İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), 2023 Dünya Raporu’nu yayınladı. Raporun Türkiye liderliğinde Türkiye’de parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde hükümetin eleştirenlerin sistematik olarak maksat adına alındığı belirtildi.
Raporda “Cumhurbaşkanlığı Recep Tayyip Erdoğan’ın yönetim hükümeti, 2023 yılının birinci yarısında toplanan parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde hükümet eleştirileri ve muhalif siyasileri sistematik olarak gaye aldı ve medya ile yargıyı güçlü bir halde toplanmau altında tutuldu” denildi.
İfade özgürlüğü
Raporda ayrıyeten kamuoyunda “Sansür yasası” olarak bilinen, internet medyası ve toplumsal medya ile ilgili yeni yaptırımlar öngören Basın Kanunu ile Bir takım Kanunlarda kayıt yapılmasına Dair Kanun’un Ekim ayında gizlice girildiğine dikkat çekildi. “Yanıltıcı bilgi yaymayı hata haline getiren, toplumsal medya şirketleri ve çevrimiçi haber siteleri üzerindeki denetim sıkılaştıran ve düzenli bağımsız gazeteciliği sansürleme ve bilgi saklama hakkını kısıtlama konusunda daha fazla yetki veren bir yasa, hükümetin dayanağıyla gizlice girdi” denildi.
Raporda, yazılı basın ve özel televizyon kanallarının çoğunun hükümetle yakın ilişkileri olan şirketlere bağlanması ve bu durumun söz konusu mecralardaki haberlerin içeriğine de yansıdığına dikkat çekildi. “Türkiye’de bağımsız medya temel olarak çevrimiçi platformlar üzerinden faaliyet gösteriyor lakin kurumsal bu mecralardaki eleştirel içeriklerin tertipli olarak kadınlara karar veriyor, gazeteciler hakkında ise Terörle Gayret Kanunu kapsamında ağır kovuşturmalar yürütüyor” diyen İnsan Hakları İzleme Örgütü, 65 gazeteci ve medya çalışanlarının gazetecilik faaliyetleri yahut Basın ile münasebetleri nedeniyle terör cürümlerinden tutukluluk yahut hükümlü olarak hapishanede bulunduğunu kaydetti.
“Çeşitli Kürt medya platformlarında çalışan 16 Kürt gazeteci, Haziran ayında Diyarbakır’da alındıktan sonra çokça istismar edilen ‘terör örgütü’ suçlamasıyla tutuklandılar” olarak adlandırılan HRW raporunda Ekim ayında da dokuz Kürt gazetecinin saklandığı çeşitli kentlerde tutuklandığına işaretlendi.
RTÜKFotoğraf: Alican Uludağ/DW
“Hükümet, çevrimiçi haber yayınlayan medyayı gösterenin ve dijital yayın platformlarının, hükümete bağlı yayın izlemenin dağınıklığı Radyo ve Televizyon Üst Heyeti’nden (RTÜK) lisans almalarını zarurî kılan Ağustos 2019 tarihli bir düzenlemeyi yapanlara ayrıldı” diyen HRW, hükümetin eleştiren az sayıdaki televizyon kanalına üçüncü olarak ana para cezası ve süreksiz durdurma cezaları uygulandığını kaydetti. Amerikanın Sesive Alman Welle‘nin, benzeri orantısız yaptırımlara ve sansüre maruz kalmaları mümkün olabilir RTÜK’e lisans başvurusunda bulunmamayı tercih ettiği ve bunun üzerine 30 Haziran’da RTÜK’ün ödeme üzerine mahkemenin her iki medya hesabına Türkiye’den erişimin engellenmesine kararne dikkat çekildi.
Raporda “yanıltıcı bilgi yayma” hatasının meydana geldiği kanun değişikliği paketinin bu yıl yapılacak seçimler öncesinde yasalaşmasının bilhassa sermaye verici bir gelişme olduğu kaydedildi.
Galatasaray Meydanı’nda Cumartesi Anneleri’nin eylemi için taşınan polislerFotoğraf: Reuters/U. Bektaş
Toplanma özgürlüğü
Raporda ayrıyeten valiliklerin hükümeti tarafından eleştirilen seçmenlerin protesto gösterileri ve toplantılarının sistematik olarak yasaklandığı sözler verildi. 8 Mart’ta İstanbul’da düzenlenen bir bayan haklarının mitinginin yasaklandığı, 1995’ten bu yana Cumartesi Anneleri/İnsanları ismiyle düzenlenen Türkiye’nin en uzun vadeli barışçıl oturma hareketinin dört yılı aşkın süre boyunca yasaklı olduğu dikkat çekildi.
Raporda ayrıyeten Danıştay’ın Temmuz ayında, bayan hakları ve muhalif siyasi partiler tarafından açılan çok sayıda davaya cevaben İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanlığı kararıyla geri çekilmesinin hukuka uygun günlük ünlü bir karar verildiği hatırlatıldı.
“Türkiye’deki bayan cinayetlerinin ilişkileri, aile içi şiddet içinde bulunan kadınların tesirli müdafaa işlemlerinde zahmetleri aktarılıyor” diyen HRW, “İçişleri Bakanlığı’na katılanlar, 2021 yılında öldürülen 307 bayandan 38’i polis ihbarı ve muhafazalardan muhafaza raporları vardı” bilgisini paylaştı.
Osman KavalaFotoğraf: Kerem Uzel/dpa/picture Alliance
Raporda ayrıyeten Seyahat Parkı protestoları davasında insan hakları savunucusu Osman Kavala’ya hükümetin devirmeye teşebbüs hatalarından ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası, 7 sanığa da yardım ve yataklık teziyle 18’er yıl mahpus cezası verildiği hatırlatıldı.
HRW raporunda “Kavala ve diğerleri hakkında verilen ve hala devam eden evresinde olan mahkûmiyet kararları, Avrupa Kurulu’nun Şubat 2022’de kapsamlı ve Kavala’nın dayanıklılık süresi nedeniyle hür kalmana hükmeden 2019 tarihli Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararına uymadığı Türkiye aleyhine Kesintilerin kırılmasını öngören kesintiler açıkça hiçbir şekilde söylenmemektedir” sözlerine yer verdi.
Kötü muamele ve cezalandırma
“Son altı yıllık polis nezaretinde ve cezaevinde azap ve makus tedavi tezleri tesirli soruşturmalara yahut faillerin kovuşturulmasına nadiren oldu” diyen HRW, devamla “Şiddetli dayak, zalimane, insanlık dışı ve aşağılayıcı tedavi, sığınmacılar ile sınırlı olmak üzere olmak üzere, yabancı asıllıların hudut dışı Süreçlerini takip ederken idari nezaret altında tutuldukları geri gönderme merkezlerinde çok kalabalık biçimde makus tedavi haberleri sistemli olarak ele alınır” sözlerine yer verdi.
Selahattin DemirtaşFotoğraf: HDP
“İktidar parlamentou, parlamentoda 56 sandalyesi bulunan muhalefet Halkların Demokratik Partisi’ni (HDP) kriminalize etme kampanyasını sürdürürken, çok sayıda eski HDP’li milletvekili ve belediye lideri, şiddet içeren parlamento partilerinin, konuşmaları ve toplumsal medya paylaşımları nedeniyle terör hatalarından yargılandıkları davalarda mahkumiyet kararları nedeniyle yahut tutuklu olarak mahpusta bulunuyorlar” tabirlerine verilen raporda, HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’ın istikametindeki 2020 tarihli AİHM kararnamesi yerinde tutulduğuya devam ettiği vurgulandı.
Mülteciler
“Türkiye, süreksiz muhafaza işlemleri verilen Suriye’den yaklaşık 3,6 milyon ve Afganistan, Irak ve diğer Avrupa dışından gelen ve Türk elindekilerin çoğu sistemsiz ve parçalı az sayıda olayda ‘şartlı mülteci’ olarak kabul ettiği 320 binden fazla kişi ile dünyanın en fazla mülteciye konut barındırma inşaatı sürüyor” diyen HRW raporunda şu sözlere yer verdi:
“Muhalefetteki siyasi aktörler bir yandan Suriyelilerin savaştan ziyan görülmüş Suriye’ye geri dönüşü savunarak mülteci aksisi hisleri giderek daha fazla körüklerken, Erdoğan da bu davetlilere Suriye’nin bölgelerinde Türk işgali yerine yerleştirme umutlarında bulunuyordu. ekseriyetle nezaret üzerinden ve kendi kendine geri dönüş formlarını doldurmaya zorlanarak hukuka alışılmamış bir halde Kuzey Suriye’ye hudut dışı bırakıldı.”
Fotoğraf: resim-alliance/abaca/HO Sandal
Cinsel kimlikler ve cinsiyet kimliği
“Erdoğan hükümeti, 2023 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinden önceki son yılda, lezbiyen, gey, biseksüel, biseksüel ve transseksüel (LGBT) aykırı nefret ayrılıklarına cevaz vererek, toplumsal kutuplaşmayı körüklemeye giderek daha hazır olduğunu gösterdi” diyen HRW, “İçişleri Bakanı en az beş kere Haziran ayında İstanbul Onur Haftası aktiflikleri arka arda sekizinci defa yasaklandı ve toplanma tesisinde bulunanlar polis tarafından gözaltına alındı. “Bilgiler paylaşılmıştır.
News
