İsrail ile Hamas ortasında çatışmalara insani orta verecek uzlaşmada öngörülen esir takası, Tel Aviv ile Filistinli kümeler ortasında geçmişte yapılan esir değişimlerini yine gündeme getirdi.
İsrail hükümeti, dün gece yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi’nde Hamas ile çatışmalara 4 gün insani orta verilmesini ve esir takasını kabul ettiğini duyurmuştu.
Bunun “Gazze’deki İsrailli esirlerin tümünün geri getirilmesi maksadının birinci aşaması” olduğu söz edilen açıklamada, “50 rehinenin hür bırakılması için çatışmalara orta verilmesinin öngörüldüğü” sözü yer almıştı.
İsrail kabinesinin açıklamasında özgür bırakılacak her 10 esir için ek bir gün daha çatışmalara orta verileceği söz edilirken İsrail hükümeti ve ordusunun “Hamas’ın tasfiyesi için savaşı sürdüreceğinin” altı çizilmişti.
Ardından Hamas da esir takası ve insani ortaya ait mutabakata varıldığını duyurdu. Hamas, yazılı açıklamasında, insani ortanın 4 gün süreceği ve bu müddette özgür bırakılacak 50 İsrailli esire karşılık İsrail hapishanelerinden 150 Filistinlinin salıverileceği bilgisini paylaştı.
Uzlaşma uyarınca, belirlenen 4 günlük insani orta mühletince yakıt ve insani yardım tırları Gazze’nin her bölgesine taşınacak. Gazze Şeridi’nin güneyindeki hava trafiği tüm gün, kuzeyinde ise 10.00 ile 16.00 saatleri ortasında günlük 6 saat durdurulacak. İsrail güçleri, tüm Gazze Şeridi’nde kimseyi alıkoymama ve kimseye saldırmama aslına bağlı kalacak.
İnsanların Gazze’de kuzeyden güneye Salahaddin Yolu boyunca özgür hareket edeceğine dair garantinin alındığı belirtildi.
İsrail’e nazaran, Gazze Şeridi’nde Hamas’ın silahlı kanadı Kassam Tugayları’nın elinde 239 İsrailli esir bulunuyor. İsrail ayrıyeten, Hamas’ı 2014’ten bu yana 4 vatandaşını da esir almakla suçluyor.
Öte yandan Filistin Esirler Cemiyetine nazaran, İsrail cezaevlerinde 200’ü çocuk, 78’i bayan olmak üzere 7 bin Filistinli esir tutuluyor.
Yine Filistin Esirler Cemiyetine nazaran, İsrail güçleri, 7 Ekim’den bu yana yalnızca işgal altındaki Batı Şeria’da 3 bin Filistinliyi gözaltına aldı.
1948’DEN BU YANA ESİR TAKASI ÇABALARI
İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında 1948’de kurulmasından bu yana Filistinliler ile Arap hükümetleri, İsrail hapishanelerindeki Filistinli esirlerin özgür bırakılması için ağır efor sarf etti.
Esir takası muahedeleri iki taraf ortasındaki en tanınan ve en kullanışlı çatışma aracını temsil ediyor.
AA muhabiri, Filistinli kümeler ile İsrail ortasında 1968’den 2011’e dek varılan en değerli 10 esir takası mutabakatını derledi.
23 TEMMUZ 1968
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile İsrail ortasındaki birinci esir takası 23 Temmuz 1968’de gerçekleşti.
Yusuf er-Radi ile Leyla Halid liderliğindeki Filistin Kurtuluşu Halk Cephesi (FHKC) mensuplarının İsrail’in El-Al Hava Yollarına ilişkin bir yolcu uçağını İtalya’nın başşehri Roma’dan Cezayir’e kaçırması olayının akabinde taraflar ortasında birinci defa esir takası yapıldı.
Uluslararası Kızılhaç Komitesinin arabuluculuğunda gerçekleşen eşir takasında, FHKC, İsrail’in ağır cezalara çarptırılan 37 Filistinli esiri hür bırakması karşılığında kelam konusu uçağın yolcularını hür bıraktı.
1969
Bir sefer daha Leyla Halid liderliğindeki FHKC’li bir küme, İsrail cezaevlerindeki Filistinli esirlerin özgür bırakılması için İsrail’e ilişkin bir uçağı kaçırma teşebbüsünde bulundu. Teşebbüs başarısızlıkla sonuçlandı ve uçağın İngiltere’ye inmesiyle birlikte İngiliz güçleri bir FHKC’liyi öldürdü, Leyla Halid’i ise gözaltına aldı.
Daha sonra bir İngiliz uçağını kaçıran FHKC, Leyla Halid’in özgür bırakılması talebinde bulundu. Bu çerçevede bir mutabakat yapıldı ve Halid özgür kaldı.
28 OCAK 1971
Filistin Ulusal Kurtuluş Hareketi (Fetih) ile İsrail ortasında, Memleketler arası Kızılhaç Komitesinin arabuluculuğunda imzalanan mutabakat gereği, Fetih mensuplarınca kaçırılan İsrail askeri Shmuel Fayez’in özgür bırakılması karşılığında Filistinli Esir Mahmud Bekir Hicazi hür bırakıldı.
14 MART 1979
İsrail ile FKÖ ortasında, örgütün fraksiyonlarından Halk Cephesi-Genel Komutanlık tarafından 5 Nisan 1978’de esir alınan İsrail askeri Abraham Amram’ın özgür bırakıldığı “Martı” ismi verilen takas. Bu mutabakat çerçevesinde İsrail, 12’si bayan olmak üzere birçok Filistinli kümeden 76 esiri hür bıraktı.
ŞUBAT 1980
İsrail hükümeti, Fetih hareketi tarafından gözaltına alınan İsrail Dış İstihbarat Servisi (Mossad) için çalışan Ürdün vatandaşı Emine Davut el-Müftü’ün hür bırakılması karşılığında Filistinli esir Mehdi Bsiso’nun özgür bırakılmasına karar verdi. Değişim, Milletlerarası Kızılhaç Komitesi nezaretinde Kıbrıs’ta gerçekleşti.
23 KASIM 1983
İsrail hükümeti ile Fetih ortasında varılan muahede uyarınca, İsrail’in Güney Lübnan’daki “Ensar Gözaltı Merkezi”ndeki 4 bin 700 Filistinli ile Lübnanlı tüm esirler ve İsrail hapishanelerindeki 65 esiri özgür bırakması karşılığında 6 İsrailli asker özgür bırakıldı.
20 MAYIS 1985
İsrail, FHKC ile Celile Operasyonu ismi verilen bir değişim gerçekleştirdi. Bu operasyonda, FHKC’nin elindeki 3 İsrail askeri karşılığında 1155 Filistinli ve Lübnanlı esir hür kaldı.
1997’DE PİR AHMET YASİN HÜR BIRAKILDI
Ürdün’de 1997’de devrin Hamas Siyasi Ofis Lideri Halid Meşal’e yönelik başarısız bir suikast teşebbüsünün akabinde 2 Mossad casusunun hür bırakılmasına karşılık Hamas’ın kurucusu Pir Ahmed Yasin ve 2 arkadaşı salıverildi.
EKİM 2009
İsrail, 25 Haziran 2006’da Filistinli direniş kümeleri tarafından esir alınan İsrailli asker Gilad Şalit’i gösteren 2 dakikalık bir görüntü klip karşılığında Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ndeki 20 Filistinli esiri hür bıraktı.
11 EKİM 2011
Hamas’ın “Özgürlüğe Sadakat”, Tel Aviv’in ise “Kapanış Zamanı” olarak isimlendirdiği süreçte İsrail’in 1027 Filistinli esiri, Hamas’ın da asker Şalit’i hür bırakmasıyla sonuçlanan büyük bir esir değişimi gerçekleşti. AA
News
