Rusya’nın Ukrayna’nın işgalinin akabinde yaklaşık bir yıldır NATO’ya katılmak için çabalayan İsveç’in NATO’ya katılmasına Ankara’dan gelecek haftaki Vilnius doruğu öncesinde yeşil ışığa yaklaşmaya yönelik beklentiler zayıflarken, diplomasi ayrılıkları ise hala devam ediyor.
Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın Ukrayna işgalinin akabinde İsveç ve Finlandiya NATO’ya üye olmak için başvuruda bulunmuştu. Türkiye ile İsveç ve ortalama NATO’nun da dahil olduğu çıkışlı çıkışlı görüşmelerin sonunda; Belgelendirmenin Ankara tarafından Mart ayı sonunda onaylandı.
İsveç’in katılımını ise izin verene kadar İttifak’ın Türkiye ve Macaristan dışındaki üyeleri onaylarken, Türkiye’de seçimlerin sonlanması ve TBMM’nin yeni üyelerle ayrılmasıyla İsveç’in tepenin 11-12 Temmuz’daki tepeden önceden onaylanıp onaylanmayacağı son haftaların acil bir gündem unsuruydu.
Ancak son devirde gelen işaretler Ankara’nın bu onaya gelecek haftaki tepe öncesinde çok da sıcak bakmadığı tarafta. İktidar ve Dışişleri Bakanlığı’nın taraflarında İsveç’in adımlarının Türkiye’nin beklentilerinin gerisinde yargılanan hakim. İsveç’te meydana gelen Kur’an yakma olayının Ankara’nın sert yansısına neden olması durumunda, süre boyunca ziyan veren olaylardan biri olarak görülüyor.
İsveç’in başşehri Stockholm’deki bir caminin önünde Kur’an’ı yakan Iraklı sığınmacı Salvan Momika hareketi öncesinde İsveç makamlarından, yaptığı protestonun “düşünce özgürlük kapsamına girdiği” talebiyle reddetmeyi başarmıştı.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Haziran ayında Erdoğan ile İstanbul’da görüşmüştüFotoğraf: Türkiye Cumhurbaşkanlığı/APA Görselleri ZUMA Press Wire/dpa/picture Alliance aracılığıyla
Erdoğan: Kelamların yırtılması daha faydalı olur
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dün kabine toplantısında yaptığı konuşmada “teröre dayanak vererek, teröristlere alan sokakları, caddeleri, kent en merkezi meydanlarını teröristlere dağıtarak Türkiye’nin dostluğunun kazanılmayacağını” artık herkesin kabul edilmesi gerektiğini belirterek, “Oyalama taktikleriyle tatillerin yerine verilen kelamların daha akılcı, daha yararlı ve devlet ciddiyetine yakışır bir yol sonuçlarının ortaya çıkması” dedi.
Erdoğan isim kaybı Reuters’ta günlük günlerde oğlu Bilal Erdoğan ile ilgili yayımlanan habere de değinerek, “Bel altı vuruşlarla aralıklarını düşünen ne bizi ne Türkiye’yi ne de Türk milletini tanımadıkları aşikardır. Bizim tehdit siyasetine de tahrik siyasetine de aba altında sopa gösterme kurnazlığına da teslim olmayacağımızı tüm dünya bilir, bilmelidir” dedi.
Türkiye, İsveç’te Kur’an yakma hareketleri öncesinde PKK ve Gülen’in yapılanması şeklinde örgütlerle gereğince çaba harcamamakle ve orada bulunan “terör” zanlılarını iade etmemekle suçluyordu.
Diplomasi dağıtımı devam ediyor
Öte yandan her ne kadar Ankara’dan gelen son işaretler İsveç’in ayrılması için pek olumlu gözükmezken, Vilnius doruğu öncesinde diplomasi ile ilgili de devam ediyor.
Bu birlikteliğin ABD Lideri Joe Biden’ın izniyle İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile Washington’da bulunması bekleniyor.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, “Başkan Biden, ABD ile İsveç’in ortasındaki yakın bağları daha da çalışmak için İsveç Başbakanı Kristersson’u Beyaz Saray’da bekliyordu, sabırsızlıkla bekliyordu” denilerek üyeliğe takviye yapılması önerildi.
İsveç’in NATO üyeliği hakkında Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın dışişleri bakanlarının da katılacağı üst düzey toplantı ise 6 Temmuz’da Brüksel’de gerçekleşecek.
Biden’ın seçimlerinden sonra Erdoğan’ın açtığı kutlama telefonuyla ilgili açıklamalar da dikkatleri çekmişti. Biden, Erdoğan’la yaptığı tebrik konuşması için “Onunla konuştum ve tebrik ettim. F-16’larla ilgili hala bir şeyler yapmak istediğini. İsveç konusunda anlaşmak üzere olduğumu söyledim” dedi.
Türkiye, 40 adet F-16 savaş uçağı ile 80’e yakın modernizasyon kiti almak için yaptığı başvuruya bir süretir ABD’den onay bekliyor. ABD, finansmanın lisanslanmasının TBMM’de onaylanmasının akabinde modernizasyon kiti satışına yeşil ışık yakmıştı. Lakin Ankara F-16’lar ile ilgili süreçle İsveç’in NATO’ya katılımını birbirinden farklı bir şekilde içermesini vurguluyor.
Bu ortada onayının verileceği TBMM ile ilgili takvim de daralıyor. Meclisin farklı bir karar almasız ise 13 Temmuz’da kapanması ve Ekim ayı başında tekrar açılması bekleniyor.
Ankara’dan gelen son işaretler İsveç’in gözleri olumlu görünüyorFotoğraf: Henrik Montgomery/TT/IMAGO
Süreçte neler yaşanmıştı?
Ankara, iki ülkenin 2022 yılı mayıs ayında başvurunun akabinde onay için bazı taleplerde mevcutken, Madrid’de geçen yılda hazır olan bölgelerde düzenlenen NATO doruğunda günlerde ve Ankara’nın ortasında gerçekleşen üçlü görüşmeler ile Türkiye vetosunu “belli koşullar” karşılığında çekmişti.
Üç ülke orta NATO doruğu kapsamında 28 Haziran 2022’de imzalanan mutabaka zaptı ile İsveç ile Finlandiya’nın “terörle uğraşma konusunda Türkiye ile iş birliğini korumak üzere” “başta PKK olmak terörle mevcut olan Türkiye’nin her türlü faaliyetlerini engellemeleri” ve “Türkiye’nin” ‘Terör suçlusu’ olarak isim ve kişilerin iade edilmesi gerekiyordu. Buna ek olarak Türkiye’ye uygulanan silah ambargosunun da öngörüldüğü görüldü.
Bu yetenek Türkiye, İsveç ve ortasında üçlü bir düzen kuruldu. Vakit içinde bu düzenekte bazı gelişmeler görülürken, Türkiye’nin rahatsızlığını gösteren bazı alanlarda İsveç’in sözleşmeler kapsamında çeşitli adımlar attı.
Bu arada İsveç, “terörle çabada güvenlik güçlerinin talimatı daha da açılmak için” anayasada yolda giderken, 1 Ocak 2023’de anayasaya giren bu anayasa değişikliklerinin akabinde “terörle çabayı ilgilendiren” maddelerde ahenk çalışması yaptı.
Ancak bu adımlar Ankara için çok tatmin edici olmadı. Türkiye genel olarak verimliliğin Finlandiya tarafından karşılandığını, İsveç’in adımlarının ise yetersiz kaldığını savunuyor.
Türkiye’nin iade edilmeleri için bugün listedeki isimlerle ilgili bir gelişme olmaması da Ankara’nın süreci boyunca sık sık hatırlattığı ögelerden biri oldu.
Bu yılın başlarında İslam ve göç aksisi çok sağcı Sıkı Taraf partisinin önderi Rasmus Paludan’ın Türkiye’nin İsveç’teki büyükelçilik önünde duruyordu Kur’an-ı Kerim’in yakması ise Ankara tarafından sert reaksiyonla karşılandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan o günlerde yaptığı konuşmalarda “İsveçten NATO’ya dayanağı beklemesin” derken, üçlü düzenli bu nedenle bir süre askıya alınmıştı.
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta memleketler arası dayanışması boyunca olumlu katkı sağlarken, üçlü müzakerelerin tekrar açıklamaları Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in 20 Şubat’taki Ankara ziyareti sırasında yapıldı.
ayrıca kısa bir mühlet ertelenen ortak üçlü sistem üçüncü toplantısı 9 Mart’ta Brüksel’deki NATO karargahında düzenlendi.
Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün onaylanması ait kanun teklifi ise TBMM Genel Şurasında 31 Mart’ta kabul edilirken, Finlandiya’nın Nisan ayı başında İttifak’ın 31. üyesi oldu.
Ortak sistem son toplantısı ise 14 Haziran’da gerçekleşti. Toplantıda, “İsveç’teki terörle ilgili alınan önlemler ve bunların yansımalarıyla ilgili somut örnekler” ele alınırken, örneklerin somut adımları üzerinde çalışmalara devam edecekleri kaydedildi.
Öte yandan İsveç birkaç hafta önce aldığı kararla da topraklarını NATO birliklerine İttifak’a tam üye olmadan da açacağını duyurmuştu.
News
