“Burada gösterdikleri tek şey var: Muvafakatname. Daha iyi olan kısım o. Muvafakatname bu saklanmalarıki beşerler için bir vefat fermanı.”
İstanbul Okmeydanı’ndaki Fetihtepe Mahallesi sakinlerinin avukatı Avukat Onur Cingil, bu şekilde konuşuyor. Cingil, bölgedeki güvenlik ve gözaltılara sahne olan mahalleli ismine tahliye, yıkım ve altyapı kesintisi ile ilgili iki ay önce mahalleliye ulaşan tebligatların akabinde mahkemeye gitti. Kentsel geçmişinin politik temelli ve şeffaf olması, dönüşüm kapsamında vatandaşa türelin kesintiye uğraması, ancak birçok mahallede yürütülen bu biçimde ilerlemesi nedeniyle mağduriyet yaşandığını söylüyor:
“Vatandaş yalnızca bir muvafakatname görüyor. En çok anlatılanlar bunlar. Diretme üzerinden gidiyor. Vatandaşın projesini görmesi lazım. Dönüşüm vatandaşlarını karşılayacak biçimde yapılmalı.”
Onur Cingil Fotoğraf: Burcu Karakaş/DW
“Karşılaştık lakin bize barınma yerini göstersinler”
Fetihtepe Mahallesi için planlanan ayrık dönüşüm projesi, yakın hanenin hayatlarını değiştirecek. Lakin mahallelinin hayatının projenin hayata geçmesi, yani yıkılmış elektrik, su ve doğal gazın kesilmesiyle değişti bile. Avukat Cingil, “Elektrik ve su savaş dönemlerinde bile hanelerde kesilmez” diyerek hukuksuzluğa dikkat çekiyor. Bu hukuksuzluğun muafiyetleri orta üniversite imtihanına katılanlar var. Tahir Yıldırım, yazılı imtihana alınmış gençlerden biri.
Matematik öğretmeni olmayı isteyen Tahir, yedi kardeşli bir çocuk çocuğu. Elektriklerin kesilmeye geldiklerinde mani olmaya devam ettiği anlatılıyor:
“Bir haftadır mağduruz. Karanlıkta ders çalışıyoruz. Benim kapsamlı olarak çalışan birçok arkadaş var bu mahallede. Şu anda bizim konutumuzdan kovsalar gidecek diğer yerimiz yok. Sokağa düşeceğiz.”
Bu görüntüyü görüntülemek için lütfen JavaScript’i etkinleştirin ve HTML5 videosunu destekleyen bir web tarayıcısına geçmeyi düşünün
Çiğdem Ocak, 1986 yılından beri Fetihtepe’de yaşıyor. Annesi şeker hastası olan Ocak ayında, soğukta koruma süreleri nedeniyle yaşadığı sıkıntıları aktarıyor. İlaçlardan birini bir gün hala elektrik olan komşusuna, oburunu eczaneye bırakmış:
“Kimseye karşı çıkmıyor aslında dönüşüme. Herkes hoş bir biçimde yaşamak istiyor. Lakin benim şu an gideceğim yerim yok. Kepçeyle beni de götürmeleri gerekiyor. Konut tutmak üzere bir bahtım yok. Biz ‘İmza atmıyoruz, kırıcı dönüşüme karşıyız’ demiyoruz. Kira bedellerini karşılasınlar. Barınma yeri göstersinler.”
“Sosyal olaylar göz ardı ediliyor”
1999 yılında başlayan dönüşüm projelerinin temeli, “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” ile “Kentsel Yenileme yasası”na dayandı. TMMOB Kent Plancıları Odası İstanbul Şube Lideri Pelin Pınar Giritlioğlu da dışarıda yapılanların prosedürlerle değil, zorlayıcı, dayatmacı ve baskıcı bir şekilde yürütüldüğünü vurguluyor. “İşlerin gidişatının devam ettiğini, toplumsal meselelerin göz ardı edildiğini gördük. Bu işin en temel uygulama birimi de TOKİ oldu” diyor. Giritlioğlu’na göre, kusurlu dönüşüm konusunda yapılan en büyük kusur, mali tablo mevzuyu bir “sosyal politika” olarak ele almaması:
“Yani devlet gerçek manada görevini yerine getirmiyor. Dayatmalar nedeniyle insan hakları ihlalleri döngüsü. Bugün hangi faaliyet dönüşüm projesinde kamu görebiliyorsunuz? Biz rant projeleri yalnızca kamu yararı yok. Şayet bu projeler kamu yararı anlayışıyla hayata geçiyor, toplumsal konutlar yapılıyor.”
Giritlioğlu ve Cingil’e bağlı halka, rant odaklı ilerlemeye mecbur bırakılıyor.
Avukat Onur Cingil de “İdareler halkın yanında değil, müteahhitin yanında yer aldığı için bütün dert bu zira proje göstermiyorlar. Niçin? Proje gösterirse daire sayıları ortaya çıkar. Bu sefer rant ortaya çıkar” diyor.
Pelin Pınar GiritlioğluFotoğraf: Privat
İBB: 90 bin bina ziyaret edildi, 25 bin 955 bina incelendi
DW Türkçe’ye bilgi veren İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Zelzele Risk İdaresi ve Kentsel Uygunlaştırma Dairesi Başkanlığı da tüm ilçelerde hızlıli tarama prosedürüyle zelzele güvenlik sınıfının tespit edildiğini, bina envanterinin güncellendiğini söyledi. İBB’nin aldığı bilgi notuna göre, 2021 yıl sonu prestiji ile 90 bin 644 binayı ziyaret edildi, bina taramasını kabul eden 25 bin 955 binayı incelendi. Bu binalar yarıya yakının yüksek riskli ve orta riskli ayarlarda yer seviyesinde tespit edilmiştir. Afet odaklı dönüşüm projeleri kapsamında 14 ilçede yeni karakteristik dönüşüm projelendirme çalışması başlatıldı.
İBB, Afet Hareket Planı kapsamında İçişleri Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve AFAD ile birlikte daha sonra tahliye, yerleştirme ve yaşamın sürdürülebilirliğinin planlanması da devam ediyor. İBB’nin açıklamasında “Teknik takımımız tahliye-transfer-acil barınma-çadır alanları, kapalı süreksiz barınma alanları risk bölümlerinin belirlenmesi, verilerin sayısallaştırılması şeklinde çalışmalar yapılıyor. 5 bin 599 adet acil toplama alanı, 130 adet çadır alanı, 28 adet hayvan barınağı, 36 adet kültür ve mali değer tahliye alanı, 197 adet transfer alanı gruplarımızca belirlendi” denildi.
“Evi olan mülksüzleşti, sonuçta ortaya çıktı”
Gülizar Güldal da iki çocuğuyla yaşadığı Fetihtepe’de elektrik ve susuz hayatını sürdürmeye çalışıyor. Güldal ile telefonunu şarj etmek üzere komşulara giderken yolda karşılaşıyoruz.
Güldal, “Göktürk’te yaşayan kardeşim bidonlara su doldurup getiriyor. Buzdolabındaki her şeyi çöpe attık. İmkanı olan çekti gitti. Bizi çıkarsalar nereye gideceğimizi düşünüyoruz. Kendi yağımızda kavrulmaya çalışmıyork ancak burada bırakıyorlardı” diyor
Fotoğraf: Burcu Karakaş/DW
Pelin Pınar Giritlioğlu, kırılma dönüşüm sürecinde konutu olan insanların hem mülksüzleştiğine hem de eski yaşam alanlarından uzaklara dikkat çektiklerine dikkat çekiyor. Tam da bu nedenle, Anayasa’nın konut borcunu ödeyen 57. hususuna de işaretleyerek konut problemine temel insan hakkı olarak bakılmasın değerlendirilmen çiziliyor.
Fetihtepe Mahallesi’nin yanı sıra Kirazlıtepe, Elmalıkent ve Tozkoparan sakinlerinin de kesme dönüşüm davalarını üstlenen Onur Cingil de vatandaşın mutabakata mecbur bırakıldığını vurguluyor. Uzmanlara ait, mevcut dönüşüme yalnızca inşaat olarak bakan anlayışlar artık değişmiyor.
News
