DOLAR 36,2388 0.35%
EURO 38,0197 0.32%
ALTIN 3.360,93-1,10
BITCOIN 3498970-0.95692%
İstanbul

ORTA ŞİDDETLİ YAĞMUR

SABAHA KALAN SÜRE

F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?, Dünyadan Haberler

F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?

ABONE OL
Kasım 10, 2023 19:18
F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?, Dünyadan Haberler
0

BEĞENDİM

ABONE OL

Türkiye ile ABD ortasında F-16 uçağı alımı ve modernizasyonu ile ilgili bir süretir devam eden teknik düzeydeki görüşmeler dördüncüsü Pazartesi günü Washington’da yapıldı. Toplantı, ABD Temsilciler Meclisi’nde F-16’lar için konulan koşulların akabinde yapılacak ilk görüşme olması açısından değerli görüşlerken, ABD Senatosu’nun satışla ilgili davranışlarıyla ilgili Ankara için zorlayıcı yapılması değerlendirmeleri yapılıyor.

ABD’li Lockheed Martin tarafından üretilen 40 adet F-16 ve 79 adet F-16 modernizasyon kiti için ABD ile Ekim 2021’de oluşan süreçten başlayarak üç toplantı Türkiye’de yapılmakta. Heyetler ortada, geniş paketler ve teknik paketlerin dördüncüsü ise Pazartesi günü ABD’de düzenlenecek.

Satışla ilgili ABD’deki hava nasıl?

F-16’larla ilgili gelinen durumu ve ABD’deki havayı DW Türkçe’ye pahalandıran Washington Enstitüsü Türkiye Programı Yöneticisi Soner Çağaptay, Joe Biden idaresinin satışının gerçekleştiğini katiyen istediğini belirtti, geçmiş periyotta birleştiği Türkiye aleyhine fikir beyan eden ABD Savunma Bakanlığı’nın da bu kere satışın ardındaki değerinin değerli olduğuna işaret ediyor.

F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?, Dünyadan Haberler
Washington Enstitüsü Türkiye Programı Yöneticisi Soner ÇağaptayFotoğraf: privat

Çağaptay, Türkiye-ABD bağlantılarının “savunma eksenli yapısı” ve satışın bu ilgilerin uzaklığı açısından kıymetine dikkat ederek, “F-35 programı yokluğunda F-16’lar bağlantıların ilerlemesi yönünde bir bağ. Satış gerçekleşmesiz ise iki ortada bir ortada tutan bir nevi bulu yazıların yazılmasından bahsetmek zorlaşacak” diyor. Çağaptay’a ait satışın ABD idaresi tarafından desteklenmesi de bunun farkındalığı ve bakış açısı bu istikamette.

Ankara’nın vurguladığı noktalardan biri F-16’ların satışının yalnızca Türkiye-ABD münasebetleri açısından değil NATO’nun cadırcılığı için de değerli olduğu. Ukrayna savaşının izolasyonunun akabinde Türkiye’nin NATO için şiddetinin yine anlaşıldığına yönelik yorumlar görüldü.

Alman Marshall Fonu Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı da Biden idaresinin birinci başta AKP darbesine karşı olumsuz bir tutum içinde olduğunu hatırlatarak, ABD’nin Afganistan’dan eklenmesi ile birlikte Türkiye’nin jeostratejik ehemmiyetinin hatırlandığını, Rusya’nın Ukrayna işgali ile de bu acının göz arkası olmadığını hatırlattı hale geldiğini belirtiyor. Ühlühisarcıklı, ABD idaresinin bu şekilde depolanması yana yaklaştı ve ABD’den çıkarlarının yapılması olarak hatırlatılıyor.

Bununla birlikte ABD’de son dönem periyotta evvel “AKP karşıtı ve Erdoğan karşıtı” olarak başlayan atmosferin yavaş yavaş “Türkiye karşıtı” gerçek evrimine ve bunun da kendisini Kongre’de hissettirdiğine işaret eden Ünlühisarcıklı, Kongre’nin bahse idaresinin bilakis iç siyasilerle dinamik yaklaştığını ve oluşan atmosfer ile Türkiye aykırılığı lobilerin tesirinin gözlendiğini belirtiyor.

F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?, Dünyadan Haberler
Alman Marshall Fonu Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı Fotoğraf: GMFUS

Bu ortada İsveç ile Finlandiya’nın NATO üyelikleri ile ilgili müttefiklerin yavaş yavaş tamamladıkları parlamento onay süreci Türkiye’de şimdi başlatılmadı.

F-16’lar konusunda Menendez pürüzü aşılabilir mi?

Ancak ABD idaresinin uyumlune, Ankara’nın da ihtiyatlı iyimserliğine karşılık Biden idaresi ile Kongre’nin satışlarıyla ilgili farklı davranışlar içinde olduğu hatırlatılıyor ve Senato etabının zorlayıcı olabileceği belirtiliyor.

ABD Senatosu Dış Bağlar Kurulu Lideri Bob Menendez’in Türkiye’ye F-16 savaş uçağı satışına karşı pek çok kez belirtilmesi büyük pürüzlerden biri olarak görülüyor.

Menendez, aynı zamanda Atina-Makedon Haber Ajansı’na yaptığı açıklamada, “Ankara’nın durumunu ve davranışlarını değiştirmesi gerektiğini” belirtti, tavırlarını değiştirmeleri beklemek isteyenler ‘Rusya’dan S-400 satın alınması, Yunan adaları üzerinden uçuşlar, Türkiye’nin Rusya ile yakın bağları ve gazetecilerle avukatların hapsedilmesi dahil insan hakları ihlalleri olarak sıralanmıştı.

Soner Çağaptay, Senato basamağının çok incelikli olduğu yerde ve tek bir senatörün satışını engellemenin mümkün olduğunu dikkat çekerek, “Menendez pek çok defalar bu duraklamanın karşı olduğunu açıklamış bir isim. Tek bu satışını engelleyebilir ve nokta da şu anda bu” diyor.

Çağaptay, Biden’ın satışının engellenmesi için Menendez’i araması yapılmasının lakin şu anda siyasi açıdan Menendez’e başka pek çok tasarı ile ilgili odalarda kaldığını, Başkan’ın depounu F-16’lar için kullanacağından kuşkulu olduğunu belirtiyor. “Bundan dolayı maalesef durum muhtemelen Senato evresinde tıkanacak görünüyor” diyen Çağaptay, kelamlarını şöyle sürdürüyor:

“Senato’daki komitelerin orta seçimleriyle değişebilir. Şayet bu olursa Cumhuriyetçiler komite başkanlığını alabilir ve Menendez başkanlıktan vazgeçebilir. Ancak bu türlü olsa bile Menendez komitesinin ‘kıdemli üyesi’ (sıralama üyesi) olabilir ve yeniden tek satış veto edebilir.”

Çağaptay, son analizde “F-16 satışının bir Senato ve Menendez sorununun dönüşmesini” beklediğini belirterek, “Ankara’nın bu sorunun etrafından dolanabileceği bir yol şu an için göremiyorum” yorumu yapıyor.

Ünlühisarcıklı da ABD idaresi ile Kongre’deki yaklaşımların farklı olduğu söylenirken, bununla birlikte bir araya getirilse Kongre’nin itirazına karşılık satışı mümkün kılınacak “kestirme bir yol” bulunabileceğine dikkat çekildi. Türkiye’nin üstüne çizmenin bu konjonktürde ABD idaresi için çok kolay olacağını belirterek, şöyle konuşuyor:

“Bence ABD idaresi vakte oynayacaktır. İngilizce bir tabir vardır; ‘kutuyu yola tekmelemek’ (sorunu ertelemek) diye. Ama ABD’deki siyasi yönetim Kongre’nin itirazlarını baypas etmek için uzatmak için kısa metotlar vardır. Kâfi ki istesin idare.”

Ünlühisarcıklı, bu nedenle yapılacak olan teknik görüşmelerin değerli olduğunu belirterek, “Teknik açıdan olgunlaştıktan sonra siyasi bir fırsat bulunabilir” diyor.

Süreç nasıl gelişmişti?

Uzun yıllardır savunma sistemini geliştirmek isteyen Türkiye, 2017’de ABD’nin ve diğer NATO müttefiklerinin çekincelerine karşın Rusya üretimi S-400 hava savunma sistemini satın almıştı.

F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?, Dünyadan Haberler
S-400 hava savunma sistemiFotoğraf: resim-alliance/dpa/Rusya Savunma Bakanlığı

Rusya’dan satın alınan S-400 füze savunma sisteminin birinci kesimi Haziran 2019’da Türkiye’ye ulaşmaya başlamıştık. Bunun üzerine Washington, Rusya’nın NATO ile uyumlu olmadığı ve saklanan askeri bilgileri Rusya’nın eline geçebileceği üzere münasebetlerle Ankara’ya reaksiyon göstermiş, Temmuz 2019’da yeni nesil savaş uçağı F-35 üretim sürecinden Türk ortaklarını çıkarmıştı.

Türkiye, hava savunması için çok değerli olan F-35 programının Eylül 2021’de resmi olarak çıkartılmasının akabinde F-35 savaş uçakları için ödediği 1,4 milyar doların ödenmemesi ihtimaline karşı alternatif arayışa girmişti. Ankara, Ekim 2021’de ABD’li Lockheed Martin tarafından üretilen 40 adet F-16 ve 79 adet F-16 modernizasyon kiti almak için ABD’ye başvurmuştu.

Bakan Akar bu süreç Anadolu Ajansı‘nasıl olduğunu şöyle anlatmıştı:

“(F-16’ların ömrü doluncaya kadar F-35’lerle ayrılanlar doldurulur, daha sonra da ulusal muharip uçağımız ile sınırlarımızı karşılarımızz) diyorduk. Ama F-35’lerde ortaya çıkan problemden dolayı durumu yine değerlendirdik. Yıllardan beri kullandığımızda, eğitim, bakım ve ikliminin yanı sıra araç gereçlerimizle ahengi aslında F-16 ile devam yerinin uygun olacağı noktaya geldik.”

ABD Dışişleri Bakanlığı da bu satış idaresinin siyasi durumunu gösteren, Mart ayında Kongre’nin satışa sunulan üyelerine mektup yazmıştı ve “uygun ABD savunma ticareti bağlarının ülkesinin çıkarlarına hizmet edebilecekleri kaydedilmişti”.

Mitsotakis’in ziyaretinin etkisi

Türkiye ile Yunanistan ortasında Ege ve Doğu Akdeniz’de oynanan egemenlik tartışmaları da satışta rol oynamamalarından.

Başbakan Kiryakos Mitsotakis Mayıs ayında ABD Kongresi’ne hitap ederek, isim eksikliği Türkiye’nin Yunan hava salgınının ortaya çıkmasını sağladı ve Kongre’den Türkiye’ye Yunanistan’da yapılacak olası silah satışlarında Doğu Akdeniz’deki durumu göz önünde bulundurmasını istedi.

Ancak ABD Temsilciler Meclisi, Temmuz ayı ortasında ABD Lideri Joe Biden’ın Türkiye’ye F-16 savaş uçağı satma planıyla ilgili mani oluşturabilecek bir karar aldı ve Türkiye’nin Yunanistan’ın hava izolasyonunun kesilmesi ve ABD’nin satışı için F-16 satışı garanti altına alınmasını istedi.

Bu gelişme ABD Lideri Joe Biden’ın Haziran ayı sonunda Madrid’de düzenlenen NATO Doruğu sırasında Türkiye’ye F-16 satışına sıcak baktığını söylemesinin üzerine gelmesi Ankara’da reaksiyonla lakin ihtiyatlı bir biçimde karşılandı.

F-16 görüşmeleri sürüyor, son durum ne?, Dünyadan Haberler
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Lideri Joe Biden Madrid’deki NATO zirvesinde bir ortaya çıkmıştıFotoğraf: Susan Walsh/AP/picture Alliance

Ünlühisarcıklı, iki üke idaresinin bu satışının sahiden istemesi durumunda Yunanistan hava alanı ile ilgili olarak kaydedilen kaide pürüzünün de aşılabileceğini ve bir formülün bulunabileceğini düşünüyor.

Temsilciler Meclisi’nden geçen metinle ilgili yasal süreç ise artık sona ermedi. Senato’nun da tasarının kendi onayını onaylaması gerekiyor. Akabinde Kongre Üyelerine savunma harcama yetkisi veren tasarının iki versiyonu üzerinde uzlaşılan ortak bir metinde birleştirilecek ve bu metin tekrar Kongre’nin iki kanadında oylanacak.

Milli Savunma Bakanı Akar, El CezireTelevizyonuna başvurduğunu bildiren Temsilciler Meclisi’nin bu adımının Yunanistan’ın gerisinde olduğunu belirterek, “ABD Kongresi bu uçakların kullanımı ile ilgili kanun ve kurallar yayınlandı. Biz de Türkiye’nin hakimi bir devlet olduğunu ve çalıştırıldığını ve bir biçimde uçak almayı kabul edeceğimizi söyledi. ABD ‘nin yanlışından geri dönebileceğini’ diye konuştu.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da 27 Temmuz’da televizyon 100‘de ABD ile F-16 görüşmelerinin düzgün gittiğini ve idarenin yaklaşımının olumlu olduğunu söylerken, ABD Kongre’sindeki külfetin hatırlatılması üzerine “Elbette F-16’ları almak istiyoruz, anlaşmalar düzgün gidiyor ama elimizi kolumuzu bağlayacak bir gelişme içinde de olmayız. Biz ABD’ ile diğer müttefiklerimizle görüşmelerimizi sürdürüyoruz” dedi.

Bu ortada Türkiye’nin çıkartıldığı F-35’in yerini tam olarak doldurmasa da kendi ulusal muharip uçağı gelene kadar F-16’ları almak için araştırmayı sürdürürken, başka yerde satışın gerçekleşme ihtimali nedeniyle alternatiflere bakıldığını da belirtiyor.

En az 10 karakter gerekli
Gönderdiğiniz yorum moderasyon ekibi tarafından incelendikten sonra yayınlanacaktır.


HIZLI YORUM YAP
300x250r
300x250r

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.

Sağlık Turizmi Reklam Ajansı