Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı ve dünya devletleri ortasında tanınırlığının sağlandığı Lozan Antlaşması, imzalanmasının 100’üncü yılında ilk defa yargıya bahis oldu. Lozan’ın yargılamaya başlamasına neden olan süreç, Kürt Diaspora Konfederasyonu (DİAKURD) ismine Mayıs ayında Cumhurbaşkanlığına gönderilen bir dilekçe ile başladı. DİAKURD’un dilekçesinde Lozan Antlaşması’nın iptali ve Kürtlerin kendi yazgısını kullanma hakkının hayata kırılması talep edildi. Lakin Cumhurbaşkanlığı dilekçeye yasal mühlet olan bir ay içinde yanıt vermeyerek hukuksal manada talebi zımnen reddetmiş oldu. Talebin zimnen reddedilmesi üzerine DİAKURD avukatları, davanın kaldırılması talebiyle Danıştay’a başvurdu.
DİAKURD avukatları Hişyar Özalp ve Rıdvan Dalmış’ın Danıştay’a gönderilmek üzere Diyarbakır Nöbetçi Yönetim Mahkemesi’ne sunduğu dilekçede, “Lozan’da kabul edilen muahedenin Kürtlerin ulusun doğurgan tüm haklarının gasp edilmesiyle sonuçlandığı” savunuldu. “Türkiye Cumhuriyeti’nin yapısından sonra Kürtlerin bileşenlerinin bile inkâr edildiği” dilekçesinde, “1924 anayasası Türkiye’de yaşayan herkesin Türk koşullarında kabul edildiği” vurgulandı. “Kürtleri yok sayan sistemli asimilasyon siyasetinin hala bütünüyle yürürlükte olduğu” savının yer imzalı dilekçesinde, “Kürtlerin her halk biçiminde siyasal demokrasiyi özgürce belirleme, ekonomik, toplumsal ve kültürel kalkınmasını elinde tutma hakkına sahip olduğu” vurgulandı.
“Kürtler kendi kaderini tayin hakkı haiz bir halktır”
Türkiye’nin de tarafı olduğu milletlerarası hukuk “kendi kaderini tayin etme” (kendi mukadderatını seçme) bedelleri belirtilen dilekçede, bunun sömürgeci olmayan halkların da hakkı olduğu tabir edildi. Bangladeş, Eritre, Darfur ve Kosova gibi örneklere verilen dilekçede, “iç self determinasyon” gücünün uygulanmaması durumunda “dış self – determinasyon” kabiliyetin gücünüzün doğacağı görüş lisana getirildi. Dilekçede “etnik, dilsel, tarihi ve kültürel olarak Türk insanlardan büsbütün farklı olan Kürtlerin kendi kaderini tayin hakkı haiz bir halk olduğu” savunuldu.
Diyarbakır Adliyesi Fotoğraf: Felat Bozaraslan/DW
“Türkiye’de 20 milyondan fazla olan Kürtlerin her türlü idari, siyasi ve kültürel özerklikten uzak ve başka bir etnik kimlik altında kalması zorlanan” dilekçede, “Lozan Mutabakatı’nın Kürtlerin kendi kaderini tayin hakkının ortadan kaldırıldığı, bağımsız Kürdistan’ın tutulmasının engellendiği” ve bu durumun eşitliği ve insani olarak kabul edilemeyeceği bir başka gerçektir” denildi.
“Lozan’da Kürtler temsil edilmedi”
Danıştay’ya dava açma başvurusuyla ilgili olarak, Diyarbakır’da düzenlenen basın toplantısında konuşan Avukat Hisyar Özalp, açılan davanın bir birinci olduğunu belirtti “Kuzey Kürtleri birinci sefer hem Lozan’ı kabul etmiyor, hem kendi kaderini tayin hakkının kaldığını resmi olarak istiyor” dedi.
Lozan Antlaşması imzalanırken Kürtçenin kaybedilmesine başvurulmadığını söz eden Özalp, Lozan’da Kürt toplumunun temsil edildiğini vurguladı. Özalp, davanın Kürt milletinin talebi olduğunu söyledi.
Avukat Rıdvan Dalmış ise Birleşmiş Milletler Uygar ve Siyasi Haklar Mukavelesi ile Ekonomik Kültürel ve Toplumsal Haklar Kontratının 1’inci hususuna dayanarak Kürt toplumunun kendi yazgısını tahsis etme, hayata geçirmek için davaya katılmasında bulunduğunu söyledi. Kontratların altında Türkiye’nin imzası olduğunu ve Anayasa’nın 90’ıncı hususu gereği uygulama zorunluluğunu belirten Dalmış, “Türkiye’de Kürtlere yönelik etnik ayrımcılığın devam ettiğini” ve “bu nedenle kendi kaderini tayin hakkı ile ilgili kaidelerin mevcut olduğunu” kaydetti .
24 Temmuz’da Lozan Antlaşması’nın 100’üncü yılını dolduracağına dikkat eden Rıdvan Dalmış, “Bu muahede isminde barış olmasına rağmen biz Kürtlere yalnızca vefat ve acı getirmiştir. Lozan Kürtlerin kendi kaderini tayin etme ömrüne kadar ellerinden almayı amaçlamış, Kürt halkını asimile ederek yok Açtığımız davada bu haksızlığın aslında memleketler arası hukuka muhalif olduğunu mukaveleler, takımüller, içtihat, doktrin ve hukukun genel unsurlarını açıkladıklarını ifade etti.
Yasal süreç nasıl işleyecek?
Cumhurbaşkanlığı’nın yapılanma yasal mühlet olan 30 gün içinde yanıt vermesi üzerine Danıştay’da dava açıldı. Danıştay’ın ise yargılamayı yapmak yahut davayı reddetmek durumunda iki seçeneği mevcut. DİAKURD Danıştay’dan olumlu bir karar beklemiyor. Lakin dava reddedilirse bu defa Anayasa Mahkemesi’ne başvurularak iç hukuk yolları tüketilmiş olacak. Anayasa Mahkemesi’nden de bir sonuç alınamazsa Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’ne başvurulacak.
News
