Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Tahran’da 19 Temmuz’da yapılan üçlü tepenin akabinde Cuma günü Soçi’de Rusya Devlet Lideri Putin ile yine bir ortaya çıkıyor. Erdoğan’ın Soçi’deki bu görüşmesini Putin’le baş gerçekleştirmesi öngörülüyor.
Erdoğan ile Putin 29 Eylül 2021’de yeniden Soçi’de bir ortaya çıkmış, yalnızca tercümanların katıldığı yaklaşık üç saat süren baş başa görüşme operasyonu ekiplere uyulup uyulmadığı tartışmalara yol açmıştı.
Putin-Erdoğan görüşmelerinin bazı bağlantılarının koridoru mutabakatının sürekli ve kurumsallaşmasının sürdürülmesi, Ukrayna savaşında ateşkes umutları, Türkiye’nin Suriye’ye düzenlenen operasyonu, ikili ekonomik ilişkiler halinde sıcak olayların olması bekleniyor.
Tahıl koridoru ateşkese umut olur mu?
Türk resmi görüşmesinin ana gündeminden emin olmayanlardan birisinin koridoru muahedesinin ömrünün kıymeti olduğunu belirtiyor. Türk tarafının bu muahedede sağladığı muvaffakiyetin ortasında bir yumuşamaya yahut ateşkese yer hazırlayıp hazırlanacağına ait Rus tarafından bir sinyal çalışmaya çalışılacağı da beklentiler ortada.
DW Türkçe’ye konuşan Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Ali Semin, masadaki en değerli hususun koridoru mutabakatın kaydedildiğini kaydetti kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Şu anda baştayız ve bir pürüz şimdi göremiyoruz lakin vakit içinde problemler karşılanabilir, bu türlü bir potansiyel de olabilir bu mutabakatın. Bu nedenle bana özel görüşmeye damga vuracak en değerli noktalar koridorunun kurumsallaşması ve devamlılığı olacak. Bu mevzu Türkiye için çok değerli, son aylarda Önemli bir çaba harcandı. Koridorun başarısı küresel ölçekte Türkiye’nin başarısı olarak değerlendirildi için devamı da Türkiye için çok değerli.”
Tahıl koridoru muahedesi ile birlikte Müşterek Uyum Merkezi günlük günlük işlerisine başladı ve mısır yüklü birinci gemi koridordan geçmişti. Mutabakatın muvaffakiyetinin yanı sıra bazı muhtemel risklerin barındırılmasına ve Türkiye’nin istikrar siyasetini zorlayabileceğimize dikkat çektik.
Razoni isimli gemi İstanbul Boğazı’ndan geçti Fotoğraf: Tolga Ildun/ZUMA/IMAGO
Moskova’da yaşayan Siyaset Bilimi ve Dış Siyaset Uzmanı Ümit Nazmi Hazır ise Tahran doruğunun ayaktan çok uzun bir vakit kaybı bu görüşmenin yapılmasının enteresan olduğunu belirtirken koridoru kırılmasıyla Soçi’ye giderken Ankara’nın barışçıl görüşmelerinde de arabuluculuk yaptığını belirtiyor.
Dr. Semin de bu etkinliklere dikkat çekiyor ve Türkiye’nin Batı ile Rusya’nın orta merkezinde bir rol oynadığını, koridorun devamlılığının devam ettiği durumda tahminen Rusya’daki yaptırımların revize edilmesinin bir uyarı gelebileceğini söylüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu türlü bir durumda rol almak isteyebileceğini tabir eden Semin, “Türk tarafının koridorunun muvaffakiyetinin devam etmesi. Tahminen sonraki etapta Türkiye’nin Rusya’nın ekonomik yaptırımlarının hafifletilmesi ve ateşkes konusunda girişimleri de olabilir” diyor.
Almanya’nın eski başbakanı GerhardSchröder, saldırganın Ukrayna’da ateşkesin çalıştırılmasının önünü açabileceğini ileri sürmüştü. Schröder, Alman basın tarihlerine verdiği demeçte, “İyi haber şu ki Kremlin müzakere edilmiş bir tahlil istiyor” diyerek “İlk muvaffakiyet tarihleri muahedesidir, tahminen bu yavaş yavaş ateşkese kadar genişleyebilir” dedi.
Bu ortada Schröder’in Putin ile dostluğu ve Rusya’daki yöneticiliğini sonlandırmaması bazı imtiyazlarını kaybetmesine neden olmuştu.
Suriye’ye operasyon konusu yeniden gündemde
Soçi’nin bir diğer değerli günün unsurunun Türkiye’nin aylardır eğitimlerini söylemesi, Rusya ve İran’dan şimdi olumlu bir sinyal alamaması Suriye operasyonu olması bekleniyor.
Suriye’ye yönelik olası operasyon konusunun son Tahran ilişkilerinin konuşulduğunu hatırlatan Hazır, “Şimdi ise bence Türkiye ile Suriye rejimi ortasındaki istihbarat alanı münasebetin biraz daha geliştirilebilir Moskova tarafından uyarı getirilebilir” yorumu yapıyor.
Tahran tepesinin yaşadığı günlerde orada bulunan Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad, Türkiye’den Suriye topraklarına yönelik sistematik bir harekatın ve “sözde inançlı bölgenin bölgesel güvenlik ve istikrarı zedeleyeceğini” lisana getirmiş, Suriye’nin toprak bağımsızlığına ve rejimine vurgu yapılan Astana tepesi ortak bildirgesinden şad verileri tabir etmiştik.
Ankara, Suriye’nin kuzeyinde yeni bir operasyon düzenlenmesi istiyor Fotoğraf: Getty Images/AFP/O. Hac Kadour
Hazır, Türkiye’de seçime gerçek Suriye rejimi ile diyaloğun ortaya çıkması muhtemel bir olasılık olarak eğitim veriyor ve “Çünkü mülteciler sorunu seçim açısından çok değerli ve seçimin öncesinde hükümet bu sorunu çözerek rakibinin elindeki kozu çalışmaya çalışabilir. Soçi’de bu yapısal iki lider ortada Esad ‘la görüşme sürecinin hızlanması da konuşulabilir’ öngörüsünde bulunuyor.
Peki Ankara, Moskova’dan operasyon için yakılması istenen yeşil ışığı bu defa elde edebilir mi?
Türkiye’nin bu operasyonu için önceki iç kamuoyunda seminerler düzenlendi ve bundan sonra güvenlik siyasetleri açısından Erdoğan’ın yürütmekte olduğu operasyon “bir gece ansızın” faaliyeti günümüzde devam ediyordu. Tahran’daki tepeden sonuç alınamadığını anımsatan Semin, artık bu mevzunun yeniden gündemde geliştiğini düşünüyor.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın geçen haftalarda yaptığını bildirdi, Suriye’nin kuzeyine yönelik olası operasyon hakkında “Bunun için de biz kimseden ayrılma durumunda. Kimseye bir takvimde olması gerekirken kendi güvenlik risklerimizle ilgili kıymetlendirmemiz ile ilgili bu tür bir operasyon her an mümkün olan bir operasyon kullanıldı” .
Ekonomik ilgiler ve güçte işbirliği
Erdoğan-Putin görüşmesinin bir başka değerli gündem liderliğinin ise Batı’nın uyguladığı yaptırımlara katılmayan ve istikrar siyasetini sürdüren Türkiye’nin Rusya ile ikili ekonomik bağları ve güç kapasitesi işbirliği olması bekleniyor.
İki ülkenin iktisat bağlarını Moskova’dan pahalandıran Hazır, Ukrayna savaşının akabinde iki ülkenin ortasındaki ekonomik nüfusun seçimne işaret ediyor. Hazır, son durumu şöyle aktarıyor:
“İki ülkenin ortasındaki yıllık ticaret hacmi olağanda 20 milyar civarındayken bu yılın birinci yarısında 27 milyar dolar olduğu ve yıllık 60 milyar milyar dolara ulaşılacağı uzatılıyor. Bunun en değerli nedenlerinden birisi İtalya’da kimi yaygın markakilar ürünleri Rusya’ya Türkiye üzerinden satıyor.”
Hazır, Türkiye’nin şu anda biraz Rusya’ya ambargo uygulayan ülkelerin mal aktardığı ülke pozisyonunda ve bunun da göstergelere yansıdığını belirtti “Bu da Türkiye’nin tutuklandığını. Ankara ekonomik ilişkileri daha da canlandırarak seçim öncesi zorda olan ekonomiyi biraz iyileştirmenin yollarını araştırıyor olabilir” diyor.
Mersin’deki Akkuyu Nükleer Santrali’nin yapımını sürdürüyor Fotoğraf: Serkan Avcı/AA/picture Alliance
Ukrayna işgalinin akabinde Batı ambargolarıyla karşı karşıya kalan Rusya 30 Mart’ta yaptığı açıklama ile ülkelerdeki yabancı üretime yönelik talebin karşılanabilmesi için paralel ithalatın onaylandığını duyurmuştu. Bu da Türkiye çapında kimi ülkelerde “transit taşımacılığı” dönüştürmüştü.
Görüşmenin bir sonraki gündemin unsurunun ise güç alanındaki işbirliğinin işbirliği yapması bekleniyor. Akkuyu nükleer santralinin inşaatını üstlenen bir Türk şirketinin mukavelesinin feshedilmesi son günlerde tartışmalara yol açmıştı.
Semin, Rusya’nın Batı ile bağlantıları nasıl olursa olsun Türkiye ile Rusya’nın güç alanının işbirliğinin devam ettiğini belirtti “Batı’ya karşı doğal gaz konusunda kimi kesintiler ve yaptırımlar uygulasa da Rusya’ya Soçi görüşmesinde Türkiye’nin gösterdiğita istikrar siyasetinin hatırlatılacağını hatırlattı düşünüyorum” yorumu yapıyor.
Rusya’nın doğal gaz Avrupa’ya karşı bir silah olarak kullanma ihtimali başlangıçta Almanya’da olmak üzere tüm Avrupa ülkelerini kış öncesinde yasaklıyor. Ülkeler kış için yeni planlar yayınlanırsa da Rusya’ya doğal gaz konusunda olan yüksek bağımlılık bu hususta değerli bir dezavantaj oluşuyor.
News
