Türkiye’de son yıllarda yapılan neredeyse tüm seçimlerin toplamı olan Kürt seçmenler, yaklaşık 2 ay sonra yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinde de bu rollerini seçilmiş gibi görünüyor. Şimdi seçim atmosferine girilmemesi nedeniyle, seçim için yeterince konuşulana kadar Kürt oylarına sıcak bakıldığı artık herkesin üzerinde hemfikir olduğu bir gerçekti. Bu da onun iki ittifakının da Kürt seçmenler üzerinden hesap yapmayı zarurî kılıyor. Pekala, bölge seçimini nezdinde ittifakların durumu nasıl?
Cumhur İttifakı kan değiştirici
20 yıldır bölgedeki muhafazakar Kürtlerin oylarını alan ve HDP’den sonra ikinci parti olan ortak AKP, Cumhur ittifakındaki milliyetçileri nedeniyle bu sonucu kaybetmiş görünüyor. 2018 yılında yapılan genel seçimlerde Diyarbakır’da yüzde 21,5 oy alan AKP’nin oy oranı yüzde 7’lere kadar düştüğü iddia ediliyor. AKP’nin yaşadığı kan kaybının tek nedeni MHP ve BBP ile ittifak kurmak değil. HDP’ye yönelik tavırlar, kayyum atamaları, Kürtlere yönelik güvenlikçi siyasetler, iktidarın son yıllarda kullandığı milliyetçi bağımsızlık ve ekonomik krizler, AKP’nin Kürt seçiminin nezdinde prestij kaybının ana sebeplerini oluşturuyor.
CHP’ye sempati artıyor
Son 20 yıldır muhafazakâr Kürtlerden önemli bir dayanak alan AKP’nin kanın sınırlarını bölgede CHP için ise tam anlamıyla olmayan bir tablo ortaya çıkıyor. Geçmiş yıllarda Kürt seçmenin uzaklıklı desteği CHP’ye yönelik sempatinin önemli biçimde artırılmış göze çarpıyor. Uzmanlar bu durumu Kemal Kılıçdaroğlu’nun uyguladığı siyaset ve partideki dönüşüme bağlıyor. O denli ki, Mayıs ayında yapılması planlanan seçimlerde Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı olarak Kılıçdaroğlu’nun seçiminin açıklanması, CHP’nin güçlü olduğu kentler kadar ülkenin kırıldığı da heyecan yarattı.
“Kılıçdaroğlu’na olan ilgi takviyeye dönüşmüş durumda”
Bölgede siyasi araştırma yapan Rawest Araştırma Şirketi Genel Müdürü Roj Girasun da bu durum Kılıçdaroğlu’nun 2010 yılından bu yana CHP’de yarattığı değişim ve dönüşüme bağlıyor. Kürtçe seçmenlerin bu durumu yakından takip edilene dikkat çeken Girasun’a bağlı, önceden ilgiyle takip edilen dönüşüm daha sonra bir beğeniye dönüştü. Girasun bugün itibariyle bu ilginin ve beğeninin takviyeye dönüştüğü görüşte. Griasun, “Kürt seçmenler nezdinde Kılıçdaroğlu ismi, artık günler içerisinde en çok karşılık gelen aday olarak öne çıkıyor. Kılıçdaroğlu’nun Kürt seçmenler tarafından çarçabuk oy verebilecetleri bir isimden bahsedebilirsiniz. Esasen Kılıçdaroğlu’na Kürt seçmen tarafından Itimat, CHP’nin kurumsal Bu inancın altılı masanın öteki birleşenleri ve HDP’nin dayanağıyla biraraya getirdiğimizde Kılçdaroğlu’nun Kürt seçiminden önemli bir takviye alabileceğini söyleyebileceği sıkıntı değil” diyor.
Roj GirasunFotoğraf: Felat Bozarslan/DW
HDP faktörü tesirli olacak
Kürt siyasetinin merkezi durumunda olan 2 milyon nüfuslu Diyarbakır’da yakın vakte kadar sokağın bölünmesi zelzele ve ekonomik krizdi. Sarsıntının vurduğu 11 kentten biri olan Diyarbakır’da 409 kişi hayatını kaybetti, binlerce insan ağır hasar gören konutlarından göç etmek zorunda kaldı. Ekonomik harcamaların uzun vakittir ağır bir şekilde tıslandığı kent sokaklarında Kılıçdaroğlu’nun adaylığı önemli ölçüde heyecan yarattı. HDP’nin 2018 seçimlerinde yüzde 65,5 oy aldı, Diyarbakır’da uzun vakitten sonra sokağın politik yine siyaset oldu. Sokaklarda HDP’nin cumhurbaşkanı adayını göstermemesi muhtemelliğine da önemli dayanak var. Parlamento seçimlerinde ekserisi HDP’ye oy verecek olan kentte, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise Kılıçdaroğlu’nun ismi öne çıkıyor.
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı olduFotoğraf: Ercin Ertürk/AA/picture Alliance
“Daha uygun şartlarda”
Diyarbakır’ın Sur ilçesinde uzun yıllardır çaycılık yapan Nizam Özbek siyasetini de yakından takip ediyor.
Nizam ÖzbekFotoğraf: Felat Bozarslan/DW
Kılıçdaroğlu’nun adaylığını olumlu bulan ve dağıtıldığını söyleyen Özbek, “Bence ondan daha düzgünü yöntemler” diyor. Dürüst, samimi ve kelamının gerisinde bir insan olduğuna inandığı Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı olması durumunda eşit bir vatandaşlık arttığını söyleyen Özbek, “Türkiye’nin hali malum. Kısa periyotta kendisinden bir şey beklemiyorum. Ama vakit veriliyorse çok şeyleri düzeltiyoruz” diyor.
Yaklaşık 50 harften beri Dağkapı’da emeği geçen esnaflık yapan Nihat Kuş da Kılıçdaroğlu’nun adaylığını olumlu bulanlardan. Bütün diyarbakırda bu türden bu türden oluşumlar tabir eden Kuş, “Bu enkazı bir an önce kaldırsınlar. Millet artık refaha kavuştu. Temennimiz budur. Yani beşerler siyasetin dışında ülkenin peşindeler” diyor.
Nihat KuşFotoğraf: Felat Bozarslan/DW
59 yıllık emekli kamu görevilisi Cengiz Özbek ise Millet ittifakını sınırlarını tabir ediyor. Bu adalet ve hukukun gereği olduğunu belirten Özbek’e bağlı, ekonomik kaideler da gitgide kötüleşiyor. Özbek, berbatlaşan kaidelere karşı seçim olarak Kılıçdaroğlu’nu da denemek istediğini söz ediyor:
“Bunu da bir görelim. Altı kişidirler. Herkes bir kişiyi denetler. Tek bir kişi değil çıktı. Şu anda iktidar tek bir kişidir. O da yanındaki, sağdaki, çözümdeki bireylere yeterli olsaydı yeterliydi. Ancak tek başına hareket ettiğinden hem ekonomik açıdan hem zelzelede bunların kasvetleri oldu”
Kürt sorunu ile ilgili beklentiler
Kürt seçmenlerinin Kılıçdaroğlu’ndan en değerli rakibi ise Kürt sorunu ile ilgili. Kürt sorununun artık sivil süreçte açılımını anlatan seçimler, güvenlikçi siyasetlerin sonuçlarının ortada olduğu görüşte. Diyarbakır’daki özel bir sıhhat sisteminde çalışan Birgün Demirtaş Kılıçdaroğlu’nu olumlu karşıladığını, ittifaka yönelik genel bir güvensizlik olduğunu tabir ediyor. Cumhurbaşkanı olacak kişinin öncelikle Kürtçe formlara kulap açmasını yaparak Demirtaş, “Kürtlerin halkının farkında olmasını istiyor. Diğer bir talep de yok. Aslında Mithat Sancar da o yedeğinde olduğunu belirtti” diyor.
Kemal Kılıçdaroğlu Uludere’yi ziyaret etmiştiFotoğraf: Felat Bozarslan/DW
“Çok şey kaybettirecekler”
Diyarbakır sokaklarında Kılıçdaroğlu’na dayanak verenler çoğunlukta. Lakin az da olsa adaylığına karşı çıkanlar da var. AKP’nin seçimini yaparak Filiz Karataş’ı seçen biri. Kılıçdaroğlu ve altılı masayı asla desteklemeyeceğini söyleyen Karataş, onların Türkiye’ye bir şey kazandırmayacağını, bilakis çok şey kaybedeceklerini düşünüyor. Erdoğan’ın yaşadığı kadar Türkiye’ye çok şey kazandırdığını söz eden Karataş, “Kılıçdaroğlu’ndan beklentiniz nedir?” Konuna ise “Ülkemize ferahlık getirmesini istiyorum. Bu artırmalı fiyatları düşürmesini istiyorum. Bugünün satışını bir hafta sonra da fiyatla alamıyoruz. Doğalgaz, elektrik, su faturalarımız çok yüklü geliyor” şeklinde karşılık veriyor.
İYİ Parti’li ittifaka dayanak görüyor mü?
Peki, HDP’ye aralıklı duran ÂLÂ Parti’nin olduğu Millet İttifakı Kürt seçiminden dayanak görür mü? Rawest Araştırma Genel Müdürü Roj Girasun’a bağlı, Kürtlerin YETERLİ Parti’den çekinceleri olsa da masanın asıl sahibi Kılıçdaroğlu’nun bilincindeler: “Masada öteki istikrar ögeleri da var. DEVA, Gelecek ve Saadet partileri şeklinde Kürt sorunuyla ilgili kismi taleplere başlıyor, Kürt sorunuyla Kapsamlı açılımlarıyla da hatırlanan isimler var.Bunlar da orada bir istikrar oluyor.Yalnızca CHP ve YETERLİ parti katılımı halinde Kürt seçiminde kaygı duygusu daha yüksek olabilir.Esasen Kürt seçmenleri Kılıçdaroğlu’na dayanakta büyük çoğunlukta kaldığında karşılanacağında değiller.Kürt acısında nefesler alacak bir alan Kayyum atamaları, Kürtçe ile ilgili bazı adımların atılması, OHAL kalkmış olsa bile uygulamaların ve milliyetçi lisanın esnetilmesine ayrılan var. Cezaevlerinde değerli oranda Kürt siyasetçi var. Bunların hepsi Kürt seçmenlerin oy verme davranışını yönlendirecek bir tesire sahip”
Önceki seçimlerde HDP’nin 9, AKP’nin ise 3 milletvekilinin bulunduğu Diyarbakır’da bu seçimde tablonun AKP aleyhine toplanması bekleniyordu. CHP’nin de en az bir milletvekili çıkarmak istediği kentte AKP’nin milletvekillerinin 1 ya da 2’ye düşmesi bekleniyor.
News
