Erkek indirimi mi, haksız teşvik indirimi mi?

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisat Kısmı öğrencisi Pınar Gültekin 16 Temmuz 2020 tarihinde kaybolmuş, Gültekin’in cesedi beş gün sonra ormanlık bir alanda bulunmuştu. Eski sevgilisi Cemal Metin Avcı, kısa bir mühlet sonra Gültekin’in “canavarca hisle ve eziyet çektirerek taammüden öldürme” suçlamasıyla tutuklandığı soruşturma kapsamında tutuklandı.

Sanık, dava mühletince haksız teşvik indiriminden faydalanmak için Gültekin hakkında “Tehdit etti” ya da “Bıçak çekildi” şeklinde oluşumlarda bulunarak savunma olarak değiştirildi. 27 yaşındaki Gültekin’i boğarak öldürdüğü, cesedini varile sakladığını ve üzerine beton döktüğünü itiraf eden Avcı’nın yargılandığı davada dün ortaya çıktı. Muğla 3. Ağır Ceza Mahkemesi, ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası Avcı’nın cezasında haksız teşvik indirimine gitti ve katil 23 yıl mahpus cezası aldı.

Eşitlik için Bayan Platformu’ndan avukat Selin NakıpoğluFotoğraf: Privat

Bayan Platformu’ndan (EŞİK) avukat Selin Nakıpoğlu, Pınar Gültekin cinayetinde eşit ısrarlı takiple başlayan bir kabahat zinciri olduğu, tüm kademelerin planlandığı ve haksız teşvik indirimine yer verildiği vurgulanıyor. Mahkemenin tazminatını eleştiren Nakıpoğlu, “Muğla 3. Ağır Ceza Mahkemesi oybirliği ile şunu dedi: ‘Biraz hak etmiş Pınar’. Nereden bunu söyleyebiliyoruz? Zira bu kadar tasarlamanın olduğu bir cinayette haksız tahrikli indirim sebebi bulabiliyor” diyor.

Haksız tahrikli indirimi nedir?

Kadın cinayeti davalarında katillere “haksız teşvikli indirim” sözleşmesi, uzun bir süre boyunca günlük bölmeyi meşgul eden tartışmalardan biri.

Türk Ceza Kanunu’nun “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran yahut Azaltan Nedenler” kısmının “haksız tahrik” kısmını düzenleyen 29. öğesinde, “Haksız bir fiilin meydana geldiği gizli yahut şiddetli elemin tesiri altında kabahat yapan, ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası yerine 18 yılda bir 24 ve Müebbet mahpus cezası yerine 12 harfli 18 yıla kadar mahpus cezası verilir. Öteki hallerde cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir” deniliyor.

“Egemen yargıya göre erkek çok kolay tahrik oluyor”

Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı’ndan avukat Esra Baş Erbaş’a bağlı, erkek egemenlik hadiselerinde faillere haksız teşvik indirimi tarafsızlığın tüzel desteği yok. Erbaş, “Neyin haksız tahrik olduğu karar vericilerin bakış açısıyla şekilleniyor. Klâsik erkek-kadın rollerinden beslenen görüş açısı baskı olduğu zaman bayanların en ince hareketi erkekte infial yaratılmak üzere kabul edilebiliyor. Hâkim denemeya sunulan bir erkek çok kolay tahrik edilebilir ve öfkelenebilir. Münasebetiyle da kabahat işleyebilir” değerlendirmesini yapıyor.

Avukat Selin Nakıpoğlu da bilhassa 2000’li yılların başında çok sayıda haksız teşvik indirimine dayalı kararların verildiğini hatırlatıyor. “Bunu biz ‘erkeklik indirimi’ olarak özetliyor. Sonra bayan hareketinin kampanyaları kapsamında bu başlangıçlar verilmemeye başlanıyor” diye ekliyor.

Fotoğraf: DHA

Aldatma şüphesu haksız teşvik indirimine gerekçe

Nakıpoğlu’nun işaret ettiği devir ve çok tartışma yaratan kararlardan biri, Adana’da verildi.

Adana’da eşi OC’yi 21 Mayıs 2007’de katleden H.İ.U. Savunması sırasında OC’nin kendisinin aldatıldığından şüphelendiğini söyledi. Olay günü bahçeden kaçan bir adam çalındı, o sırada eşinin üstünde beyaz tayt ve beyaz tişörtler olduğunu tabir etti. Katile ağırlaştırılmış müebbet cezası veren Adana 2. Ağır Ceza Mahkemesi, cinayetin güdüm altında sürdürüldüğü cezayı 24 yıla indirdi. Henüz ayrıyeten, H.İ.U.’nun “pişman olup teslim olması” nedeniyle iki sene daha indirime gitti ve cezayı 22 yıl mahpusa düşürdü.

Aynı yıl İzmir 11. Ağır Ceza Mahkemesi, bir kadının boşanma davası açılan kocası tarafından öldürülen cinayet davasında, katledilen kadının telefonuna “Adil Işık” isimli elbise markasından gelen bildirisi haksız teşvik indirimine münasebet gösterdi. Kararda, sanıktan Adil Işık’ın markasının bilinmemesinin beklenemeyeceği, katilin aldatıldığını düşünmesinin olağan olduğu lisana yaşanmaktaydı.

Benzer bir karar Ankara’da verilmişti. Ankara Mamak’ta İ.K. isimli adam, 2 Eylül 2019’da eşi SK’yı bıçaklayarak öldürdü. Katil savunmasında, eşinin kendisinin aldatılmasından şüphelendiğinde ortaya çıktı. İ.K.’nın avukatları, SK’nın eşini aldattığına dair HTS kayıtları ile beyanlarının bulunduğunu sav ederek haksız tahrik indirimi talep etti. Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi, ağırlaştırılmış müebbet mahpusa çaptırdığı katilin cezasını haksız teşvik indirimi ile 22 liste indirdi.

Tansiyon hastalığı indirime münasebet sayıldı

30 Mart 2019’da İstanbul Maltepe’deki konutunun önünde ZA isimli erkek tarafından katledilen F.Ş.’nin akabinde açılan cinayet davasında da haksız teşviki verilmişti.

Anadolu Adliyesi 4. Ağır Ceza Mahkemesi, ZA’nın “Dengesizim, tansiyon hastasıyım, pek geçemiyorduk” kelamları ile F.Ş.’nin sanığa hakaret ettiği tezlerini haksız tahrik indirimine münasebet olsaydı. Müebbet mahpus cezası verilen katilin cezası 18 yıla indirildi. Karar daha sonra istinaf mahkemesi tarafından bozuldu ve ZA’ya müebbet mahpus cezası verildi.

“Yargı parçaları tesirli çalıştırılmıyor”

Avukat Esra Baş Erbaş, başta İstanbul Mukavelesi olmak üzere memleketler arası mukavelelerde, bayana yönelik kabahatlerin tesirli bir formda soruşturulması, kovuşturulması ve başarısızların tesirli bir şekilde cezalandırılması rejiminin belirtildiğini vurguluyor.

Erbaş, “Yargı geniş tesirli çalıştırıldığında kamuoyuna yansıyan ucube, insan utandıran, akıl almaz kararlar ortaya çıkıyor” diyor.