Türkiye 14 Mayıs’ta gerçekleştirilecek cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine yanlışsız yol alırken, seçimlere kadar mevcut iktisat siyasetlerinde bir değişiklik beklenmiyor. Ancak 14 Mayıs sonrasındaa kim gelir, önünde ağır bir fatura genişleyen lisana, iktidarın bulunduğuna, AKP’nin 2018 sonrasında uygulamaya koyduğu iktisat siyasetlerinin yarattığı tahribatı iyileştirebilir.
Bütçe, dış ticaret ve enflasyonda tablo kötü
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasım 2021’de ilan ettiği ‘Yeni İktisat Modeli’ ile ortaya konan düşük faiz-yüksek kur siyasetleri, 1,5 yılda Türkiye iktisadında ağır bir yüke neden oldu. Bütçe ve dış ticaret açığında tarihi rekorlar kırılırken, hükümetin seçime kadar tek haneye düşmesini vaat ettiği yıllık enflasyon ise resmi sayılara göre hala yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor.
Enflasyonda Avrupa Birliği (AB) ve OECD ülkeleri içerisinde birinci sırada, G-20 ülkeleri içerisinde Arjantin’den sonra ikinci sırada yer alan Türkiye, Dünya Bankası’nın açıkladığı son rapora göre beslenmede enflasyonunda Lübnan, Zimbabve, Arjantin ve İran’ın akabinde dünya Liginde beşinci sırada bulunuyor.
Türkiye, Dünya Bankası’nın açıkladığı son rapora göre beslenme enflasyonunda dünyada beşinci sırada bulunuyorFotoğraf: Sha Dati/Xinhua/imago görselleri
Dolar kurundaki artışi karşılığında ortaya konan Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) fidanı Hazine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) maliyeti 180 milyar TL’ye ulaşırken, Türkiye’nin brüt dış borç stoku 459 milyar . 6 Şubat’ta yaşanan zelzele felaketi nedeniyle oluşan zararın ise 100 milyar dolara ulaşacağı düşünülüyor.
Şimdi Türkiye finans sızıntıları, 14 Mayıs akşamı sandıktan çıkacak kilitlenmiş durumda.
Seçimin ardından geleceğin piyasa ortamına göre insanların konumlarını almak isteyen, olası senaryoları merak ediliyor. Seçim sonrasında KKM’nin uzatılıp uzatılmayacağı, döviz kurunda ve borsada yaşanabilecek olası muhtemel dalgalanmalar tartışılıyor.
6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli yaşanan felaketler nedeniyle oluşan zararın 100 milyar boyunca ulaşacağı tahmin ediliyorFotoğraf: Ümit Bektaş/REUTERS
“Seçim sonrası için sonuçları var”
Seçime kadar ve seçimden sonra iktisatta yaşanabilecek mümkün olan her şey DW Türkçe’ye kıymetlendiren İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer, seçimden önceki son faiz kararının açıklanacağı 27 Nisan tarihindeki Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantısından yeni bir faiz indirimi beklemediklerini lisana getiriyor.
Özer, “Dolayısıyla seçime kadarki süreçte para siyasetlerinde bir oynama, değişiklik öngörmüyoruz. Seçimden sonra ise KKM’den çok kolay vazgeçilebileceğini düşünüyor. Şu an esasen seçimden sonra kim gelir, iktisat siyasetlerine ait bir gösteri var” diye konuşuyor.
“Yeni iktidara birinci soru KKM olacak”
Özellikle KKM’lerin geleceğinin piyasa oyuncuları tarafından yarattığı değerli bir tartışma konusu olduğunu anlatan Özer’e göre, seçilecek iktidara sorulacak birinci sorulardan birinin “KKM’nin getirdiği yüke katlanmaya devam edilecek mi?” bölgeleri vurgulanıyor.
Özer, “İktidar değişirse, KKM işlemleri olarak kaldırılacaktır lakin bu süreç uzayabilir. Mevcut siyasetler ansızın, şok tesiriyle değiştirilemez. Yani Ortodoks siyasetlerine geçiş, ani bir halde değil; öncelikle adım adım ve değerli olan süreleri yönlendirecek bir telaffuz olacağı” diye konuşuyor.
14 Mayıs tarihi yaklaşırken, siyaset dünyasındaki tansiyon ve polemikler giderek artıyor. ABD ve AB’de yaşanan lakin süratli kararlarla tesiri güçlenen bankacılık krizi ve büyük merkez bankalarının faiz artırımında kararlı bir durma sergilemesi ABD Doları’nı güçlendiren bir tesir yaratırken, Türk Lirası’nın daima bedeli kaybedilen Türkiye iktisadına sütler kötüleşmeye devam ediyor.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Fotoğraf: DW/U. Danişman
“Döviz piyasası riskleri birinci sırada”
Son olarak memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşları S&P Küresel, Türkiye’nin kredi notunu teyit ederken, görünümü aşağı istikametli revize etti. S&P Global’den yapılanmaya bakıldığında, Türkiye’nin uzun devir kredi notu “B” olarak doğrulandığı; Türkiye’nin kredi notunun görünümü ise ‘durağan’dan ‘negatif’e düşürüldü.
Yapılan olumsuz görünümün Türkiye’nin kredibilitesine yönelik “savunulamaz” olarak kabul ettikleri mali ve ekonomik siyaset ortamlarından oluşma riskleri yansıtıldığı kaydedildi. S&P Küresel’in dolar/TL için döngüsü bu yıl sonunda 24 TL, gelecek yıl sonunda ise 27 TL oldu.
Fitch Ratings EMEA Kıdemli Yöneticisi Erich Arispe ise, bir web seminerinde yaptığı konuşmada, Türkiye’de seçimden sonra gelecek seçim ajansında birinci unsurun döviz piyasasında riskleri geliştiğini söyledi.
Uluslararası yatırımcının ilgisi arttı
DW Türkçe’ye konuşan ekonomist Güldem Atabay’a ait, sadece yurt içi değil, memleketler arası piyasa oyuncularının da gözleri 14 Mayıs seçimlerinde.
Son devirde milletlerarası finans kuruluşlarının Türkiye iktisadına ait açıklama ve raporlarında bir artışa dikkat Atabay, “Son yıllarda artık Türkiye ile ilgili rapor kaleme alınmazken, yatırımcı ilgisi ve merakı nedeniyle son devirde Türkiye iktisadına günlük senaryolar kaleme alınmaya başlandı. Türkiye’ye hangi dolar kurundan girişte hakikatin olacağı tartışılıyor” diyor.
Atabay’ın da dikkat çekmek üzere, son periyotta sırasında Goldman Sachs, Standard Chartered ve Wells Fargo’nun olduğu memleketler arası finans ülkeleri Türkiye’deki seçimlere ait farklı senaryolar içeren raporlar yayınlandı.
Döviz kurunda ‘ikinci tur’ endişesi
Piyasalarda 14 Mayıs ile birlikte merak edilen bahislerden biri de Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci cins kalıp kalmayacağı. Çünkü, Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci cinste tamamlanması halinde, ikinci çeşide kadar harcanan para birimi döviz dolaşımı önemli bir yağış radikal hakimi.
DW Türkçe’ye konuşan Sagam Strateji Danışmanlık Kurucusu ekonomisti Murat Sağman, “Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikinci tipte ve bu ortada Millet İttifakı Meclis çoğunluğunu alırsa, TCMB kur müdahaleyi bırakabilir ve burada dolar kurunda önemli bir düşüş olabilir” değerlendirmesinde bulunuyor.
Sagam Strateji Danışmanlık Kurucusu ekonomisti Murat SağmanFotoğraf: privat
“2023’ün ikinci yarısında iktisat küçülebilir”
İlk çeşitte hem Cumhurbaşkanlığı’nı hem de Meclis çoğunluğunu desteklediğinde ise, kurda yeniden bir ölçü yükseliş kırılan lisana gelen Murat Sağman, “Ama bir yerden sonra dolar kuru, Ortodoks siyasetlere geçildiğine dair telaffuzlarla istikrar olur. Hesaplanan bir faiz artırımına izin verilebilir. Lakin bu durum da 2023’ün ikinci yarısında sakinlik yaratacağı için iktisatta bir küçülme olabilir” diye konuşuyor.
“Kim gelirse gelsin fatura doldurun”
Sandıktan sonra tekrar Erdoğan ve AKP çıkması halinde, mevcut siyasetlerin devamıyla kurunun ve enflasyonun “tutulamaz” değişebileceğinin belirlenebileceğinin çizen Sağman, sandıktan hangi sonuç çıkarsa çıksın, kısa süreliğine dolar kurunun çok ayrılmamasını beklemediğini söz ediyor.
Sağman, “Seçimden sonra kim gelir, seçime kadar uygulanan siyasetlerin faturası ödenecek. Zira seçim odaklı olarak bütçeden yapılan harcamalar enflasyonu artırıyor. Cari açık zati çok berbat durumda. Münasebetiyle kim gelir, bu faturayı hesaplamak zorunda. Bu da Türkiye iktisadında küçülme demek gerekiyor. ” diyerek lisana getiriyor.
News
