Son yıllarda Türk savunma sanayiinin üzerinde en çok tartışılan hususlarından biri de üretilen platformlarda kullanılacak motorlar. İçinde bulunduğumuz periyodu ‘kritik yıllar’ olarak isimlendiren dal temsilcilerine nazaran işlerin yolunda gitmesi halinde Ankara’nın son derece stratejik bir alanda daha eli rahatlayacak…
Türkiye’nin birinci savaş uçağı KAAN, birinci insansız savaş uçağı KIZILELMA, envantere gireceği gün merakla beklenen ALTAY tankı ve daha kaç kara, deniz, hava platformu… Cumhuriyet’in 100. yılında yoluna kimi alanlarda doludizgin devam eden Ankara’nın tüm bu projelerdeki en büyük meydan okumalarından biri de motor sorunu…
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yaptığı “KIZILELMA’da yerli/milli motorun üretimi maalesef neresinden baksanız 5 yılı alır” cümlesi bu süreci bir kere daha gündemin üst sıralarına taşıdı.
Peki, bugüne kadar çok farklı tarihlerin söylem edildiği yerli/milli motor konusunda hangi noktadayız? TRT Haber, Savunma Sanayii Araştırmacısı Yusuf Akbaba ile ayrıntıları konuştu.
“EN GERÇEKÇİ TARİHİ DUYDUK”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘5 yıllık mühlet zarfı’ vurgusuyla başlıyor anlatmaya Akbaba ve KIZILELMA’nın motoru konusunda verilen bu tarihin ‘ihtiyatlı’ olduğunu belirtiyor.
Akbaba’ya nazaran Cumhurbaşkanı’na daha evvel misal projelerde verilen fakat tutturulamayan tarihler olması burada temel nokta. “Bu nedenle Sayın Cumhurbaşkanı’nın en gerçekçi tarih olan 5 yılı söylem etmesi çok önemli” diyor Akbaba.
Her ne kadar verilen tarih için en ihtiyatlı yol düşünülmüş olsa da bir parantez açıyor ve Baykar’ın bu üzere süreçlerdeki performansına atıf yapıyor. “Ekibin potansiyeli düşünüldüğünde 5 yıldan kısa müddette hazır olma ihtimali de var” cümlesiyle beklentisini de aktarmış oluyor.
Sadece takım de değil… İnsanız platformda kullanılacak motorun, beşerli platformlarda kullanılacak bir motora nazaran daha rahat test süreci olduğuna da vurgu yapıyor Akbaba ve bu gerçekliğin de projenin erken bitmesine katkı sağlayabileceğine dikkati çekiyor.
KAAN’IN MOTORUNU NE VAKİT OPERASYONEL GÖREBİLİRİZ?
KIZILELMA’nın motoru ve 5 yıllık mühlet, haliyle gözleri başka alanlardaki mevcut duruma da çevirdi. Bu noktada akla birinci gelen proje Aralık 2023 sonunda gökyüzüyle buluşmayı hedefleyen Ulusal Muharip Uçak ya da KAAN.
KAAN’ın test uçuşunda ABD üretimi iki motorla havalanacağı sır değil… Lakin bir yandan da yerli motorla ilgili çalışmalar sürüyor. KAAN’ın 2028’de yerli motorla uçması tarafında bir planlama olduğunu medyaya yansıyan haberlerden biliyoruz.
Yusuf Akbaba, KAAN’ın motoru için verilen tarihlerde çok ihtiyatlı olunması gerektiği görüşünde. İki yıla yakın müddettir TRMOTOR şirketinin Ukrayna’nın dayanağıyla motor geliştirmek için çalışmalarını sürdürdüğünü de ekliyor:
“Bunun yanında TEI’nin de kendi içerisinde çalışmaları mevcut. 2028 yılında uçak üzerinde motorun testlerine başlanması hedefleniyor. Motoru tam operasyonel halde 2031-33 bandında göreceğimizi düşünüyorum.
Tarihimizde birinci kez beşinci kuşak uçak ve bu uçak için motor yapıyoruz. Materyal ve teknik manada almamız gereken değerli bir yol var. Projenin zorluğu göz önünde bulundurulduğunda TRMOTOR, TEI, Kale ve hatta kara sistemleri için motor üreten firmalarımızın bilgi birikiminden ve altyapılarından ortak yararlanarak güç birliği yapılması gerekiyor.”
“SEKTÖRDEKİ MUVAFFAKİYETİN MOTORLARA YANSIMASI ŞART”
Türk savunma sanayiinin son yıllarda insansız sistemler, kara araçları, elektronik harp ögeleri, deniz ve füze sistemlerinde dünyada merak uyandıran başarılara imza atması elbette rastlantısal değil.
Ancak madalyonun öteki yüzündeki hususlardan biri de en başta da söylediğimiz üzere motorlar. “Çok farklı sistem ve platformlara gösterilen muvaffakiyetler maalesef itki sistemlerinde gösterilemedi” diyor Akbaba.
Bu noktada bir dipnot daha veriyor, kimi motor projelerinin ya geç başlatıldığını ya da sonuca ulaşamadığından bahsedip, kelamlarını şöyle tamamlıyor:
“Türk savunma sanayii hafif zırhlı araçlar, füze sistemleri ve MALE sınıfı İHA’lar için yerli motorların kullanımına geçti ancak daha yolun başındayız.
TEI tarafından geliştirilen TS-1400 turboşaft motoru, BMC Power’ın Utku – Batu güç kümesi projeleri, TRMOTOR’un üreteceği jet motoru ve deniz sistemleri için gelecek yerli itki sistemleri sonrasında Türk savunma sanayii dışa bağımlılığını kıymetli ölçüde bitirecek.
Yukarıda saydığımız projelerin hepsi platformlara entegre edildiğinde ‘Türk savunma sanayiinin kalbi artık yerli ve ulusal atıyor’ kelamını de rahatlıkla kullanabileceğiz.”
News
