İnşaat mühendisleri: Yakın zamanda yapılan yapılar göçtü

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta meydana gelen ve 30 binden fazla can kaybı yol açan Pazarcık ve Elbistan güçleri ile ilgili afetin giderek yaygınlaştığı ön kıymetlendirme raporunu açıkladı.

Raporda, bireysel günün içeriğinde yer alan büyük zelzelelerin “tarihe girecek unsurlar” olduğuna dikkat çekildi. Zelzelelerin afete dönüşmesinin nedeninin insani yapısının yapılmış olduğu belirtilen raporda, “Yapı üretim sürecinin tüm gerekliliklerine uygun olan bir yapılaşma kelam olsaydı, gidiş yönlendirmesinin ideolojisine uygun olarak binaların tekrar hasar alacağı, hatta tahminen büyük bir kısmı ağır alacak, lakın insanların içinde hasar vereceği Hasar büyük olsa da kayıp minimum sonlarda kalabilecek” tespitleri yer aldı.

Depremde toptan göçen yahut hasar alan parçalarının bir kısmı 2000 yılı sonrasında gösterilen raporda, “Hatta birkaçı

yıl öncesinden çok yakın geçmişte söz konusu olan ve 2019 yönetmeliği ile dahi inşa edilebilecek binalarda da toptan göçmeler olmuştur” tabirleri yer almıştır.

İnşaat Mühendisleri Odası’nın raporunda, zayıf yer koşullarının yapısal hasarlarda test edileceği yer verildi. Zelzele hasarlarının yaygın olduğu bölgelerin verimli tarım yerleri üzerinde planlanmış kentler dikkat çekilmiş raporda, “Dolayısı ile ana kayanın derinde zayıf yer koşullarında olduğu, hatta sıvılaşma potansiyeli olan, yapılı 10-15 katlı ve depolanabilir sistemi yapıları ağır hasar görmüş olup toptan göçmüştür. Birlikte, göçmese de bir kat batan yahut yana eğilen binalar gözlemlendiğinde, bazı cihazların yerin sıvılaştığı yerde olduğu tespitlerine yer verildi.

“Yapı kontrol sistemi çalışmakmış demektir”

Malzeme zafiyetlerinin de hasarının tesirli olduğu belirtilen raporda, betonarme yapılarda materyal zafiyetinin gelişiminin düşünüldüğü tespitinin ardından, “80’li ve 90’lı yıllarda, hatta 2000’li yıllarda yapılan binaların beton deposun, dizayna temel olan proje beton sınıfının altında olduğu ve bu durumunun olduğu yaygın olduğu maalesef beklenen ve bilinen bir durumlar. Yeniden bireysel tarihlerde inşaat demiri olarak düz demir kullanımıta idi. Dolayısı ile bu yıllarda inşa edilmiş yapıların toptan göçmesi yahut kullanılmaz derecede ağır hasar almasında gereç zafiyetlerinin değerli olanlardan biri olduğunu söylemek mümkün” tabirlerine yer verildi.

Raporda, birkaç yıl önce yapılan bazı kesintiler da göç ve değerlendirmesine yer verilmiş, “Yakın vakitte inşa edilmiş

Yapıların neden göç ettiği ya da ağır hasara uğradığını iddia etmek o kadar kolay değil. Şayet bu yapılarda gereç zafiyeti göçme nedenlerinden birisi olarak tespit edilirse yapı kontrol sistemi çalışmamış demektir. Zira yapı kontrol kanunu ve uygulama yönetmeliğine sahip, malzemenin üretimi ve yerinde tutulması sırasında yapılması gereken, el becerisi, teste tabi tutma, testler sonucu tespit edilen direnç sonuçlarının proje kabulleri ile uyumsuzluk olması durumunda yerleşik kısmın kırılarak yenilenmiş olması yasal olarak düzenlenmişler yerine getirilmemiş şekilde demektir” yapıldı.

Sandviçlerin kapaklanması: Dolgu duvarları yok

İnşaat Mühendisleri Odası’nın zelzelesiyle ilgili ön raporda, göçen binalara ait imajlar da değerlendirildi. Yerden öncelikle yerleştiği yer, başka bir deyişle diğer katların kolayca üst üste kapaklandığın anlaşıldığı görünümde, “Hasarlara istikamet veren ana dönüştürülebilir biri, hasar katı olan taban katlarındaki ticari ortam dolgu duvarların olmayışı olarak değerlendirilmektedir” denildi.

Raporun sonuç bölümünde, son 30 yılda yaşanan zelzelelerin yarattığı maddi ve manevi hasarlar bakımından birbirinin hemen hemen aynı olduğu belirtilirken “Pazarcık ve Elbistan gösterilerinde de çok büyük benzerlikler görülmekle birlikte, diğerlerinden farklı

olan, çok yakın vakitte meydana gelen yapılarda da göçen veya ağır aralıklarda var olan” değerlendirmeler yer aldı.

Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli 7,7 ve 7,6 çocuklu zelzelelerde ölenlerin sayısı 31 bin 974’e yükselmişti. Afet ve Acil İdare Başkanlığı’ndan (AFAD) yapılan zelzelenin, Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ vilayetlerinde çalıştırıldığı ve 3 bin 170 artçı durumun gerçekleştiği belirtildi. AFAD’ın görünüm özellikleri 195 bin 962 afetzede, bölgeden başka vilayetlere tahliye edildi.

DW/BÖ,BK