Avustralya merkezli İktisat ve Barış Enstitüsü (IEP) 2023 Global Barış Endeksi’ni duyurdu.
Endeksin sahip olduğu, Türkiye 163 ülkenin ortasında 147’nci oldu. Türkiye bu basamağı İran’la paylaştı. Listede Türkiye ve İran’ın imzalı basamakta Kuzey Kore yer aldı. Türkiye, 36 ülkenin bulunduğu Avrupa’da son sırada yer aldı.
“En barışçıl/huzurlu” ülkenin İzlanda olarak belirlendiği endekste, 23 gösterge üzerinden oluşturuluyor. Bu göstergeler ortada; Yurt içi ya da yurt dışında yaşayanlardaki vefatlar, cinayet oranı, silahlanma düzeyi, silah kaçakçılığı, terör, siyasi istikrar ve mahkûm sayıları şeklinde değişkenler yer alıyor.
Endeksle birlikte yayımlanan raporda; ABD, Rusya ve Çin şeklindeki büyük güçlerin yanı sıra artık Türkiye, Suudi Arabistan ve İran şeklindeki aktörlerin de kendi yakın çevrelerinin dışında da rol oynamak için giderek daha parlak bir hâlde olmaları söz konusuydu.
Raporda, Türkiye şeklinde ülkelerin kendi bölgelerindeki siyasetlerinden ise “Birçok orta düzeydeki güç, bölgelerdeki bölgelerdea giderek daha fazla müdahil oluyor. Bu trendin önümüzdeki 10 yılda da sürmesi bekleniyor. Türkiye, artan orta güçteki iyileşmeye uygun bir örnek. Yalnızca Suriye ve Dağlık Karabağ’daki hastalardada olduğu üzere yakın çevrede değil, Somali ve Libya şeklinde daha uzak bölgelerdeki paylarını artırma çabasında” diye bahsedildi.
İHA vurgusu
Raporda ayrıyeten kendisi “drone harika gücü” olarak ön plana sahip olan Türkiye’nin ana vatanı, Ukrayna ve Mali dahil 20’den fazla ülkede insansız hava aracı (İHA) ihraç edildiğine dikkat çekildi.
Türkiye’nin son birkaç yılda başta İHA olmak üzere askeri teknoloji üretim açısından en faal aralıkların biri olabilir, endekste silah üretim kriteri açısından olumsuz bir tesir yarattığı vurgulandı.
Türkiye’nin silah ihracatının 2022 yılında yüzde 72,7 kapsamlı belirtilen raporda, “Avrupa, Ortadoğu ve Kafkaslar’ın kesiştiği pozisyonları birleştirme pozisyonları, Türkiye’yi bölgede tesirli bir güç yapıyor” denildi.
“Şiddetin ekonomik maliyeti”
Endeksin sınırları içindeki çatışmaların ekonomik maliyetleri de hesaplanıyor. Kelam konusu 2022’de 17,5’e ulaştı. Bu, ülkelerin gayrisafi yurt içi hasılalarının toplamının yüzde 13’üne tekabül ediyor. Kişi başına düşen hisse ise 2 bin 20 dolar görülüyor.
Türkiye, “şiddetin ekonomik maliyeti” bakımından 224,8 milyar dolar ile 132’nci sırada yer aldı. Bu meblağ, bir önceki yıl 128,2 milyar dolardı.
Raporda, Türkiye’de “şiddetin ekonomik maliyetinin” gayrisafi yurt içi hasıladaki hissiyle yüzde 5 kişi başına 2 bin 634 dolar düştüğü belirtildi.
1994’ten beri en çok vefat 2022’de gerçekleşti
Dünyanın üst üste dokuz yıldır daha az barışçıl bir hâl durumunu gösteren endekse göre, 2022’de dünya çapındaki yıllarda ölenlerin sayısı 238 bini geçti. IEP, bunun için Ruanda soykırımının 1994 yılından beri yaşandığını ve en yüksek sayıda olduğunu belirtti.
Son sırada Afganistan var
Endekse göre, en barışçıl ülke bu yıl İzlanda’da oldu. Bu ülkeyi sırasıyla Danimarka, İrlanda, Yeni Zelanda, Avusturya, Singapur, Portekiz, Slovenya, Japonya ve İsviçre izledi. Almanya 15’inci sırada yer aldı.
Dinlenin son sırasında Afganistan bulunuyor. Yemen endeks kapsamındaki 163 ülke ortasında 162’nci, Suriye ise 161’inci oldu.
DW,dpa/CÖ,BK
News
