Amasra’nın madeni yüzünün şimdi yaraları sarılmazken 2013’te Kozlu’da tekrar devlete ait işletmede yaşanan iş cinayetine ait dava, ailelerde neredeyse 10 yıldır adaleti bekliyor.

Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 madencinin vefatıyla birlikte patlamaya ait açılan soruşturma şimdi sonuçlanmadı. Ocakta havalandırma fonksiyonunu gören aspiratörlerin heyetim işinin özel bir firmaya ihale edildiği, lakin heyetin toplanmasının gerçekleştiği tarihe kadar yapıldığı ortaya çıktı.

Özelleştirme politikaları

Ocak 2013’te sekiz kez yapılan vefatına neden olan Kozlu’nun maden cephesinde kişiselleştirme siyasetinin testleri görülüyor.

Faciaya ait uzman raporlar Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) galeri açma sorunları özel bir firmaya ait ve bu kusurlu kusurlu olduğu tespit edildi. Anayasa Mahkemesi’nin 2018’de verdiği karar sonrasında bu yılın mayıs ayında periyodun TTK’nın paraları hakkında dava açıldı. Davanın birinci duruşması devam ediyor.

DW Türkçe’ye konuşan, cephe ömrünün tükenen madenci Muharrem Yapıcı’nın ailesinin avukatı Murat Kemal Gündüz, kamunun tazminatı hakkında dava açılmasına ait sürecin iyice işlendiğini anlatıyor.

Sekiz madencinin hayatı yitirildi

7 Ocak 2013’te Star İnşaat’ın yüklenici olarak güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı bir ekonomik devlet teşekkülü olan TTK’ya bağlı Kozlu Taşkömürü Kurumuna ilgili maden ocağının -630 katı doğu rekup galerisinin sürülmesi sırasında ortaya çıkan ani gaz ve enjeksiyon seçeneklerirmesi (degaj) ve metan gazı zehirlenmesi sonucu sekiz madenci ömrü tükendi.

Soma’daki maden personeli (Arşiv)Fotoğraf: picture-alliance/dpa

Faciaya ait davanın Nisan 2019’da gerçekleşen duruşmasında mahkeme, taşeron Star İnşaat’ın üç yöneticisine 8 yıl 4’er ay mahpus cezasına hükmederken beş sanık hakkında beraat kararı çıktı. Periyodun TTK Kozlu Kurum Müdürü olan TTK Genel Müdürü Kazım Eroğlu ile müdürü Nurettin Yılmaz’ın ise 3 yıl 4 ay mahpus cezası ile mahkumiyetine karar verildi. Mahkeme kurumunun ödenmesine verdiği mahpus cezasını da paraya çevirerek 24 takside böldü. Sanıkların şuurlu taksirle daha fazla ceza alma talebiyle aile avukatlarının Eylül 2019’da yapılan istinaf başvurusu reddedildi. Karar Yargıtay’a taşındı.

Bu süreçte Zonguldak Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından toplanan, gelişen hali ile olayda sorumluluğun ortadan kaldırılması için iki başka eksper bulunan rapor alındı. 30 Nisan 2013 ve 5 Aralık 2013 tarihli raporlarda TTK Genel Müdürü ve İdare Şurası Lideri Rıfat Dağdelen, TTK idare Şurası Üyeleri Burhan İnan, Mahmut Yılmaz, Mehmet Açıkel, Mustafa Şimşek ve Çetin Onur’un kusurlarının kapsamı değerlendirildi.

Bilirkişi TTK idaresi “kusurlu” dedi

Raporlarda yer alan tespitlerde kayıt edildiği alanda ani hasar tehlikesinin olduğu, yüklenici firma ile imzalanan kontratta belirtildiği, TTK tarafından yüklenen tenkit yazılarındanfi sayıda ve nitelikte sondaj yapılmadığının anlaşıldığı belirtildi.

TTK’nın bu işi başarısızlıkla görevlendirdiği Yapı Kontrol Kümesi çalışanlarının risk algılayacak, kıymetlendirecek ve çalışmalarını ona yönlendirecek bilgi, birikim, eğitim ve deneyimlerinin yokluğunu, algılamanın mümkün olmamasının yol açıldığı tabir edilen Nisan 2013 tarihli raporda hususa ait bir acil durum planına da rastlanmadığı belirtildi. Yüklenici firmanın anılan işe yönelik bir deneyiminin olmadığı, yapılan detay kontrolü de eksikliklerin yer aldığı vurgulanan raporda, “Yüklenici firma bir kurtarma işlemi ve bu bahiste yetiştirilmiş eleman yapılmamış olmak üzere anılan eksikliğin aksamasına ait TTK tarafından bir ihtarda bulunulmamıştır” denildi.

Raporda, “TTK’nın kendi akışında olan bir işi teknolojik olarak yenilik içerilebilen bir yüklenici firmaya vermiş olması, madende yüklenici firma ve kurum ortada iki başlılık ortaya çıkan yanlışlı bir sistem kurulmuş olması ve kömür damarlarının gaz içerikleri ile degaja yatkınlıklarına ait kurum tarafından yüklenici firmaya kâfi bilgi verilmemiş olduğu nedenleriyle işi ihaleye açık ve kontratta imzası bulunan TTK idaresinin kusurlu olduğu” belirtildi.

Bakanlık soruşturması

Avukat Murat Kemal Gündüz, geliştirilen uzman raporlara istinaden periyodun TTK toplanması hakkında soruşturma talep edilmesi lakin 2014’te Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın bu talebi reddederek kelam konusu meseleler ihale ile emredilmesi kararıyla meydana gelen degaj olayı ortasında bir hastalık hasarına tabi tutulan kelam konusu olanlar hakkında soruşma bırakmadığını söylüyor.

Gündüz, prosedür, “Biz idari yargıya başvurduk. Danıştay da itirazlarımızı reddettiğimiz için Anayasa Mahkemesi’ne ferdî başvuru yaptık. Anayasa Mahkemesi 2018 yılında ‘TTK idaresi kusurludur’ dedi. Hayat iflasın Adap düzeni bozuldu diye yine yargılama kararı verdi. 2019’da Ankara Yönetim Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi soruşturma soruşturmasının verilmemesi iptal edildi.Peşine de epey bir uğraşmamızla bu sene savcılık TTK İdare Heyeti hakkında ceza davası açtırdı” diye anlatıyor.

Dosyayı tekrar ele alan Zonguldak Cumhuriyet Başsavcılığı, devrin TTK Genel Müdürü ve İdare Heyeti Lideri Rıfat Dağdelen, TTK idaresi Heyeti Üyeleri Burhan İnan, Mahmut Yılmaz, Mehmet Açıkel, Mustafa Şimşek ve Çetin Onur hakkında geçen mayısta yeni bir iddianame hazırlayıp Zonguldak 3. Ağır Ceza Mahkemesi ‘ne gönderdim. İddianame, mahkeme tarafından incelendikten sonra kabul edildi.

Facianın akabinde geçen yaklaşık yıl sonra periyodun TTK idaresi “Görevi berbata kullanmak, taksirle vefata ve yaralanmaya neden olmak” suçlamasıyla önünde hakim karşısına çıkacak.

6 yaşında oğlu artık 16 yaşında

Anayasa Mahkemesi’ne ferdi başvuran isimlerden Muharrem Yapıcı’nın kız kardeşi Nazikar Onbaşı, DW Türkçe’ye, geç gelen adaletin hiçbir vakit adalet olmadığını, tek dileğinin adaletin bir önceki yerini bulması olduğunu anlatıyor.

Onbaşı, “Dokuz harflerden beri bizim içimiz yandı. Altı yaşında oğlu vardı. Artık 16 yaşında. Oğlunun fotoğraflarını unutmak üzere. Her türlü önlem alınsaydı, ama türlü bir olay olsaydı tahminen de bu kadar peşine düşmezdik. Alın yazma derdik, yazgı derdik, Tahminen bu kadar acı çekmezdik. Ancak abimin olayda çok fazla kişinin parmağı olduğu için, çok fazla ihmal olduğu için, bizim isyanımız, bu haksızlığa, bu adaletsizliğe” diyor.