Türkiye’de seçimlerin sonlanması ve yeni kabinenin göreviye başlamasının akabinde İsveç’in NATO’nun kabulünün onaylanması için İttifak Ankara’dan raporlamayı daha yüksek sesle lisana başlarken, hafta ortasında Ankara’da düzenlenen üçlü toplantıda İsveç’in durumu ile ilgili daha net bir fotoğrafın çizilip yazılması çizileceği merakla bekleniyor.
Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın Ukrayna işgalinin akabinde tehlike altında olduğunu söyleyerek İsveç ve Finlandiya NATO’ya üye olmak için başvurmuştu.
Türkiye ile İsveç ve ortalama NATO’nun da dahil olduğu çıkışlı çıkışlı görüşmelerin sonunda; Finlandiya’nın onaylanmasının akabinde İsveç’in kabulünün de temmuz yerinde Litvanya’daki doruğa yetiştirilmesi için NATO çok istekli. Ankara ise İsveç’in ataklarının çok da kâfi olmadığını ve “terörle mücadelede” daha çok adım beklediklerini belirtiyor.
İsveç’in durumu ise seçimden sonra bırakılmıştı.
11-12 Temmuz’da Vilnius’ta yapılacak NATO Tepesi öncesinde İsveç’in üyelik bağlantıları ne olacak Dışişleri Bakanlığı’na yeni atanan Hakan Fidan’ın bildireceği ilk değerli kararlardan olacak.
Avrupa Atlantik ülkelerinin Türkiye’nin boşanması ile birlikte İsveç’in bu yaz aylarında İttifak’a katılımı konusunda ihtiyatlı bir iyimserlik içinde iken, Ankara’nın son kararının ne olacağı merak ediliyor.
Ortak daimî düzenek çarşamba toplanıyor
Türkiye, İsveç ve orta NATO’nun Madrid’de 2022 Haziran’da kullanabileceği dorukta işlemleri ortak daimî sistem dördüncü toplantısını 14 Haziran’da Ankara’da yapacak.
Toplantıda Türk heyetinin başkanlığını Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı olarak yeni atanan Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç’ın yapacağı öğrenildi.
Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay KılıçFotoğraf: Picture-Alliance/dpa/H. Kaiser
Bu toplantı öncesinde ise Türkiye’de seçimlerin sonlanması ve yeni kabinenin misyonuyla birlikte diplomasi devri de hızlanmıştı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın misyonunun açılışı nedeniyle düzenlenen merasime katılan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg 4 Haziran Pazar günü Erdoğan ile yeni Dışişleri Bakanı Fidan ve yeni Ulusal Savunma Bakanı Yaşar Güler’in de katılımıyla bir görüşme gerçekleştirdi.
Stoltenberg, bu görüşmenin akabinde yaptığı gösteriyi 12 Haziran’da bir yayın yayınlanırken, İsveç’in Türkiye’nin genel olarak karşıladığını belirtti ve Vilnius doruğu öncesinde İsveç’in izlediğinin önümüzdeki haftalarda onaylanması rejimini bir sefer daha lisana iletti.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg 4 Haziran’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşmüştü Fotoğraf: Türkiye Cumhurbaşkanlığı/APA/ZUMAPRESS/picture Alliance
Biden-Erdoğan toplantısı
Öte yandan seçimden sonra hızlanan diplomasi hatasında ABD Lideri Joe Biden’ın Erdoğan’ı kutlama telefonunun akabinde yaptığı açıklamalara dikkatleri çekildi. Biden, Erdoğan’la yaptığı tebrik konuşması için “Onunla konuştum ve tebrik ettim. F-16’larla ilgili hâlâ bir şeyler yapmak istiyor. İsveç konusunda anlaşmaların kapsamını söyledim” kelamlarını sarfetti.
Türkiye, 40 adet F-16 savaş uçağı ile 80’e yakın modernizasyon almak kiti için yaptığı başvuruya ABD’den oluyor. Nisan ayındaki finansalın izinlerinin TBMM’de onaylanmasının akabinde modernizasyon kiti satışına yeşil ışık yakan ABD, F-16’lar için ise İsveç’in orta paralellik kuruyor.
Fidan’ın da göreviye gelmesinin akabinde İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile telefonla farklı ayrı yaptığı tebrik görüşmelerinde bu bahis da gündemdeydi. Görüşmelere ilişkin basında yapılan açıklamada, Fidan’ın İsveçli bakana “terörle mücadele” konusundaki somut adımların yinelendiği, Ankara’da yapılacak organizasyon toplantısından sonra bir daha temasa geçmenin sağlanamayacağı belirtildi.
Fidan-Blinken görüşmesine ilişkin çok detaylı açıklama yapılmazken, İsveç’in NATO’da kayıtlı olduğu ve Türkiye’nin ABD’den almak istediği F-16’ların gündemde olduğu bildirildi.
Bu ortada onayının verileceği TBMM ile ilgili takvim de daralıyor. Meclis’in Kurban Bayramı tatiline yani bu ay sonuna kadar çalışması öngörülürken, İsveç’in NATO’nun anlaşmasına ait tezkerenin birinci geleceği ve görüşüleceği yer olan Dışişleri Komisyonu’nun yeni üyeleri şimdi belirlenmedi.
İhtisas komitelerinin üyelerinin Genel Kurul’da salı ve çarşamba günlerinin belirlenmesi sırasında, kurullar daha sonra en yaşlı üye başkanlığında toplanarak kendi içinde lider, başkanvekili, katip üyesi ve sözcüden oluşan başkanlık divanını seçecek ve toplantılar başlayacak. Bu bakanlık Bakanlığı Komisyonu’nun bu haftanın şekillendirilmesi sırasında Cumhur İttifakı’nın çoğunluğunun elde tutulmasına kesin olarak bakılıyor.
Ortak toplantı toplantısında Madrid’de mutabik kalınan adımlarda ne durumda olunduğuna ait bir kıymetlendirme yapılacak. İsveç’in Türkiye’nin onayıyla yeni terörle mücadele yasası 1 Haziran’da gizli tutulmuştu. Bu yasa ile İsveç’te birinci kez bir kişi “PKK’ya yatırım yapmaya girişmek” ile suçlanmıştı.
İsveç’in güncel günlerinde birinci defa bir hudut dışı anlaşmanın imzalanması. İsveç Yüksek Mahkemesi, 35 yaşındaki bir kişinin Türkiye’ye iade edildiğini onaylamıştı. Lakin hükümete yakın gazeteler Türkiye’ye karşı kararlaştırılan kişinin PKK ile teması olduğu için değil, aslında kaçakçılıktan yargılandığını yazmıştı.
Bu ortada 4 Haziran’da terör örgütü PKK sempatizanlarının İsveç’te gösteri düzenlemesine izin verilmesi, hükümetin yakın medya organlarında eleştirilmişti.
Süreçte neler yaşandı?
Ankara, iki ülkenin 2022 yılının mayıs ayında başvurunun akabinde onay için taleplerinde mevcutken, Madrid’de o yıl haziran sırasında düzenlenen NATO toplantısında aday ülkelerde ve Ankara ortada gerçekleşen üçlü görüşmeler ile Türkiye vetosunu “belli şartlar” karşılığında çekmişti.
Üç ülke orta NATO doruğu kapsamında 28 Haziran 2022’de imzalanan mutabaka zaptı ile İsveç ile Finlandiya’nın “terörle çabası konusunda Türkiye ile iş birliğini korumak üzere” “başta PKK olmak terörle korunan Türkiye’nin her türlü faaliyetlerini engellemeleri” ve “Türkiye’nin ‘Terör suçlusu’ olarak isim isimlerinin bireyleri iade edilmesi gerekiyordu. Buna ek olarak Türkiye’ye uygulanan silah ambargosunun da hayatta olacağı görüldü.
Bu yetenek ayrıyeten Türkiye, İsveç ve birkaç ortada üçlü bir sistem kuruldu. Vakit içinde bu düzenekte etkinliklerle ilgili gelişmeler kaydedildi ve Türkiye’nin rahatsız olduğu yerlerde İsveç’teki kelamlar kutlama etkinlikleri gerçekleştirildi.
Bu arada İsveç, “terörle uğraşa güvenlik güçlerinin talimatı daha da açmak için” anayasada yolda giderken, 1 Ocak 2023’de anayasaya giren bu anayasa değişikliklerinin akabinde “terörle çabayı ilgilendiren” maddelerde ahenk çalışması yaptı.
Ancak bu adımlar Ankara için çok tatmin edici olmadı. Türkiye’nin piyasaya sunduğu ürünlerin yanında, İsveç’in adımlarının yetersiz kaldığını savundu.
Bu yılın başlarında Ocak ayında İslam ve göç aykırısı çok sağcı Sıkı Taraf partisinin lideri Rasmus Paludan’ın Türkiye’nin İsveç’teki büyükelçilik önünde Kur’an-ı Kerim’in yakması ise Ankara tarafından sert reaksiyonla karşılandı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan o günlerde yaptığı konuşmalarda “İsveçten NATO’nun süresinde beklemesin” derken, üçlü düzenli bir süre askıya alındı.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta milletlerarası topluluk dayanışması boyunca olumlu katkı sağlarken, üçlü müzakerelerin yine ayrıntılı açıklamaları Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in 20 Şubat’taki Ankara ziyareti sırasında yapıldı.
ayrıca bir süreliğine ertelenen ortak üçlü sistem üçüncü gününü 9 Mart’ta Brüksel’deki NATO karargahında düzenledi.
Bu ortada İsveç’in son Cuma günü açıkladığı kararla topraklarını NATO birliklerine İttifak’a tam üye olmadan da açacağını duyurdu. Rusya’nın Kırım’ın işgaliyle birlikte 2004 yılından bu yana NATO ile bağlarını daha yakın bir yere taşıyan İsveç, 2022 Ukrayna işgali ile birlikte 200 yıllık bağlantısızlık siyasetini terk etme kararı alarak kayıt olmak için başvurmuştu.
News
