Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Astana Doruğundan sadece 17 gün sonra bu defa Soçi’de Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’le bir ortaya çıkması, Türkiye iktisadına yeni bir can damarı arayışında olduğu yorumlandı. İki başkan Soçi’de ekonomik işbirliğini genişletmeye yönelik bir kararlılıkla masadan kalkarken, yaptırımların kıskacındaki Rusya’yla Ankara’nın bu derece yakınlaşması Batı’da soru işaretlerine neden oldu. Brüksel’in bu yakınlaşmanın daha da derinleşmesi durumunda Türkiye’ye yaptırım senaryolarını değerlendirebileceği bildirildi.
Londra merkezli Bluebay Asset Management’ın Gelişmekte Olan Piyasalar Kıdemli Stratejisti Timothy Ash, Erdoğan’ın Moskova’dan sermaye arayışını ve Türkiye iktisadının gücünü DW Türkçe’ye ödüllendirdi.
DW Türkçe: Erdoğan Putin’le Soçi’deki görüşmesinden ekonomik işbirliğini genişletmeye yönelik sözlerle ayrıldı. Bu işbirliği, Türkiye’nin iktisadını bir nebze de olsa rahatlatabilir mi?
Timothy Ash: Erdoğan’ın gücü açık olarak görülüyor. Ödemeler istikrarı Türkiye’yi oldukça zorluyor. Artan güç ve besin fiyatları mevcut cari açıkları artırıyor. Döviz kuru üzerinde baskı var. Enflasyon yüksek. (Erdoğan) döviz kurunu istikrara kavuşturabilmek için sermaye girişi istiyor. Bunu yapmak zorunda olmayı düşünmek üzücü. Tarihi olarak Rusya, hiçbir ülkede büyük ölçümlerde nakit ya da doğrudan takviye sağlamadı; bu türden bir geçmişleri yok. Lakin olağan turizmin katkısı aşikar. Doğal bir nükleer santral sorunu var, bunun için de bir ölçüm ön finansman sağlam görünüyor. Ancak sonuç olarak benim kanaatim, Putin’in stratejisinin Batı’yı ve NATO’yu bölmek istikametinde olduğuydu. Maalesef Türkiye’yi Batı’dan uzaklaştırmaya çalışıyor ve bunun için de Erdoğan’ın zayıflığından faydalanıyor.
Türkiye’nin ekonomik olarak Rusya’ya yakınlaşması Batı’da soru işaretlerine neden oldu, mali yaptırımlar açısından. Rusya’nın yaptırımları Türkiye üzerinden aşmaya çalışacağınızı düşünüyor musunuz?
Bence bunu deneyenler olacaktır. Yaptırımlardan hizmet sağlamak için Türk şirketi olarak gördüğümüz Rus şirketlerini göreceğimizi düşünüyorum. Rusya’nın Rusya’dan para kazandığını ve Türk bankacılık sistemini kullanmaya başladığını da görüyoruz. Demek istediğim, sermaye kaçışı açısından bu, biraz daha karmaşık ve nüanslı bir durum.
Çünkü tahminmce Batı, sonuç olarak paranın Rusya’yı terk etmesini istiyor. Sermaye kaçışını istiyor. Türkiye, Dubai, Ermenistan, Gürcistan gibi yerlerde paranın çıkışını sağlıyor ve bu da Rusya için daha az döviz rezervi manasına geliyor. Bu da kuru döviz üzerinde baskı manasına geliyor. Yani bu olumlu bir şey. Lakin bence Batı, Türkiye üzerinden yapılan rastgele bir şey Rusya’yı desteklediğinden, Rusya’yı daha güçlü hale getirdiğinden emin olmak istiyor. Ve tekrar söylemek gerekirse, bu ince bir ayrım çizgisi.
Türkiye, Rusya’yla ekonomik açıdan daha yakınlaşırsa kendisi de Batı yaptırımlarına maruz kalabilir mi?
ABD Hazine Bakanlığı’ndan büyük baskı oranını düşünüyorum. Yani bence ilgi Türkiye’nin üzerinde olacak, çok fazla telefon görüşmesi yapılacak, ikazlar olacak; ki başlangıçta çok fazla ikaz düşünüyorum. Tüm bu süreç sonunda yaptırımlarla sonuçlanabilir. Fakat Batı’dan daha agresif bir siyasetle Türkiye’yi daha da fazla Putin’in eline almak istemeyecektir. Bu nedenle (Türkiye’yle) çok fazla görüşme yapılacak ve birer adımlıklarının potansiyel üretimi karşı Ankara’ya ihtarlar olacaktır.
Erdoğan, Türkiye’nin Rusya’yla rubleyle ticaret çalışmalarını ve her iki ülkenin de kazanacağını söyledi. Türk bankalarının Rus ödeme sistemi Mir’in yaygınlaştırılması için hazırlık yaptığını duyurdu. Bu adımlar pratikte ne manaya geliyor?
Rus ödeme sistemiyle aşikâr ki yetiştirmek için gerekenler hedefleniyor. Gördüğüm verilere göre, yılın birinci yarısında 1,3 milyon civarında Rus turist Türkiye’yi ziyaret etti. Yani Almanya’dan sonra en fazla turist Rusya’dan geliyor. Bu nedenle Türkiye, bu adımın daha fazla turisti çekmesini umut edecek. Yarardan kastedilen bu zannediyorum. Rublenin kaçak olarak gelmesi, ödemeler için rublenin sürdürülmesi tesiri oldukça hudutlu.
Daha çok sembolik denebilir mi?
Evet, daha çok Batı’ya ortak bir ileti değeri taşıyor. Batı’ya “ödemelerin nasıl alternatifler konusunda alternatifler var ve bunların hepsi dolar ve euro cinsinden olmak zorunda değil” bildirisi veriliyor.
Mevcut koşullar ve savaş nedeniyle artan üretim fiyatları daha fazla üretimin Türkiye’ye kaymasına neden olur mu?
Türkiye’nin yatırımlarının Çin’den çıkarılmasından fayda sağlayacağını düşünüyorum. Bundan sonra faydalı olacak. Lakin bence asıl soru, Türkiye’nin Avrupa’daki güç dalgalanmasından nasıl etkileneceği ve Avrupa’daki üretimde yaşanması olası aksaklıkların Türk tedarik zincirini nasıl etkileyeceği. Bildiğiniz üzere, Türkiye’deki üretim, bilhassa de otomotiv üretimi, Avrupa’daki üretime iyice entegre durumda. Şayet Avrupa’da otomotiv üretim kesim sıkıntıları nedeniyle durursa, Türkiye’de olumsuz etkilenecektir. Münasebetiyle kısa süreli baskının Türk üretiminin sekteye uğraması adına olduğunu düşünüyorum. Uzun vadede ise, (Türkiye) yatırımların Çin’den çıkmasından ortaya çıkabilir.
Seçimler yaklaşırken Türkiye iktisadının geleceği üzerine senaryolar giderek daha ağır biçimde tartışılıyor. Kur muhafazalı mevduatı eleştiren muhalefet lideri Kılıçdaroğlu, seçimleri kazanmaları durumunda bu planın mevcut özelliklerini uygulayacaklarını açıkladı. Gelinen yerin muhafazalı mevduat adımını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu berbat bir siyaset, elbet makûs bir siyaset. Ve miktarı da. Yani Maliye Bakanlığı’na değerliye mal oluyor, mevduat sahiplerine ödeme yapmak zorunda kalıyor. Sonuçta bence yapmaları gerekeni yapmayı sürdürüyorlar, yani faiz oranlarını bölmekten ve talep etmekten kaçınmaktan kaçınıyorlar. Lakin bu elbet düzgün bir siyaset değil. Muhalefet kazanırsa ne yapacağını bilmiyorum. Ama göreviye geldiğimizde pek çok meseleyle karşı karşıya gelecekler. Yani asıl soru şu olacak, bu durum düzelecek mi? Ve şayet ödemeleri yapmazlarsa, ancak Türkiye’nin kredi prestijisi nasıl mevcut?
Türkiye İktisadı için hala bir çıkış yolu var mı? Önümüzdeki seçimlerde bir iktidar değişikliği halinde kısa ve uzun vadeli Türkiye İktisadını neler bekliyor?
Açıkçası, iktisat siyaseti açısından bir taraflı değişiklik olduğu sürece ben uzun süre dayanacak kadar iyimser. Yeni bir hükümetle, mevcut hükümet tarafından uygulanan siyasetler ortaya çıkabilir. Lakin mevcut siyaset sürdürülebilir değil. Bu çok açık. Erdoğan seçimleri kazansa bile bu siyasetlerle devam edemez. Bunun sonucunda daha zayıf bir para birimi, daha fazla enflasyon ve sonuçta daha az büyüme olacaktır. Bu siyasetler devam ederse bu, Türkiye için uygun bir senaryo olmaz.
Bence değiştirilebilen güzelleştirme değerli. Kurumsal kalitenin yenilenmesi ve güzelleştirilmesi, merkez bankasının bağımsızlığının tekrar tesis edilmesi… Şayet (Türkiye) muteber bir merkez bankasına sahip olursa olsun ve sağlam merkez bankası siyasetlerinden kelam edilebilirse bence işler güçlüce hızlıli bir şekilde aksine dönebilir. Bir siyaset değişikliğine gidildiği noktada umutlarım artacak. Türkiye’nin güzel bir siyaseti ile oldukça hızlı bir formda çözülemeyecek derin temel meseleleri üzerinde düşünülüyor.
News
