İsrailli yetkililerin, Hamas’ın 7 Ekim’de başlattığı taarruzdan bu yana çatışmaların devam etmesiyle, bilhassa Gazze’ye yönelik söylemlerindeki şiddet ve nefret lisanı dikkati çekiyor. Memleketler arası hukuk uzmanları, telaffuzdan aksiyona dökülmüş uygulamaların insancıl hukukun ihlali olacağını belirtiyor.
İsrail’in Gazze’deki el-Ehli Baptist Hastanesine düzenlediği, yüzlerce kişinin vefatına yol açan saldırısı, 7 Ekimden bu yana süren çatışmalarla başlayan nefret lisanının boyutlarını gözler önüne seriyor.
İsrail’de hükümet yetkililerinin kullandığı nefret ve şiddet lisanının tabir özgürlüğünün ötesine geçmesiyle bu telaffuzların sonucunun milletlerarası hukuk ve insan hakları evraklarının belirlediği çerçevelerin ihlali olup olmayacağı sorusu cevapsız kalıyor.
Nefret telaffuzunun şiddete davet üzere algılanan bu durumu, insan hakları ve memleketler arası hukukun gerekçesiz ihlal edilebileceği senaryoları akla getiriyor.
İsrailli yetkililerin sivilleri de kapsayan, bireyin onurunu hiçe sayan, “Hayvanlara karşı savaşıyoruz, insani yardım mı? Kimse bize ahlaki ders vermeyecek, mahalleyi dümdüz etmek, kıyamet günü, acınmaması gerekiyor, insani koridorlara hayır” üzere uçlardaki telaffuzları, olabilecekler konusunda kamuoyunu kaygıya sürüklüyor.
“HAYVANLARA KARŞI SAVAŞ”
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, “Hayvanlara karşı savaşıyoruz.” tabirini kullandı. Gallant, bununla da kalmayarak şunları söyledi:
“Bunlar, Gazze’nin DEAŞ’ı. Biz buna karşı savaşıyoruz. Gazze eskisi üzere olmayacak. Her şeyi yok edeceğiz. Bir gün sürmezse bir hafta sürecek, haftalar hatta aylar sürecek. Her yere ulaşacağız. Kardeşlerimizin, çocuklarımızın ve ebeveynlerimizin öldürüldüğünü görüp de devlet olduğumuz için harekete geçmeyecek değiliz.”
Gallant, orduya Gazze’nin büsbütün abluka altına alınması talimatını verdiklerini belirterek, elektrik, yiyecek ve yakıt sağlanmayacağını lisana getirdi.
Bir öbür kabine üyesi İsrail Güç Bakanı Israel Katz da Gazze’ye insani yardımı alaycı lisanla reddederek, güç ve su üzere temel gereksinimlerinin sağlanmayacağını vurgulayarak şunları kaydetti:
“Gazze’ye insani yardım mı? İsrailliler, meskenlerine dönene kadar hiçbir elektrik düğmesi açılmayacak, hiçbir su musluğu açılmayacak ve hiçbir yakıt kamyonu içeri girmeyecek ve kimse bize ahlak dersi vermeyecek.”
“KIYAMET GÜNÜ, MAHALLEYİ DEĞİL GAZZE’Yİ DÜMDÜZ EDECEĞİZ”
İsrailli milletvekili Tally Gotliv, “kıyamet günü” için vaktin geldiğini ve acınmaması gerektiğini belirterek, “Sınırsız halde güçlü füzeleri ateşlemek. Bir mahalleyi dümdüz etmek değil Gazze’yi ezmek ve dümdüz etmek.” dedi.
İsrail milletvekili Ariel Kallner de düşmanın “sonunun getirilmesi” gerektiğini ve 7 Ekim’deki Hamas saldırısının İsrail için “Pearl Harbor” olduğunu savundu.
İsrail milletvekili Moshe Saada da bu kıssanın artık sona ermesi gerektiğine işaret ederek, “Daha fazla cerrahi operasyona, insani koridorlara ve kapı tıklama operasyonlarına hayır.” tabirini kullandı.
İsrail Sıhhat Bakanı Moshe Arbel de İsrail’e taarruz düzenlerken yaralı ele geçirilen Filistinlilerin tedavisinin yapılmayacağını söyledi.
İsrail milletvekili Zvi Sukkot ise Hamas için “Nazi” benzetmesinde bulunarak, “Nazileri ve yardımcılarını öldüreceğiz. Bundan daha azıyla yetinmeyeceğiz.” dedi.
İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog da Gazze’deki sivillerin Hamas’ın akınlarından haberinin olmadığını ya da buna dahil olmadıkları telaffuzunun gerçek olmadığını savunarak, sivillerin hayatını yitirmesini “Bir darbe teşebbüsünde Gazze’yi ele geçiren makûs niyetli rejime karşı ayaklanabilirlerdi, buna karşı savaşabilirlerdi.” kelamlarıyla savundu.
“SÖYLEMLER GERÇEKLEŞİRSE İNSANCIL HUKUKUN İHLALİ”
Cenevre Üniversitesi Memleketler arası Hukuk Kısmı’ndan Prof. Dr. Marco Sassoli, İsrailli yetkilerin bu telaffuzlarının gerçekleşmesi durumunda bunun milletlerarası insancıl hukukun ihlali olacağını ve haklı ya da haksız taraf fark etmeksizin insancıl hukukun silahlı çalışmalarda da geçerli olduğunu lisana getirdi.
Sassoli, İsrail-Filistin çatışmasına ait, “Hamas, İsrail’e saldırdığında da bu geçerli, (Hamas’ın) saldırması yasak değil zira Filistinlilerin kendi mukadderatını tayin etme hakkı var lakin sivilleri öldüremezler. Bu nedenle artık de İsrail’in kendini savunmaya hakkı olabilir fakat bunu yaparken de memleketler arası insancıl hukuka uymak zorunda.” dedi.
“GAZZE’NİN TAHLİYESİ İNSANCIL HUKUKA AYKIRI”
Sassoli, “Gazze Şeridi’nin neredeyse yarısının tahliye edilmesi gerektiğini belirten açıklama da insancıl hukukun ana fikrine alışılmamış.” diye konuştu.
Gazze Şeridi’nde insanların nereye gidebileceğinin de bilinmeyen olduğunu belirten Sassoli, şunları söyledi:
“Birleşmiş Milletler kurumları ve birçok akademisyen, Gazze Şeridi’nin işgal edilmiş bir toprak olduğunu beyan ediyor. Bu, 4. Cenevre Mukavelesi’nin 49. unsuruna nazaran lokal nüfusun güvenliği için işgalci güç, insanları tahliye edebilir lakin bu sırf işgal edilen toprak kapsamında yapılır, (insanların Mısır’a gitmesi) Mısır’a değil. Bu insanların yanlışsız koşullar altında tahliye edildiğinden emin olunması gerek lakin İsrail bunu yapabilecek durumda değil zira (Gazze’de) gerçek manada bir denetimleri yok.”
İsrail’in bu açıklamasının taarruzdan evvel sivil nüfusun uyarılması üzere düşünülebileceğini lakin yeniden de ağır nüfuslu bölgede risk olduğunu ve Filistinlilerin etkileneceğini kaydeden Sassoli, “Bunu 1 milyon insan için söyleyemezsiniz. Legal bir taarruz gayesi ve etrafında yaşayan birkaç kişinin yaşadığı bölgeler için bu uygulanabilir fakat Gazze Şeridi’nin kuzeyi de katiyen legal bir atak amacı değil.” dedi.
Sassoli, iki tarafın da askeri noktaları gaye alabileceğini kaydederek, “Ancak basitçe Gazze Şeridi’nin değerli bir kısmını askeri amaç olarak ilan edemezsin. Bu açıkça yasa dışı.” tabirlerini kullandı.
Sassoli, Gazze Şeridi’ndeki nüfusun sıkıntılarının çözülmesi ve acısının sonlandırılması için müzakerenin gerektiğine işaret ederek “(Gazze halkının) 10 yıl evvel (Hamas’ı) seçmiş olması, onları bombalamak için bir meşruiyet sağlamıyor. Bu, toplu bir cezalandırma olur. İsrail’in gelecekteki muhtemel ihlallerine odaklanılıyor ve bu ihlaller, Hamas’ın geçmişteki ihlalleriyle legal hale getirilemez.” dedi.
ÇİFTE STANDART
Bir kabahatin “savaş suçu” sayılması için kimi kurallar gerektiğini anlatan Sassoli, Filistin’in Milletlerarası Ceza Mahkemesine üye olduğunu hatırlatıp mahkemede Rusya-Ukrayna konusunda süreç süratli ilerlerken Filistin konusunda ise durumun tam karşıtı olmasına dikkati çekti.
Sassoli, Ukrayna için sürecin süratli ilerlemesine biraz şaşkın olduğunu zira Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin hakkında kısa müddet sonra soruşturma açıldığını belirtti.
Batı Şeria’daki yerleşim yerlerinin çok açık bir husus olduğunu ve çok büyük araştırmalar gerektirmediğini kaydeden Sassoli, “Uluslararası Ceza Mahkemesinde bu mevzuda şimdi ilerleme kaydedilememesi ve savcıların neden Rusya konusunda bu kadar süratli olduğu beni şaşırtıyor. İkili standart uygulamamak değerli.” dedi.
“İNSANLIĞA KARŞI HATA GERÇEK AKSİYON GEREKTİRİR”
Oslo Üniversitesi Kamu ve Memleketler arası Hukuk Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Cecilia Marcela Bailliet de milletlerarası insancıl hukukun ve insan hakları hukukunun hem İsrail hem de Hamas için geçerli olduğuna işaret ederek, “Yetkililerin tabirleri, kışkırtıcı olarak kıymetlendirilebilir lakin insanlığa karşı hata olması için insanların zorla yerlerinden edilmesi, öldürülmesi ya da ayrıyeten bir devlet siyaseti kapsamında sivil nüfusa sistematik ataklar yapılması üzere gerçek hareketler gerekir.” dedi.
Londra İktisat ve Siyasal Bilimler Okulu (LSE) Hukuk Fakültesinden Prof. Stephen Humphreys de İsrailli kimi siyasetçiler tarafından yapılan bu açıklamalara ait, “Söylemler, Gazze nüfusunun tamamının ya da bir kısmının ortadan kaldırılması yahut sivil nüfusa kapsamlı ve sistematik akın teşkil edecek faaliyetlerle birleşirs, bu, memleketler arası soykırım kabahati ya da insanlığa karşı hata olarak (insan hakları) kurul için birinci bakışta haklı görülen bir dava olarak kabul edilebilir.” tabirlerini kullandı.
“SÖYLEMLER GAYRİİNSANİ”
Oslo Üniversitesi Norveç İnsan Hakları Merkezinden Prof. Gentian Zyberi, milletlerarası insan hakları mutabakatlarının nefret telaffuzunu ve savaş propagandasını yasakladığını belirterek, “İsrailli hükümet yetkilileri dahil üst seviye siyasetçilerin Filistinlilere yönelik kimi konuşmalarının gayriinsani ve aşağılayıcı bir lisan içermesi, bilhassa Şahsî ve Siyasi Haklar Memleketler arası Kontratı ve Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Ait Milletlerarası Kontrat olmak üzere mutabakatların gereğine de karşıt. Memleketler arası insancıl hukuk, Gazze’ye uygulanan tam abluka üzere toplu cezalandırmayı da yasaklar. Ayrıyeten işgalci güç İsrail, ilaç dahil insani dayanağın sağlanması noktasında yükümlülüğe sahip.” diye konuştu.
Zyberi, telaffuzların ve bu tıp tehditlerin sıkıntılı olduğuna dikkati çekerek, Filistin’deki durum konusunda süren bir soruşturma olan Milletlerarası Ceza Mahkemesi tarafından yakından izlenmesi gerektiğine işaret etti.
Bu çeşit hususlarda bir çizgi çekilmesi gerektiğini vurgulayan Zyberi, “(Libya’nın 2011’de öldürülen devrik başkanı Muammer) Libya’da Kaddafi, protestoculara karşı tehditkar lisan kullandığında Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu, askeri güç kullanımına müsaade verecek kadar ileri gitmiş, bu da sonunda hükümetin düşmesine ve son 12 yıldır devam eden meselelere neden olmuştu.” dedi.
Son olaylarda BMGK’nin bir ateşkes ilan etmek ve insani dayanağa müsaade verilmesi için karar alamadığını ve 2 başarısız teşebbüs olduğunu anımsatan Zyberi, “(Girişimlerden) Biri ABD tarafından veto edildi. Bu türlü açık tehditlere yaklaşımdaki farklılık bundan daha fazla çarpıcı olamazdı.” tabirini kullandı.
Zyberi, derhal ateşkes ve Gazze’ye insani takviyeye muhtaçlık olduğuna dikkati çekerek, temel gayretin askeri bir karşılık değil tansiyonun azaltılması ve insan hayatının korunması olması gerektiğini söyledi.
Tehditler ve gayriinsani telaffuzlar yahut kışkırtıcı kelamların çok sorun oluşturduğunu ve durması gerektiğini vurgulayan Zyberi, “Filistinlilerin kendi yazgılarını tayin etme hakkının, aşikâr bir müddet içinde diplomatik ajandaların en üstünde yer alması gerekiyor.” dedi.
News
