Fakirleştiren büyüme ne kadar sürdürülebilir?

Dün ikinci çeyrekte büyümenin sürdürülebilirliği iktidar tarafından bir muvaffakiyet olarak sunuldu. Eksik ayrıntılara girildiğinde veriler pembe bir tablo çizmekten uzak. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre Türkiye, yılın ikinci bölümleri yüzde 7,6 arttı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Türkiye’nin OECD ve G20 ülkeleri içerisinde yılın ikinci çeyreğinde ve yüksek büyüme kaydeden ikinci ülke olduğunu söyledi. Nebati, Türkiye’nin beşinci çeyrekte devam eden performansını bu periyotta sürdürdüğünü vurguladı.

Peki Türkiye sahiden parti mi büyüyor?

Büyüme bilgilerinde öne çıkan en hikayeler, yaşanan gelişmelerin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’dan (GSYH) aldığı hissin azalması oldu. Geniş kitlelerin yüksek büyümenin tesirini hissetmediğini vurgulayan iktisatçılar, bunun iktidarın çöküşünden değil şuurlu tercihinden kaynaklandığını vurguluyor. Lakin uzun yıllardır devam eden bu siyaset tercihi artık sürdürülebilir değil.

“Büyük bir tahribat var”

DW Türkçe’ye konuşan Kadir Has Üniversitesi’nden iktisatçı Prof. tahribat olduğunu görüyor” diyor.

Erinç Yeldan Fotoğraf: Privat

2020’nin ikinci yarısındaki ilerlemelerin GSYH’deki yüzde 36,8’lik hissi, yüzde 25,4’e indi ve 2000’li yılların en düşük seviyesinde geriledi. Birebir devirde sermayenin GSYH’deki hissi ise yüzde 42,9’dan yüzde 54’e çıktı.

DW Türkçe’ye konuşan çalışma iktisadı uzmanı Yrd. Doç. Özgür Müftüoğlu, “Bu kadar hüzünlü bir çöküşün, emeğin gelirindeki, bu kadar büyük bir ölümün göstergesi aslında Türkiye’deki sınıfların ortasındaki güç dengesinin ne kadar bozuk olduğudur” kullanıyor.

Özgür Müftüoğlu Fotoğraf: Privat

Borsanın kârı uçtu

Yılın ikinci yarısında borsa kârı bir yılda yüzde 293 rekora ulaşmıştı. Fiyatlı kazancın ulusal gelirden elde ettiği gelir seviyesi ise enflasyondan arındırıldığında geçen yıla göre yüzde 6 buçuk daha düşük.

“Bazıları tahminen daha az, bazıları daha çok büyüyor tüm Türkiye büyüyor, gelirleri artıyor savı külliyen yanlış. Resmi sayılar bize bundan mahrum olduğunu söylüyor” diyen Profesör Yeldan, iktisat literatüründe bunun fakirleştiğini büyüme olarak isimlendirildiğini söylüyor. Yeldan, “Yoksullaştıran büyüme, AKP’nin kurguladığı iktisat siyasetlerinin doğrudan yayınlanması ve doğal bir sonuç. Çünkü AKP’nin özü prestijiyle bir şirketler, yandaş şirketler, cemaatler birleşmesiu. AKP daima olarak bir finansal rant ve spekülatif gelir yaratarak yandaşların yönetime kaynak olarak ayrılması. Ve bu Kaynağın ana merkezi de fiyatın sömürüsü olacaktır” diye konuşuyor.

“Spekülatif gelirler arttı”

Dün sahip olduğu bilgi, mali hizmetler kesimi yüzde 26,6 büyürken, tarım yüzde 2,9, emek ağır bir kesim olan inşaat ise yüzde 11 geriledi. Endüstrideki büyüme ise yüzde 7,8’de kaldı.

Yeldan, AKP’nin izlediği siyasetlerin doğrudan doğruya finansal sermaye gelirlerini artırıcı, pahalı emeğin fiyatı ve maaş gelirlerini düşürücü siyasetlerden oluştuğuna işaret ediyor. Fiyatlı emekten bilhassa finans sermayesine bir kaynak aktarımına işaret eden Yeldan, “Spekülatif gelirler alıp başınızı tamamladınız ve büyümenin de temel kesintilerini oluşturmuş durumda. Bu şekilde bir katlanmış tabi ki bölüşüm olarak maliyet emekten sermayeye lakin özel olarak bilhassa finans sermayesine bir kaynak transferi, derinleşen bir sömürü görüyoruz”

“İktidarın şuurlu tercihi”

Akademisyen Müftüoğlu’na da bu AKP’nin başarısızlığı değil şuurlu bir tercihi.

“Bu veriler, Türkiye’deki sömürü ve dolaşım sistemi tablosudur” diyen Müftüoğlu, “Bu iktidar siyasin şuurlu bir tercihidir ve bu tercihin sonucu olarak da bugün zenginler çok daha zenginleşirken, fakirler açlık sonunun altında beslenmelerini bile karşılayamazlar” diye devam ediyor.

Türkiye’nin sağladığı büyük kazançlaru karşılığında fiyatların oluşturulduğu söz eden Müftüoğlu, AKP’nin siyaset tercihleri ​​sonucu ortaya çıkan tablonun sınıf uğraşının başarısızlığının da gösterdiği görüşte.

Müftüoğlu, “Çalışma Bakanlığı’nın son verilerine göre bugün 4 buçuk milyonluk sendika üyesi var. İşçilerin artık gidip oların kapılarına dayanması gerekiyor. Siz ne işlerin burada bu kadar işçi fakirleşirken, birileri böylesine zenginleşirken bir gayret örgütlenmiyor? Bütün patlama, Sendikanın hesaplarını sormaları gerekiyor” diye konuşuyor.

“Altılı Masa’nın da sınıfsal perspektifi yok”

Müftüoğlu’na bağlı olarak bu tablo lakin sendikal hak ve özgürlüklerin önünü sağlamak için bir programla değişebilir. CHP’nin öncülüğünde yürüyen Altılı Masa’nın iktisat konusunda sınıfsal tercihleri ​​açısından AKP’den çok da farklı düşünmediğini savunan Müftüoğlu, muhalefetin sınıfsal hücresel perspektife dayalı ve bu eşitsizliği ortadan kaldıracak bir program ortaya koyması aksi halde toplumun buna ikna olacağını tabir ediyor.

“muazzam” bir çöküntü yaşayan üretimin bir yandan iş baskısı öte yandan da yüzde 100’ün üzerinde bir enflasyon ve gecikmiş gelirlerle artırımlarla karşı karşıya olduğunu tabir eden Erinç Yeldan ise dünyanın hiçbir iktisadında bu formda bir büyüme karşısında bu türlü bir gelir tahribatının yaşanmadığını lisana sunuyor.

Yılın ikinci bütçesinde, birinci çeyreğe göre sabit sermaye yatırımlarının da daraldığına dikkat çeken Yeldan, yüzde 22,5 artışla ikinci çeyrek büyümenin yeniden düzenlenmesina 13,6 puanlık hanehalkı tüketim harcamalarının ise üst gelir kümelerinin Covid sonrası ertelenmiş olan çok yüksek hacimli tüketiminden kaynaklandığını vurguluyor.

“İktisadi ve toplumsal açıdan devam edemez”

Yatırımların düşüşli çıkışlı olduğu ve büyümenin tüketimin dayandığı bir iktisadın ekonomik yönetimin sürdürülebilir olmadığını vurgulayan Yeldan “Diğer yandan bu kadar ağır ve şiddetli bir sömürü, zayıflığı artan bir büyüme, bu kadar yüksek bir enflasyon potansiyelinin yaratıcı ekonomik ve ümitsizlik ömrü hukuken ve toplumsal olarak sürdürülmesi” tabirlerini kullanıyorlar.

AKP’nin büyüme verilerinde ortaya çıkan yoksulluk tablosunu makyajlamak için seçim öncesinde toplumsal yardımlara başvurabileceğine işaret eden Yeldan, bunun için Türkiye’ye kayıt dışı kaynak girişiyle sağlanabileceğine dikkat çekiyor. Yeldan, “Anlıyoruz ve okuyoruz ki AKP her ne kıymetine ne olursa olsun, döviz kazandırıcı kayıt dışı kaynak yaratarak bu güne kadar altı dokuz ayı bir yama sağlamak için harcamaya çalışacaktır. Bunun bedeli de korkmayacağım çok ağır olacaktır” diyor.