CATS araştırmacısı Kadri Taştan, Erdoğan’ın Batı’ya karşı kullanabileceği kozlar bulunduğunu, aşırı yaptırım baskısının büyümesi durumunda Türkiye’nin İsveç ve bölgedeki NATO’ya üyeliklerini veto tehdidini yine artırabileceğine dikkat çekti. Taştan, “İşte bu kozlar, Erdoğan’ın Batı ile Rusya’nın ortasına gelip gelmesine olanak sağlıyor” dedi.
AKP’nin, Rusya dahil dışından mali kaynak temin etme zahmetiyle, seçimlerden önceki iktisatta daha büyük bir hasar, daha büyük bir krizin tükenmesi ülkelerinin gerçekleştirildiği da söyleyen Kadri Taştan, “Gayet normal kısa vadeli önceliklere odaklı bu iktisat çok siyasetlerinin Türkiye için uzun vadeli sonuçları Hatta gelecek bir kaç tanesini söyleyeceğini söyleyecek çok yanlış olabilir ne yazık ki. Ancak pek çok siyasetçi için olduğu üzere Erdoğan için de bugün değerli olan seçimler ve bu odaklı siyasetler izleyenler” kullandı.
Kadri TaştanFotoğraf: GMFUS/S. Salonlar
Erdoğan geri adım atar mı?
Son olarak DW Türkçe’ye pahalandıran Konstanz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdal Yalçın da, ABD’nin ikazlarının değerli olduğunu, lakin bunun için Erdoğan’ın siyasetleri üzerinde kısa sürede tesirinin arttığını pek düşünmediğini söyledi.
AKP’nin iktidarını devam ettirebilmesi için Rusya’dan mali kaynağın büyük ehemmiyet taşıdığına dikkat” Yalçın, “İşte bu nedenle Türk hükümeti için Rusya çok değerli. İktisadın durmasını engellemek için, yaklaşık yarım milyonluk Türk vatandaşı satın alma olanağı dahil, akla patlama AKP, iktidarı kaybetme riskiyle karşı karşıya. Bu nedenle kısa süreliğine Rusya ile iş birliğinden vazgeçmeleri mümkün görünmüyor” dedi.
Baypas taktikleri
ABD Türkiye’nin yaptığı ihtarda, Türklerin yahut kurallarının, yaptırım listesi olan Rus yetkisi, bankaları ya da şirketleriyle iş yapmaları durumunda, kendilerine de parasal yaptırımların uygulanabileceği beyanını verdi.
“Erdoğan ve Putin acemi siyasetçiler değiller. Ne yapacaklarını, oyunu hangi kurallara göre oynayacaklarını çok düzgün biliyorlar” diyen Erdal Yalçın’a bağlı, yaptırımları Türkiye üzerinden delmek isteyenler zati farklı tekniklerle bunu yapabilecek durumda.
Yalçın, “Ruslar yeni şirketler kurar, böylece ABD’nin yaptırım listesinde yer alır ve bu şirket Türkiye ile iş sistemi yapar. Rusya’nın kendi ödeme Mir aracılığıyla ruble ve TL ile ödemeleri devam ederken, iş içinde dolar olmadığı için Amerikan Merkez Bankası’ Özetle bu yaptırımlardan sıyrılmak, bunların etrafından dolaşmak mümkün” diye konuştu.
Tutarlık sorunu
Prof. Dr. Erdal Yalçın, Biden İdaresi’nin yaptırımlar konusunda izlenme stratejisinde önemli bir satışlık sorununun bulunduğunu da savundu.
ABD’nin Türkiye’yi yaptırımlar konusunda ayırırken, diğerlerinin ses çıkardığına dikkat çeken Yalçın, “Peki ya Yunanistan? Rusya petrolünün neredeyse yüzde 50’sini dünya çapında satan NATO Yunanistan üyesi değil mi? Pekila ya Hindistan? Hindistan, Rusya’dan petrolü Üç kat iyileştirmedi mi? Bu tutarsızlıklar da AKP’nin çoğalmalarına hizmet edebilir” dedi.
“Halkbank sorguluyor geri tepiyor”
Yalçın, İran’a yönelik Amerikan yaptırımlarının delinmesi ile ilgili Halkbank davasının ABD’de sürünmede bozulmanın da bir kusur olduğu görüşünde.
Türk yaptırımları kesintilerin bir bedeli olacağı konusunda ileti verilmediğini söyleyen Yalçın, “Farklı bir tavır takınılacağı Biden da, bu halı üzerinden süpürüldü. Ve işte artık bu davranış, geri tepiyor” diye konuştu.
Erdal YalçınFotoğraf: Ifo-Institut
“Strateji değişikliklerine gidilmeli”
Yaklaşan seçimlerle birlikte Erdoğan’ın dış siyaset hareketlerinde da görünürlük artık iç siyaset olmuş durumda.
Batılı başşehirler, Erdoğan’ın hareketlerini yakından izliyor, yaşanabilecek sorunların Türk hükümeti tarafından iç siyaset gereci olarak kullanılabileceğini düşünüyor, açıklamalarında daha temkinli hareket ediyor ve basınçtan kaçınıyor.
Erdal Yalçın, Erdoğan’ın kendi kendine hizmet etmeye başlayacağını mevzularda Batı’nın baskısını arttırdıkça Rusya’ya yanaştığını, müttefiklerine de “size alternatifimiz var” protaliyle karşılık olarak karşılık geldiğini hatırladı. Yalçın, Erdoğan’ın, Putin’in Eylül’de Şanghay Beşlisi’nin ricası üzerine toplantısına katılımda bu tutumun açıkça ortaya konacağını vurguladı.
Batılı birçok diplomat, Erdoğan ile gerginliklerin ve sert açıklamaların, iç siyasette yeniden Erdoğan’a yaramadığını düşündüğünü, daha sessiz kalmasını, net iletilerin kapalı uyarılarında geri bildirimini savunuyor.
“Erdoğan tahlilin muhatabı değil”
“Sorunların tahlile dönüştürülmesini sağlayacak muhatap artık AKP hükümeti olamaz. Erdoğan tahlilin muhatabı değil” diyen Yalçın ise, yaklaşan seçimler nedeniyle artık çok farklı bir eşiğe gelindiğine dikkat çekti.
Devasa boyutuna ulaşan tezilen yolsuzlukla harmanlanmış yanlış iktisat siyasetleri nedeniyle Türkiye iktisadının çok derin bir kriz içinde olduğunu söyleyen Erdal Yalçın, Avrupa’nın artık suskunluğuna son vermek zorunda olduğunu kaydetti.
“Bu sefer Erdoğan’ın politikası bir blöf ile hudutlu olamayabilir” ikazında bulunan Erdal Yalçın, Avrupa’nın artık siyaset değişikliğine giderek Türk tarzına yönelik tavrını sertleştirmek durumunda olduğunu savundu.
Yalçın, değerlendirmelerini şöyle özetledi:
“Türkiye’ye Rusya ile yürüttüğü bu iş birliğine son beyanı beyanı net bir biçimde iletilmeli. Bunu yaparken de, Türk halkına AKP iktidarının nedeni olduğu problemlerin aşılması vurgulanmalı. Türkiye’nin değerli bir NATO üyesi olduğu, Avrupa’nın bir kesimi olduğu, Avrupa’nın Türkiye’ye, Türkiye’nin de Avrupa’ya ait olduğu, Avrupa’ya entegre olan Türk iktisadının istikrarına da kıymet verildiği söylenmişti.Bu kritik seçim süreci en değerli husus şu: AKP hükümeti ile mevcut problemler nedeniyle, Türk halkı cezalandırılmamalı. Türk halkının ile dayanışma içinde olunacağı iletisi verilmedi. Ve bu yolla, içinde bulunulan bu kritik yol ayrımında, Erdoğan’a karşı muhalefetin eli güçlendirilmeli.”
News
