“Ta karşı nokta seyyar tuvalete koymuşlar. Gece olduğunda yürüyemiyorsun. Tuvaletteyken çocukları bırakıp nasıl gideyim o kadar kaldı? Karanlıkta gidemiyoruz.”
Yasemin Astan, Kahramanmaraş’ta iki gidişin akabinde harabeye dönen Hatay Antakyalı. Beş çocuğu ve kocası Hasan Astan ile oturulamayacak durumda olan konutlarından oğlu ve çıkabilmişler. Sarsıntıdan iki gün sonra kurulabilen çadırlardan birinde konaklıyorlar artık. Lakin çadırda kalan sayısız Hataylı olmak üzere onlarda da hijyen şartlarından şikayetçi. Astan ailesinin kaldığı çadırda 9’u çocuk 13 kişi var. Yasemin hanım çadırın içini gösterip “En küçüğünü burada uyumaya çalışıyor” diyor. Bu çadır, 13 kişinin kalabileceği kadar büyük değil.
Astan ailesi çadırda 9’u çocuk 13 kişi kalıyor.Fotoğraf: Burcu Karakas/DW
“Biz kendi imkanlarımızla belediyeleri paketlik için çağırdık”
Depremzedeler büyüdükçe bu yana duş alınabilmiş değil. “Ne duşu, tuvalet bile yok yanlışsız dürüst” diyorlar. Çadırın dahili olarak çöplük dolu. Astan hücrelerinde saklandığı çadır alanında rastladığımız Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’ndan bir kişi belediyeleri paklık dayanağı için kendiliğinden aradığını anlatıyor.
“Biz mesela Nevşehir ve Konya belediyelerini kendi imkanlarımızla arayıp paketlik için çağırdık. Bakanlıktayım lakin bakanlığa aratmıyorum. Ben kendim numara buldum ve belediyeleri çalıştırdım. ‘En az çöp konteyneri yollayın, insanların gezdiği yerde çalıştırn çöpler’ dedik. Hastalık riski var doğal ki.”
Bakanlık çalışanları, az ötemizde yani çadırların orta yerinde, seyyar tuvaleti sergilemeye devam ediyor.
“Şu gördüğün tuvaletten çıkanlar daima alta akıyor. Bir tane tuvalet var. Belediyelerden 25 seyyar tuvalet vardı.”
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı çalışanlarının işaretlediği tuvaletten akanlar, çadır alanına yayılıyor.
Hatay geceleri ıssızlığa gömülüyor. Bilhassa kent bütünüyle yıkılmış mahallerinde asker dışında kimse yok. Bir sivil toplum gönüllüleri, “Şehirden tahliye olanlar var. Şu an Hatay’da kalanlar ya cenaze bekleyenler ya da gidecek hiçbir yer olmayanlar” diyor. Maske oluşumunu gerektirecek kadar toz duman kalksa da maske takanların sayısı oldukça az.
Depremzedeler çöp ve tuvalet tuvaleti yaşıyor.Fotoğraf: Burcu Karakas/DW
Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nden gelen bir bildiri, “Hijyen sıfır şu anda. Toparlanması çok sıkıntı buranın” sırasında devam eden yıkımın durdurulmasını izliyor.
Türk Tabipleri Birliği (TTB), Defne ilçelerinde oluşan konteynerde depremzedelere sıhhat hizmeti veriyor. Burada hasardan çıktıktan sonra sıhhat sorunu yaşayanlara müdahale ediliyor, pansuman yapılıyor ve serum ile ilaç veriliyor.
İsmini vermek istemeyen bir tabip ile mevcut şartları konuşuyoruz. “Ben altı kadınlarda buradayım, duş alamadım. Islak mendillerle duş yapıyorum” diyor.
TTB görevilisi, tuvaletlerin otomatik olarak Ası ırmağına akıtıldığını, bu durumun da halk sıhhatini tehdit edecek riskleri daha da arttırdığını ve anında önlem alınması gerektiğini söylüyor.
“Tuvalet noktaları var lakin paklığı yok. Kullanılan tuvalet tuvalet kaynağı. Bu da bizim korktuğumuz şeyleri yavaş yavaş ortaya çıkaracak. Enfeksiyonları, dizanteri, ateşli ishal hadiseleri artacak. Suların süratle temizliğinin sağlanması gerekiyor.”
“Mantar bereketi arttıkça zira duş kimse alamıyor”
Doktor, günde yaklaşık 250 hastaya baktıklarını, bu sayının 100’den fazlasının ekonomik hastalıklar ile ilgili olduğunu ve damarların engellenmesi konusunda sıhhat tertibinin alınmasını ekliyor.
Sağlık çalışanlarının hijyen ezası nedeniyle Sıcaklık olaylarının arttığı uyarısı yapılıyor.Fotoğraf: Burcu Karakas/DW
“Kadın hastalıkları çok artmaya başladı. .”
Bazı kümelenmelerin kâfi olsa da bazılarının gösterdiği bölgede hiç bulunamıyor. Çok sayıda kanser hastasının TTB revirine gelmesine karşın burada çalışan hekimler hizmetlerinin isteklerini bulma bahtlarının olmadığını lisana getiriyor.
Hastane yatağına donarak ölenler
Deprem bölgesindeki çalışan sıhhat çalışanlarının sıklıkla lisana getirdiği bir diğer husus, hipotermi. TTB görevilisi hekim, gücünün birinci iki üretimden çok soğuktan yani hipotermiden dolayı çok fazla can kaybı yaşadığını anlatıyor. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Hastanesi’nde çalışan ve zelzele günü çocuk acil servisinde görev yapan bir stajyer tabibin zelzelenin yaşadığı 6 Şubat’ta donarak ölenin ölümü olmuş.
“Ayak kırılmış iki asker vardı. Ortopedi servisi az ilerideydi ancak hastanede sokabilecek sedye ya da başka bir şey yoktu. Üşümesinler diye üzerlerine söktüğüm perdeyi serdim. Hastaneye bağlandılar, yanlarına kalmışlardı. Hipotermiden ex olmuşlardı. Bazı günler diğer hastanelerde donarak öldüler. ”
Hatay merkezde verilen sıhhat yerlerdeyken köylere götürüldüğünü söylemek mümkün değil. Kızılay ile uyumlu çalışan bir küme, Hatay Kırıkhan’daki köylere gittiklerini anlatıyor ve ekliyor:
“Köylerde çok badireler var. Hasar yok fakat besine, ilaca dayanıklılık var. Bilhassa insanların ilaca dayanabilmeleri var. İlaç ancak var desteği konusunda takviye gerekebilir. Tertip açıdan çok önemli sorunlar var. Sekiz günlük sürete daha fazla şey yapılabilirdi. Önemli manada yorulmak ve yıprandık. ”
News
