İsmailağa Cemaati’nin de içerdiği kimi dini kümelerin İstanbul Mukavelesi’nin iptal edilmesi gereken parçalardaki açıklamalarının akabinde Türkiye geçen yıl kontrattan çekildi. Müdafaa-i İslam Hareketi isimli bir kümenin dört ayda bir 14 şenliğin kırılmasının üzerine iptal ettirdiğini duyurdu. Müzikçi Gülşen, imam hatiplilere hakaret eden tezleriyle gaye gösterildi, akabinde tutuklandı. Son olarak “Büyük Aile Buluşması” adı altında İslamcı çevreler bir ortaya çıkma LGBTİ hareketi aksisi bir miting düzenledi.

Türkiye’de toplumsal problemler konusunda dini telaffuzun giderek daha fazla ortaya çıktığı bir devir döngüsü. Bu görünenlerin sonuçlarından biri, cemaatlerin ve İslamcı kümelerin kamusal alana ait hızla ve hızla karşılık bulması.

“Aile kurumu tehdidi altında” vurgusu

İslamcı kümelerin söylemlerinde “aile” vurgusunun ön plana çıktığı görülüyor. İstanbul Saraçhane’de Fikirde Birlik ve Çaba Platformu’nun açılışında düzenlenen “Büyük Aile Buluşması” isimli LGBTİ aksisi mitingin ana çoğalması, “aile kurumunun LGBTİ’lerin tehdidi altında olduğu” idi. İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme sürecinde direnişler mukavelenin aileleri parçalanmaya başlamıştı.

DW Türkçe’ye konuşan Fikirde Birlik ve Çaba Platformu Lideri Kürşat Mican, LGBTİ hareketini “akım” olarak nitelendiriyor.

Mican, “Milletler daima akımlarla bozulur. Bir ulusu, vatanı, bayrağı ayakta millettir. Milletin de ailedir. Ailenin olmaması milletin devamlılığına sebebiyet verir. Biz Anayasa’nın 41. unsurundaki hakkımızı istiyoruz: Ailenin korunmasında” bulunuyor.

Mican’ın işaret ettiği “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşlerin ortada eşitliğe dayandığı” deniliyor.

Kürşat Mican’ın “değerlere yönelik saldırılar”a karşı kapsamlınu çıkardığı Fikirde Birlik ve Gayret Platformu’nun bileşenleri ortasında “Fatih’in Torunları”, “Fetih 1453”, “Büyük Osmanlı Derneği”, “Yesevi Alperenler Derneği” olmak üzere dernekler var.

Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Ateş AltınorduFotoğraf: özel

Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Ateş Altınordu ise ötekileştirilmiş çok sağ akımlarda olduğu üzere Türkiye’de de İslamcı çevrelerin siyasete tesir eden anlatımlarında sıklıkla vurgulandığına dikkati dikkat:

“ABD’deki muhafazakar hareketlerde kullanılan usullerle benzerlikler var. Örneğin, kürtaj aksisi hareketin motivasyonu dini olsa da genel alanda genellikle dini telaffuzlardan kaçınarak ‘hayat hakkı’ şeklinde telaffuzları kullanıyorlar.”

Toplumsal problemlerin tahlili için dini telaffuzun ön planının ortadan kaldırılması yalnızca cemaat ya da İslamcı çevreler tarafından yapılamıyor. Diyanet İşleri Başkanlığı da bayan ve LGBTİ haklarından aile kavramlarına kadar farklı mevzularda kelamını söylemekten kaçınmıyor. Altınordu tam da bu nedenle RTÜK’ün LGBTİ’nin tersine mitingin tanıtımını “kamu spotu” olarak önermesine şaşırmamak gerektiğini belirtiyor.

“Kendilerini ‘saldırı’ altında sunuyorlar”

Fikirde Birlik ve Gayret Platformu Lideri Kürşat Mican’a aday, yeni nesiller dini ulusal ve değerlerden uzaklaştığı için tehdit altında. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dindar kuşaklarını yetiştireceğiz” kelamlarını aklayan Mican, “Sadece tüketmeye yönelik, gündelik yaşantıya uyum sağlayan bir gençlik istiyorlar. Ailesini, gücünü, ülkesini, sıcaklıktan öğrenen bir gençlik yaşıyor” tabirlerini kullanıyor.

Peki Mican’ın kurtarıcı gençliği isteyenler kim?

Fotoğraf: resim-alliance/dpa/S. Suna

Mican bu sorumuza “küresel lobiler” verimi veriyor. Kürşat Mican’a verildi, İtalya’da sandıktan birinci çıkan çok sağcı Giorgia Meloni de bu lobilerin farkındaydı.

Sabancı Üniversitesi’nden Ateş Altınordu, hükümranlık içeren kümelerin kendilerini “mağdur” ya da “saldırı” altında sunmalarının sık sık uygulandığı popülist bir taktik olduğu kanaatindeydi. Öte yandan, Altınordu’ya bağlı “küresel komplo”nun toplumunun da adı var:

“Antiemperyalizm üzerinden Vatan Partisi ile İsmailağa Cemaati bağlanabiliyor.”

LGBTİ aykırılığı hafifleten İslami kümelerin yanı sıra Vatan Partisi ve Cumhuriyet Bayanları Derneği de katılmıştı.

“Amaç, seçim pahaları üzerinden oylamaya dönüştürme”

İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü Genel Yöneticisi Seren Selvi Korkmaz, AKP iktidarının dini kümelerin siyasetteki tesirini artırıcı bir strateji izlemesini söylüyor. “Son devirde laik-dindar akışını yine devreye sokan hareketlilikler aslında seçim sürecinin bir parçası” diyor. Korkmaz’a aday olan AKP seçime giderken kendi tabanını koruyabilmesi ve kararsızları ikna edebilmek için kimlik siyasetine bir bakıma devam ediyordu. Korkmaz, “Ekonomik vaat sunması pek mümkün görünmüyor mevcut kurallarda. Emel, seçim bedelleri ve kimlikler üzerinden oylamaya dönüşüyor” diye konuşuyor.

Buna göre dini telaffuzun siyaset sahnesinde ön planlı olması, seçim sürecinin kimlikler üzerinden kutuplaştırıcı aksiyonlara görülmesine bağlı olmasına bağlıyor, “İktidarın kimlik siyasetine ekleme en inançlı liman ve tahminen de son sığınak” diyor.

İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü Genel Direktörü Seren Selvi KorkmazFotoğraf: privat

Korkmaz, iktidarın darbe girişiminden sonra Gülen Cemaati’yle çabalamaya başlayınca diğer cemaatlerle işbirliği yapmayı tercih ettiğini söylüyor. Kitlesini cemaatler aracılığıyla konsolide ettiğini hatırlatarak hizmet sunumlarının da bu yol çerçevesini lisana getiriyor.

“Cemaatler bir çeşit iktidarın kendini var eden toplumsal tasarımın kesimi. İktidarın istediği hayat biçimine direnişler aracılığıyla istekler üretiliyor.”

Ateş Altınordu da hükümet partisi ve direnişler ortasında Türkiye siyasetinin onun devrinde ittifak güçlerini, mevcut devirlerde bu ittifakın farklı biçimlerde olduğunu savunuyor. İslamcı kümelerin bu derece ön plana çıkmasında, kelam konusunun ittifakın da tesirli olduğu görüşte.

“Cemaatler hükümet sanatı ortaya çıkıyor ve bunun karşılığında hükümet partisi onlara ayrıcalıklar sağlıyor. Bu ayrıcalıklar kamu yararına vakıf uygulamaları da olabilir, muhtemelen bir araziyi düşük fiyatlı kiralamada.”