Dünya başşehirlerinde dikkatler Türkiye’de pazar günü yapılacak ikinci cins cumhurbaşkanlığı seçimine çevrildi.
Cumhur İttifakı adayı Recep Tayyip Erdoğan ile Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun yarıştığı ikinci cins, seçimlerin adil olmadığı tenkitleri damgasını vuruyor.
Uluslararası siyasi bağımsızlıkler, Yüksek Seçim Heyeti’nin (YSK) bağımsızlığını ve şeffaflığını gölge düşüren çekincelere dikkat çekiyor; Devleti, kamu kaynakları, medyayı denetleme altında tutan Erdoğan’ın, galibiyetini ilan etmesinin şaşırtmayacağına işaret ediyor.
“Kesinlikle adil değil”
Saygın isteklilikten Carnegie Milletlerarası Barış Vakfı’nın yayınladığı tahlilde, Türkiye seçimlerinin “kesinlikle adil olmadığı” vurgulandı.
AB’nin eski Türkiye büyükelçisi Marc Pierini ve Francesco Siccardi imzalı yazıda, HDP’nin eski eş liderlerinden Selahattin Demirtaş olmak üzere pek siyasetçinin mahpusta tutulduklarına, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ekrem İmamoğlu’nun da yasaklalabildiğine, ayrıyeten AKP’nin hayatta kalmayı başarabildiğini Engellenmesine dikkat edilmedi.
Fotoğraf: Bülent Kılıç/AFP/Getty Images
Analizde, “Türkiye’de medyanın büyük oranda hükümet tarafından denetimi yapılmakta ve şeffaf, sistematik bir bilgi ekonomisinin ortaya çıkmasının bilfiil engellendiği” tabirleri yer almıştır.
İkinci yöntemde, Seyahat Parkı protestolarının 10’uncu sınırıne denk geldiğine işaret edilen yazıda, AKP güçlerinin bu şovları güç kullanımı yoluyla bastırıldığı hatırlatıldı ve bu baskıcı tutum Türkiye’nin yarı otoriter idare sisteminin dayanıklıne yol açan “ilk adımlardan biri” olarak nitelendirildi.
“Batı ile ortası daha da açılabilir”
Erdoğan’ın iktidarda kaldığı bir Türkiye’nin tekrar parlamentoda demokrasiye geçişinin mümkün görünmediğine dikkat çeken Pierini ve Siccardi, “Bu Batılı müttefikleri için berbat bir haber” kullandıklarını kaydettiler.
Fotoğraf: Ozan Köse/AFP
“Batılı ülkelerde bu seçimlerde muhafazakar güçlerin yükselişini, bunun için Türkiye’nin dış siyaset gösterdiğini nasıl etkileyeceğini mercek altında tutacaktır” sözlerine yer verilen tahlilde, Batı’nın Türkiye’deki iç siyasi niyetinde de büyük bir bakımda devam edeceğine vurgu yapıldı, “Seçim sonuçları Türkiye ‘de hukuk yazısının daha da kötüleşmesine yol açılması muhtemel, hasebiyle Türkiye’nin iktisattaki en hayati ehemmiyete sahip muhatabı olan Batılı ülkelerle ortasının daha da açılmasına yol açılabileceği’ öngörüsü aktarıldı.
“ABD ile Türkiye ortasında ilerleme süreci ivme kazanır”
Türkiye’deki yakından izleyen Amerikalı uzman Aaron Stein ise seçimlerden sonra Türk-Amerikan ilişkilerinin gücünü bir dönem beklediğine işaret etti.
Stein, Kayalıklarda SavaşKaleme alınan tahlilde, “Erdoğan’ın yine seçim artık kesin olarak görünüyor” üyelerine bağlanırken, bunun Türkiye’nin ABD ile bağlarında önemli sonuçlar doğuracağını, yıllar süren kopuş sürecini daha da ivme kazanacağını aktardı.
Aaron SteinFotoğraf: özel
Onun iki ülkesinin siyasi ve güvenlik seçkinlerinde, kendi ülkelerinin ulusal güvenlik çıkarları açısından artık başkasına olmayanların bir algıda işaret ettiğine işaret eden Stein, “Daha da değerlisi, her iki ülkenin başkanının zamanında oburunun bölgesel maksatlarını etkin olarak sabote edildiğine sözlerine yer verdi.
“ABD-Türkiye ilişkilerinin iki tarihi sütunu çökmüştür”
Aaron Stein, ABD-Türkiye ilişkilerinin tarihî olarak iki sütuna dayandığını ve gelinen yerde onun çöktüğünü belirtti. “ABD’nin birinci ve en temel siyaseti önce Türkiye’yi analizti. İkinci ise Batı ittifakına entegrasyonunu derinleştirmekti” bilgileri aktaran ama artık bunlara inşa edilen sütunların çöktüğüne vurgu yapan Stein, ilgilerin geleceği ile ilgili iyimser olunması için makul münasebetler gelmediğinde.
Türkiye uzmanı Aaron Stein, AKP’nin oylarının gerilediğine, seçim sonuçlarının artık bireysel zamanda Erdoğan’ın da popülaritesini kaybettiğini gözlerin önüne serdiğine dikkat çekerken, Türkiye’nin milliyetçilerinin seçimlerle birlikte yükselişe geçmesi, Erdoğan’ın zamanı ABD ve Avrupa’yı düşmanca gören partilerle dahili olarak yönetileceğini işaret etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya Devlet Lideri Putin ile yakın diyalogu Batılı başşehirler tarafından dikkatle izleniyor.Fotoğraf: Alexei Druzhinin/Rusya Cumhurbaşkanlığı Basın ve Enformasyon Ofisi/ITAR-TASS/IMAGO
Türkiye’nin yönetici seçkinlerinin Moskova ile ilişkilerine değer verildiği, Erdoğan’ın ABD ve Avrupa’nın düşüşte olduğu bu nedenle Türkiye’nin çıkarlarını müttefiklerine tabi kılmamasının sağlanmadığını aktaran Stein, izlenen bu siyasetlerin ve ABD’nin Avrupa’nın çıkarlarına ters olduğunu vurguladı. Stein, Türkiye’nin önümüzdeki dönemde izleyeceği dış siyasete ait şu şekilde görüşeceğini kaydetti:
“Ankara merkantilist, içe dönük ve ABD’ye düşman milliyetçi bir seçkinin siyasi kaprislerine bağlı kalmaya devam edecek.”
“Siyasette kuşak değişimi”
Dikkat az bir başka tahlil de Chattam House tarafından yayımlandı.
“Türkiye siyaseti kuşak değişiminin egemenliğinde” liderliğini içeren tahlilde, ikinci tıbbın ilerleyen yıllar boyunca Türkiye siyasetini belirleyecek bir seçim genel olarak dikkat çekildi.
Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan Fotoğraf: ADEM ALTAN/AFP
Galip Dalay tarafından kaleme alınan yazıda, Erdoğan’ın ikinci tipi kazanmaya hazır görünmediği ve büyük bulunmadığı, çok da uzak olmayan bir gelecekte, Türkiye’nin muhafazakar siyasetinde bir nesil değişimin yaşanacağı belirtildi. Dalay, Erdoğan’ın bu değişimi şekillendirmek için güçlü bir konuma sahip olarak geliştiğini vurguladı.
CHP’deki değişim suratını ne belirler?
Kılıçdaroğlu’nun ikinci çeşidi kaybetmesi halinde, CHP kültürünün sürdürülmekte zorlanacağına işaret eden Galiba Dalay, farklılığın bireysel zaman karşıtlığında yaşanacak değişimin suratını belirleyeceği görüşünde.
Kemal KılıçdaroğluFotoğraf: Emin Sansar/AA/picture Alliance
Dalay, “Kılıçdaroğlu galibiyete çok yaklaşırsa, görevine bir mühlet devam eder ve CHP’deki değişim mümkün olduğu ölçüde kendi vizyonuna göre şekillendirilir. Lakin büyük farkla yenilgi onu daha hızlı bir halde misyonundan ayrılmaya zorlayabilir” değerlendirmesini aktardı.
“Kürt siyasetinde de şiddetli tercihler yapılmak zorunda kalacak” tespitini kaydeden Dalay, HDP’nin 2019 mahallî seçimlerinde muhalefetin adaylarına, Yeşil Sol Partisi ismiyle girildiğini bu seçimlerde de Kılıçdaroğlu’na dayanak yaptığını hatırlattı. Tahlilinde, “Kürt siyaseti giderek Türkiye’nin ulusal siyaset sahnesinin bir bölümü haline gelmekte ve kapsadığı yelpazesini genişletmektedir” tabirlerine yer veren Dalay, şu öngörüsünü paylaştı:
“Türkiye, hızla büyüyen savunma sanayii ve insansız hava aracı teknolojisiyle yasadışı Kürdistan Emekçi Partisi’nin (PKK) askeri faaliyetlerini tesirli bir şekilde sekteye uğratmıştır. Bu durum muhtemelen sivil kanadın elini daha da güçlendirecektir. PKK’nın varlığı Kürt siyasetine gölge düşürmeye devam ve normal bir ülkede ulusal siyasetin kolay kolay güvenlikleştirmesine alan kullanımı için bu değişime çok değişen var…”
HDP ve YSP’nin genel başkanlarıFotoğraf: Kıvanc El/DW
Analist Galip Dalay, Kürt siyasetinin geleceğinin Kürtlerin yoğunluğunda olduğu doğu ve güneydoğudan çok artık Türkiye’nin ayrılacağını İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Mersin şeklinde metropol kentlerde ve ulusal siyasetin başşehri olan Ankara’da şekilleneceğini kaydetti.
News
