Gözler ‘mantıkla dönüşüyor’

Erdoğan idaresi, 28 Mayıs seçimleri sonrasında yenilediği iktisat idaresi ile imtihanına 22 Haziran’da gelecek.

Çiçeği burnunda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Hafize Gaye Erkan’ın birinci kere katlanacağı Para Siyaseti Toplantısı’ndan (PPK) 26 aylık ortanın akabinde yüklü bir faiz artışının ortaya çıkması bekleniyor.

Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı satın aldığı ‘mantıklı dönüşüm’ siyasetlerine ait yol haritası artık netleşmiş değil. Bu nedenle gerek yurt içinde yaptıkları yurt dışında ödüyor, Saray’ın şimdilik faiz artırımı siyasetini kabul etmiş gözükse de orta ve uzun süre sağlanan ‘rasyonel olmayan’ siyasetlere dönebileceği telaşı taşıyorlar.

Faiz düştü, enflasyon uçtu

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘faiz neden-enflasyon sonuç’ siyaseti ile Eylül 2021’den itibaren düşürülmeye başlanan siyaset faizi, ortadan geçen devirde yüzde 19’dan yüzde 8,5’e geriledi. Birebir devirde enflasyon ise yüzde 21’den yüzde 85’e kadar çıktı.

Tümüyle sunulan faiz artırımı süreci bilakis, Erdoğan ısrarla faiz indirimi politikasını sürdürürken, yüksek enflasyon nedeni ile ortaya çıkan pahalılık ve gelir adaletsizliği son 1,5 yılın en değerli günün hususu haline geldi.

Son olarak mayıs 2023 verilerine göre, baz tesiriyle yüzde 39,6 seviyeye geri enflasyonun yakın gelecekte nasıl şekilleneceği, faiz siyaseti ile gerçek zamanlı olacak.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yeni lideri Hafize Gaye Erkan birinci defa Para Siyaseti Toplantısı’na katılacakFotoğraf: ANKA

TCMB bağımsız olabilir mi?

15 Haziran tarihinde İktisat Uyum Konseyi (EKK) Aralık 2022’den bu yana ilk defa, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde yapılan toplantıya Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan da katıldı.

Toplantıdan ‘yapısal reform’ ve ‘kaynak dağılımı değişiklikleri’ vurgusu çıkarılırken, seçim devri vaatlerinin de ‘kademeli’ biçimde hayata geçirileceği belirtildi. Ancak ertesi gün Cevdet Yılmaz’ın katıldığı bir TV programına Merkez Bankası kararlarına ait olarak yaptığı ‘hükümetin çizdiği çerçeveli olmalı’ tanımlaması, yeni devirde TCMB siyasetlerinin ve hareket ettirildiği Saray tarafından belirleneceği güçlendi.

Erdoğan: Yaklaşım değişmedi ancak kabullendik

Faiz siyasetinde yeni dönemde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın vereceği iletileri dikkatle takip ediyor. Geçtiğimiz günlerde Azerbaycan ziyareti sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, faiz konusundaki temel yaklaşımında bir değişiklik olmadığını açıklamıştı.

Buna rağmen İktisadın başında geçen Mehmet Şimşek ve Merkez Bankası’nın bundan sonra atacakları adımlarını ‘kabullendiklerini’ lisana getiren Erdoğan, “Hayırlı olsun dedik ve bu biçimde de enflasyonu tek haneye saklanmayı sabitlediğimizi da bildirdik” dedi.

Merkez Bankası’nın yeni lideri Hafize Gaye Erkan idaresinde birinci faiz toplantısında ne cins bildiriler vereceği merak edilirken, faiz kararı alan PPK’nin 7 üyesinden yalnızca birinin değiştirildiğine işaretlenir, bugüne kadar sürdürülen faiz indirimi siyasetine geri dönüşte nasıl bir öz tenkit verileceği de tartışılan konular ortada.

Peki ne kadar faiz artışı olacak?

Yeni idare sonrasında TCMB’den rastgele bir kelamlı yönlendirme yapılmadığı için bu süreçte verilen cevaplar değişiyor.

faiz olarak faizin yüzde 8,5’ten yüzde 20 hatta yüzde 25 seviyesine çıkarılabileceği öngörülüyor. Sonraki aylarda günün koşullarına göre faizin yüzde 30 seviyesine kadar çıkarılabileceği belirtiliyor.

Ancak bir başka bakış açısında TCMB’nin çok daha sert bir faiz artışıyla 22 Haziran’da siyaset faizini bir anda yüzde 30’lar seviyesine, akabinde da yüzde 40’a kadar yapabiliyor.

TCMB’nin son yayınlanan Piyasa İştirakçıları Anketi’ne göre PPK’nin 22 Haziran’daki toplantısında siyaset faizinde 900 baz puanlık artış tahmini yakında bekleniyor.

ATO Lideri: Bankalar kredi vermiyor

İş dünyasında büyük faiz kararı bir merakla bekleniyor. Ancak bir yandan ortodoks siyasetlere geri dönüş ve enflasyonla çabanın tekrar temel siyasetin kalıcılığı ile yeni iktisat idaresine dayanak veren iş dünyası üyeleri, diğer yandan faiz artışı ile birlikte esasen zayıf olan kredi olanaklarının daha da kötüleşeceği tasası taşıyor.

Faiz kararı öncesinde yazılı bir açıklama yapan Ankara Ticaret Odası (ATO) İdare Konseyi Lideri Gürsel Baran, bankaların faiz artırımı oranı ile kredilerin geri çevrildiğinden şikayet etti.

Gürsel Baran, açıklamasında şu açıklamayı yaptı: “Kaynak vadesi için sadece üyelerimiz olumlu sonuç alamıyor. Özel olarak, Merkez Bankası’nın faiz artıracağı öngörüsüyle kredi musluklarını kapatarak beklemede kaldı. Gerçek kesimin kaybedecek vakti yok.”

Yabancı yatırımcı temkinli

Yabancı özelliklerin da gözükmesi 22 Haziran’da Merkez Bankası’ndan çıkacak faiz kararında. Millet finans ülkeleri arasında arda faaliyetlerinde değerlendirmelerde faizin yüzde 20 ila 25 ortasında çıkarılacağı öngörüsünde bulunuyordu.

ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley, Erkan başkanlığındaki TCMB’nin siyaset faizi Haziran’da yüzde 20, Ağustos’ta ise yüzde 25’e yükseleceğini paylaşırken, JP Morgan ise haziran toplantısında faizin yüzde 25’e çıkarılacağı öngörüsünde bulundu.

Ancak pek çok uzmana göre, faiz kararı ile birlikte PPK’den çıkacak bildiriler ve kelamlı yönlendirmeler ile süreç süreci Erdoğan’ın Merkez Bankası üzerindeki baskının nasıl şekilleneceği, Türkiye’ye yönelebilecek sıcak paranın bilgisinde ve enflasyonun seyrinde devam edecek.