Türkiye’nin, milletlerarası kazanan Trablus merkezli Ulusal Birlik harcaması ile 3 Ekim’de hidrokarbon mutabakatına imza attığı Libya içinden yansılar sürüyor. Libya Temsilciler Meclisi’nin Perşembe günü muahedeyi seçilmek üzere seçilmesi bekleniyor. Meclis Lideri Akile Salih ve çok sayıda milletvekili muhtıra aleyhinde görüş beyan etse de, bunun şu basamakta mütabaka üzerinde bir kalıcılığı bulunmuyor.

Türkiye ile Libya Kasım 2019’un ortasında imzalanan Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılmasına Ait Mutabakat Muhtırasının devamı olarak görülen muhtıra, iki ülkenin karada ve denizde araştırma ve sondaj işbirlikleri yapabilmelerine olanak sağlıyor.

Libya basını, Temsilciler Meclisi Lideri Akile Salih’in davetiyle Bingazi’de kutlama parlamentolarının Salı günü mutabakat muhtırasını ele alacağını yazmıştı. Ancak Salı günü günlük kayıtlarda kamu ve özel dal çalışanlarının maaşları, dün Meclis Lider Yardımcısı seçim mevzularından muhtıraya gelindi. Meclis binası Abdullah Blehiq, zaman eksikliği nedeniyle artık muhtıranın ele alınamadığını söyledi. Mevzunun devamının alınabileceği belirtiliyor.

2014’te doğuş doğusu ve bölgedeki savaşçı kümeler ortada bölünmüş bölgede, Trablus ve Tobruk merkezli iki farklı idare yönetiyor. Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi ve onun başbakan olarak atadığı Fethi Başağa, Trablus merkezli Ulusal Birlik izni Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, görev süresinin sonuna kadar erdiğini ve yabancı devletlerle mutabakat yetkisinin bulunmadığını savunuyor.

İtiraz sürpriz değil

DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Milletlerarası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden (IISS) Libya analisti Dr. şaşırtan değil” dedi.

Hidrokarbon muahedesinin yapıldığı Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Libya mevkidaşı Necla Menguş tarafından Ekim başında duyurulmuştuFotoğraf: Fatih Aktaş/Anadolu Ajansı/picture Alliance

“Bir oylama yapılabilirse bile bu tesiri olmayacak” diyen Profazio, ülkelerde son seçimlerin sekiz yıl önce yapıldığına dikkat çekti ve parlamento seçimlerinde hukuk sorunu yaşandığını kaydetti.

DW Türkçe’ye konuşan Libya’daki bir kaynak da oylamanın bağlayıcılığı sağlanmadı yineledi.

Yıllardır çatışma halindeki rakip güç noktaları, geçen yıllar Kasım aylarında Birleşmiş Milletler liderlerininde ateşkese varan, ülkenin ve ülkelerinin yine birleştirilmesi için süreç başlatılmıştı. Ancak 2021 Aralık ayında yapılması planlanan seçimlerin ertelenmesiyle Tobruk’taki parlamento ile başşehir Trablus’taki hükümetin ortadaki bölünmüşlüğü ortadan kaldırılması eforları sekteye uğradı.

Bağlayıcılığı yok

Söz konusu mutabakatın mutabakat muhtırası uygulamalarında dikkat eden kaynak, meclisin lakin mutabakatlar üzerinde kelam hakkı bulunduğunu, ilgili muhtıra üzerine çıkarılabilir karar alma yetkisinin verildiğini belirtti. Daha önce, deniz yetki alanlarının muhtırasının da mecliste itirazla karşılaşmasını hatırlatan kaynak, “Bu şekil bir atak muhalefetin reaksiyonun başlatılmasından öteye geçilmeyecektir” dedi.

Hafta başında Libya basınına konuşan Türkiye’nin Trablus Büyükelçisi Kenan Yılmaz, hidrokarbon ve güç mutabakatlarının “kazan kazan” temeline dayalı olarak oluşturulduğunu, “Libya’nın Anlaşma ve Libyalıların çıkarılması” diye eklemişti. Dibeybe de muhtıranın imzalanmasının ardından kararın, Libyalıların çıkarlarına hizmet ettiğini savunarak “muhalefetin itirazlarını ciddiye almadığını” belirtmişti.

Türkiye, devrin Libya Ulusal Mutabakat dağıtım Başkanlık Kurulu Lideri Fayez Al Sarraj ile 2019 yılında deniz yetkilendirmesi süt mutabaka muhtırası imzaladı. Dibeybe, misyona geldikten sonra muhtıraya bağlı kalacaklarını açıklamıştı.

2011’de Muammer Kaddafi iktidarının devrilmesinden beri siyasi kaos Libya’da, Afrika’nın en büyük petrol rezervlerine sahipti. Türkiye’nin kısa mühlet içinde Libya sularında hidrokarbon arama faaliyetlerinin başlatılması bekleniyor.