14 Mayıs seçimlerinde en çok tartışılan mevzulardan biri seçim güvenliği oldu. Kimi sandıkta oburunun yerine oy ticareti yapılırken, kimi sandıkların muhalefeti tarafından izlenmediği, parça sandıklarında sayım sırasında aksamalar meydana geldiği açıklandı. Muhalefet partileri pek çok sandıkta Yüksek Seçim Heyeti’ne (YSK) itirazda bulunuldu.
CHP’de Cumhurbaşkanlığı seçiminde 2 bin 269, milletvekili seçiminde 4 bin 825 sandıkta çatlak tespit edildi. Yeşil Sol Parti’nin (YSP) aldığı oyların birçok kentte diğer partilere “Yüksek Seçim Heyeti (YSK) bu sahtekârlığı düzeltmeli” daveti yapıldığı belirtildi. Diyarbakır Silvan ve Şanlıurfa Siverek’te şehven MHP’ye yazılan YSP oyları iade edildi. Muhalefet seçiminin maliyeti sağlayamamakla eleştirilir. Türkiye Personel Partisi (TİP) de 4 milyon 200 bin oyun şaibeli olduğunu açıkladı.
Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu perşembe günü yayınlanan basın toplantısında her sandıkta beş müşahide olduğunu vurgulayarak davet etti: “28 Mayıs’ta sabah seçimini her sandıkta bu sefer bir iki değil beş müşahide hizmetlerimiz var. Hakkını yedirmeyecek çok daha fazla bayan ve erkek müşahide dayanıklılığımız var. Bize oy verenlere davet ediyorum.”
Bu, seçim günü kurulacak 192 bin sandıkta 960 bin civarında müşahit manasına geliyor.
Millet İttifakı’nın Çarşamba günü gerçekleştirdiği ikinci cins doruğundan de seçim güvenliği için seferberlik kararı çıktı. Millet İttifakı başkanlarının seçim günü sandık başında olacağı belirtildi.
Türkiye’de seçim sürecinde demokratik bir hak olan oy vermenin yanı sıra seçim sonuçlarının önemi de taşınıyor. Bilhassa 2014’ten sonra seçimdeki seçim ve menkul kıymet ticareti arttı. Seçim ve güvenlik güvenliği için oluşumlar ortaya çıktı.
Peki seçim ve menkul kıymet prosedürleri nelerden oluşuyor?
Müşahidin misyonu ne?
Müşahit, sandık konseylerinin toplandığı andan itibaren, oy verme, sayım, döküm, tasnif ve tutanakların bölümleri halinde takip edip bölüm bölümünün görevini kanuna uygun biçimde, şeffaf ve sistematik olarak yürütüp yürütmediğini denetleyen, düzenli olarak dağıtan gruplara itiraz ediyor.
Sandık başı süreçlerini takip etmek üzere, siyasi partiler ve bağımsız adaylar müşahit gönderebiliyor.
Müşahit olmak için seçime katılmak üzere bir siyasi partiden müşahit bilgilerinin sağlanması gerekiyor. O partiye üye olmak üzere bir mecburilik yok. Seçim günü müşahit olarak misyon yapabilmek için başvurulan parti tarafından verilen müşahit dağıtım evrakı müşahidin yanında kaide.
Müşahit olmak için bağımsız platformlar tarafından da yürütülmektedir.
Sandık meclisi nasıl toplandı?
Resmi Gazete’de yayımlanan genelgeye bölümü heyeti kamu görevleri ortasından seçilmiş bir, altı asıl ve altı yedek üyeden oluşan bir grup. Sandık heyetinin lider üyeleri, son milletvekili seçimlerinde o ilçede en fazla oy alan beş partiden isimlerle oluşturuluyor. Sandık tavsiyesi liderinin misyona gelmemesi halinde, kamu görevlerilileri ortadan kaydedilen üyelerin, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üyelerin toplantılara başkanlık etmesi gerekiyor.
Sandık boyunca tertibin sürekli olarak çözümlerii liderine, sandığın konulduğu bina ve çevreleri ise bina sorumlusuna bağlı.
Sandıkların kapanmasının akabinde, oy sayısı ve dökümü açık olarak yapılıyorFotoğraf: Dylan Martinez7REUTERS
Zarfların ve pusulaların mühürlenmesi sandık şurasının vazifeleri ortada bulunuyor. Zarfların ve pusulaların mühürlendiği tutanak defterine yazılması gerekiyor.
Islak imzalı tutanak nedir?
Oy verme süreci gösteriliyor sonra sayım ve döküm açık olarak yapılıyor. Oy verme yerinde bulunan müşahitler sayımı ve dökümü izleyebiliyor.
Tutanak doldurulduktan sonra, Sandık Lideri ve Sandık Şurası Üyeleri tarafından imzalanıp Sandık Heyeti mührü ile mühürleniyor. İmzasız ve mühürsüz tutanaklar geçersiz sayılıyor. Sandık sonuçları nemli imzalı tutanak halinde tutulup ıslak imzalı oy tutanağı olarak isimlendiriliyor.
Sandıklar tutanağa bağlandığı parti ve bağımsız platformların temsilcileri o tutanakların bir araya gelerek kendi sistemlerine yüklüyor ve merkezli bu sistem üzerinden hangi sandıkta hangi partinin ne kadar oy verebileceğini görebiliyor.
YSK verileri nasıl yükleniyor?
Sandık sonuçları tutanakların düzenlenmesinden sonra ilçe ve vilayetleri tutanakları siyasi parti üyelerinin huzurunda düzenleniyor ve eş zamanlı olarak siyasi partiler ile paylaşılıyor.
YSK, Cumhurbaşkanlığı seçiminin birincisinin kesin olmayacağını 19 Mayıs Cuma günü açıkladı. YSK’nın Seçim Bilişim Sistemi (SEÇSİS) seçim sonuçları katılaşıncaya kadar dek hesabın kullanımı kapalıdır. Seçim sonuçlarının katileşmesinden sonra tüm grafik gösterimleri ve ayrıntılı imza tutanaklarına YSK’nın internetten erişilebilmesi mümkün.
Ancak SEÇSİS’e girilen bu veriler, Siyasi Parti Portalı (SİPPORT) üzerinden seçime katılan siyasi partilerle eş vakitli olarak paylaşılıyor. Bilgilerin SEÇSİS’e girilmesi ve ilçe seçim meclislerinde siyasi parti temsilcilerinin toplantılarında birleştirilmesi.
İtiraz süreci nasıl işliyor?
Ellerindeki ıslak imzalı tutanaklar YSK verileriyle karşılaştırıldığında siyasi partiler, sandıklardaki usulsüzlüklere yönelik çok sayıda itiraz davranışı yaptı.
Sandık heyetlerinin yapmış olduğu işlemlere karşı ilçe ve vilayet seçim heyetlerine yapılacak itiraz ve şikâyetler mühletleri kanunda ve seçim takviminde belirtiliyor. Seçim takvimine göre, sandık heyetlerinin kararları ve tutanaklarına karşı bireysel ilçe seçimleri, vilayet seçimleri ve en son da YSK’ya itiraz hakkı mevcut.
Cumhurbaşkanlığı birinci cins seçimi bugün YSK itirazlarını görüşecek ve karara bağlayacak. Milletvekili genel seçimi ise YSK’ya (il seçim heyetine vilayet ayırmalarına karşı) son itiraz süresi boyunca 24 Mayıs Çarşamba günü saat 17.00’ye kadar yapılabiliyor.
News
