6 Şubat’ta gerçekleşen zelzeleler Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Kilis, Osmaniye, Gaziantep, Diyarbakır, Malatya, Şanlıurfaş ve Adana’da büyük yıkıma yol açtı. Pekala son bir yılda Meclis’te bu vilayetlerdeki riskler konusunda neler konuşuldu, neler yapıldı?
DW Türkçe’nin incelediği Meclis tutanaklarına bağlı olarak, TBMM’de çeşitli vilayetlerden milletvekilleri vilayetinin bazında çalıştırılması yerine, öğrencinin hazırlıklarıyla ilgili soru önergeleri verdi. İlgili Bakanlıklar, bu önerilerin büyük bir kısmını sürdürdükten sonra yanıtlarken yanıtlanan önerilerde bulunurken soruların tam olarak yanıtlandığını gösteren yanıtlar dikkat çekti.
Tutanaklar, Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın Sıhhat Bakanlığı’na bağlı ünitelerde uygulandığını gösteriyor ve hiçbir soru önergesini yanıtlamadığını gösteriyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın da 2021 yılındaki performansına karşı karşıya kaldığı için Hatay’a ödeme yapılmadığı ortaya çıkıyor.
Depremler sonucu Hatay’da dünyanın en büyük mozaik depolama alanına sahip Hatay Arkeoloji Müzesi’nin bir yerinde hasar tespit edildi. Tarihi Hatay Meclis Binası ve Anadolu’daki eski cami Habib-i Neccar yıkıldı. Çok sayıda havra, sinagog ve cami yıkıldı ya da hasar gördü.
“Talep gelmediği için ödenek ayırmadık”
Tutanaklara göre, 11 Ekim 2022’de AKP’ye geçen Memleket Partisi’nin eski İzmir Milletvekili Mehmet Ali Çelebi, 23 Mayıs 2022’de Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle bir soru önergesi verdi. Önergede, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı kurum ve belgeler Hatay’da özel olarak hassas olduğu tespit edilen ve yapılan bina sayıları, bunların dışında kamuda kaldığı, Bakanlığa bağlı kurum ve geçmişlerinin binalarının gidişatına karşı dayanıklılık testi yapılmadığı, teste tabi olan bina sayıları, tahakkuk raporları çıkarıldıysa sonuçlar, 2021 ve 2022 yıllarında sayılarıya karşı işlem almak için gözlenen kaynak verileri soruldu.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri ErsoyFotoğraf: DW
Bakan Mehmet Nuri Ersoy tarafından 30 Aralık 2022’de verilen cevapta ise “2021 yılında Hatay vilayetinden talep gelmediğinden zelzeleye karşı tedbir almak için ödenek gönderilmemiştir. 2022 yılında Bakanlığımız Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğümüzün verildiği ile ilgili ödemeekihtiyacı olduğunda bakanlığımızca dağıtıldı” denildi.
Ersoy, “Hatay vilayetinde bakanlığımız efsane alanında bulunan ünitelerin binalarının zeleye karşı dayanıklılığı testi yapılmıştır. Vilayetlerde, harcanan tahkikat validlikleri tarafından yapıldığı için zelzele tahkikat kayıtları mevcuttur” tabirlerini kullandı.
Tutanaklarda yer alan bilgilere sahip olan Ersoy, Hatay Kent Müzesi’nin tescilli tarihi bina onarımı tamamlanarak zelzeleye güçlü hale getirildiğini belirtti.
Ayrıca Hatay Kültür Merkezi için yapılan zelzele dayanıklılık tahlili sonucu iyileştirmeye iyileşmenin belirlendiğini tabir eden Ersoy, binada bulunan ünitelerin taşındığını, kelamın bulunduğu binanın yeri ile birlikte Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na evresi karşılığında Bakanlık tarafından kullanılmak üzere TOKİ tarafından Antakya Millet Bahçesi Üzerinde yeni bir kültür merkezi eğitim konusunda ilgili kurumların nezdindeki geniş kitlelerin devam ettiğini söyledi.
Sağlık Bakanlığı hiçbir vilayet için bilgi vermez
6 Şubat’ta kamu hastaneleri de ziyan bakımlarında hastane bahçelerinde çadırlarda yaralılara müdahale edildi. İskenderun Devlet Hastanesi yıkıldı. Kahramanmaraş Göksun’daki Devlet Hastanesi’nin zelzelesi nedeniyle girilemez hale geldi.
Oysa Milletvekili Mehmet Ali Çelebi, 4 Ocak 2022’de Adana, 24 Şubat 2022’de Gaziantep, 14 Mart 2022’de Şanlıurfa, 18 Nisan 2022’de Malatya, 18 Temmuz 2022’de Osmaniye, 27 Temmuz 2022’de Kahramanmaraş, 30 Temmuz 2022’de Hatay, 17 Ağustos 2022’de Adıyaman vilayetlerinde Sıhhat Bakanlığı’na bağlı kurum ve kuruluşlara ilişkin bilgilerin zelzeleye karşı çalıştırılmasına ait Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın yanıtlaması için soru önerigeleri onayı. Koca ise bu önerileri yanıtlamadı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Fotoğraf: Aydın Üstünel/DHA
Kentsel onayı talebinin alınmaması
MHP Kahramanmaraş Milletvekili Sefer Aycan ise 20 Nisan 2022’de Kahramanmaraş’ın çeşitli mahallelerinin ayırma dönüşüm kapsamına alınması talebine ait Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması istemiyle bir öneride bulundu. Eski mahallelerin dönüşüm alanı ilan edilmesinin uygun şekilde genişleyen Aycan, “Dulkadiroğlu ilçesi Kayabaşı, Pınarbaşı, Divanlı Mahallelerinin kırılma mahallelerinin dönüşüm mahalleleri olarak ilan edilme konusunda bir çalışma var mı?” Bölgelerde Bakanlığa yöneldi.
Kurum ise önerilengenin devamı sonrasında 18 Ağustos’ta verdiği karşılıkta, söz konusu mahallelerde bir çalışma yürütülüp yürütülmediğine ilişkin bilgiler düzenli olarak verilmektedir. Kurum, yalnızca Onikişubat İlçesi, Yusuflar Mahallesi’nde yer alan bölgedeki hak sahipleri ile uzlaşma anlaşmaları ve plan ve projelere yönelik saldırıların devam ettiğini söyledi.
Aycan’ın mahallelerde zelzeleden işaret ettiği çok sayıda binada hasar gören geri döndü.
Aktif fay sınırı üzerindeki kentler için soru cevapsız kaldı
HDP Adana Milletvekili Tülay Hatimoğulları Oruç da 22 Aralık 2022’de Etraf, Şehircilik ve İklim Temelliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması ile ilgili soru önergesinde TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası’nın 8 Şubat 2021 tarihli “Fay Üzerinde Yaşayan Kentlerimiz: Hatay Raporu”na dikkat çekti .
Oruç, Kurum’a Hatay için Sarsıntı Master Planının hazırlanması ve buna uygun yerleşim şeması belirleme üzerine ya da etkin fay çizgileri üzerinde bulunan kentleri önceleyen çalışmaların olup olmadığını sordu.
Ancak Bakan Kurum, soru önergesini yanıtlamadı.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat KurumFotoğraf: DHA
Depremde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın sorumluluğunda olan karayolları ve köprüler değiştirilemez hale geldi, göl havzasına inşa edilen Hatay Havalimanı da hasar gördü.
66 soru önergesine 2 ay sonra 4 cümlelik yanıt
İzmir Milletvekili Mehmet Ali Çelebi, Haziran 2022’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karasmailoğlu’na “Bakanlığınıza bağlı kurum ve paraların Hatay vilayetinde zelzeleye karşı hassas olduğu tespit edilen ve güçlendirilmesi çalışması yapılan sayısı nedir? Bunlardan kaçı bina kamudur? Bu kurum ve binaların zelzeleye karşı dayanıklılık testi yapılmıştır? Dayanıklılık testi yapılan bina sayısı kaçtır?Bu fiyatlara tahkikat raporları çıkarılmıştır?Çıkarıldıysa sonuçlar nedir?Hatay vilayetine 2021’de Bakanlığınız tarafından zelzeleye karşı tedbir almak için harcanan kaynak miktarı nedir?Ne kadarı harcanmıştır? 2022 yılında ne kadar kaynak değiştirebilir” sorularını yöneltti.
Bakan Karasmailoğlu, 28 Temmuz 2022’de Mehmet Ali Çelebi’nin daha önceki tarihindeki 65 soru önergesiyle birlikte bu önerigeyi yanıtladı.
Karaismailoğlu, 66 adet yazılı soru önerisigesine toplu karşılık veren dört cümlelik cevapta “Bakanlığımız ile ilgili, ilgili, ilgili kurum ve kuruluşlarımıza ilişkin olarak aralıktaki tüm hizmet binalarında zelzele performans analizi mevcut çalışmalar yapılmakta olup, mümkün olan güçlenmeye karşı güçlendirme tespit edilmesi destek çalışmaları yapılmaktadır Bununla birlikte, mümkün olan afetler için aktüel acil durum ve muhafaza planları bulunmaktadır” dedi.
Çelebi, Nisan 2022’de bireysel soru önergesini Kahramanmaraş, Malatya, Gaziantep, Şanlıurfa, Osmaniye, Adıyaman, Adana için de Bakanlık’tan aldığım cevap geldi.
Milli Eğitim Bakanlığı “Dayanıklılık testleri yapıldı” dedi
Mehmet Ali Çelebi, Ulusal Eğitim Bakanlığı’na bağlı kurum ve kuruluşlara ilişkin konularda zelizeye karşı kişilere ait soru önerilerinde bulundu. Ulusal Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Kahramanmaraş, Antep, Malatya, Şanlıurfa, Osmaniye, Adıyaman ve Hatay için verilen önerilengelere cevap olarak, bu vilayetlerdeki okul ve eğitimlerinin bina dayanıklılık testlerinin yapıldığı ve zelzele tahkikat raporlarının çıkartıldığı, rapor edilmeye devam edildiğine Yıkım, okul binalarının yerine Vilayet Yatırım Programı kapsamında yenilerinin hizmete açıldığını, bazılarının ise imalatının devam ettiğini söyledi.
Milli Eğitim Bakanı Mahmut ÖzerFotoğraf: DHA
Özer, Adana’ya ait verilen soru önerisinde de vilayette bulunan 53 kamu binasının işlemlerinin tamamlandığını, 147 bina için ise dayanıklılık testlerine uygun formda koşullarda devam edildiğini belirtti.
Bakan Özer, Kahramanmaraş’ın maaşlarından sonra ise Bakanlığın 10 vilayet okul, pansiyon, öğretmenevi ve uygulama otellerinin bulunduğu 20 bin 868 evin, bunlardan 24’ünün yıkıldığını, 83 binanın ağır hasar gördüğü bilgileri paylaştığını söyledi. Bakan Özer, hangi vilayetin kaç bina hasarı gördüğünü, bu binaların hangi binaların olduğu hakkında ayrıntılı bilgi verin.
Varank ve Bozdağ da detaylı yanıtlamadı
Depreme ilişkin soru önerileri Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, dayanıklılıktan sonra yanıt verirken Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varak’ın buna karşılık vermesini önerdi.
2022 yılında gidiş-dönüş bu yana Diyarbakır ve Kilis’te uygulanana ait hiç soru önergesi verilmedi.
Meclis kayıtlarında da zelzele konusu, Türkiye’yi ziyaret ettikleri bir zelzele olduğunda, 1-7 Mart Zelzele Haftası’nda, yıldönümlerinde ya da imar affı yahut Kanal İstanbul tartışmalarında geldi.
Adalet Bakanı Bekir BozdağFotoğraf: Arda Küçükkaya/AA/picture Alliance
Hatay ve Osmaniye uyarıları
CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur da 23 Kasım 2022’de Düzce’nin Gölyaka ilçesinde yaşanan zelzele sonrasında Hatay’ın zelzele riskine dikkat çekti.
Güzelmansur, “Depremin bir gerçeği ama alınan ile can kayıplarını durdurma, ziyanları en aza indirmek mümkün. Seçim bölgesi Hatay’ın da çok pahalı bir kent gidiş gidişi var. Bilhassa merkezi Antakya ve Defne de canlı fay çizgileri üzerinde bulunuyor. Antakya’da fay çizgileri Üzerinde bulunan okullar, kamu binaları var, bunların gücü artıyor, boşaltma çalışmaları çok yavaş ilerliyor.
“Osmaniye’de taban etütleri yapılmalı”
CHP Osmaniye Milletvekili Baha Meşhur’un Osmaniye’nin Düziçi ilçesinde meydana gelen 5,1 kişininki daha sonra 12 Ekim 2022’de mecliste bulunduğunda yaptığı konuşma da meclis tutanaklarına şöyle yansıdı:
“En büyük tesellimiz kaybında can ve önemli mal kayıpları yaşanmaktadır. Lakin can kaybının birinci derece gidiş bölgesinde yer alan Osmaniye için bir sonraki verişinde deceği üzere olacağı manasına gelmemektedir. Yaşanan son gidişlerde can ve mallarının toplam inşaat ve tasarımının yanlışları ortaya çıkmıştır. Bu sebeplerle derhâl Osmaniye’de yerleşim yerlerinin zemin etütleri yapılmalı, binalarının kazandığıya karşı dayanıklılıkları… (Mikrofon otomatik aygıtları tarafından çalıştırılır)”
Muhhalefet imar affını eleştirdi
1 Temmuz 2022 tarihinde imar affı tartışmaları tekrar gündemdeydi.
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, 2018 seçimine giderken de imar affının çıktığına dikkat ederek “İstanbul bir zelzele bekliyor, efendim, Van, Diyarbakır, pek çok kentimiz beklediğini bekliyor, Malatya’sı, Elâzığ’ı, buralarda yaşadığı dönemde çürük… Bu yurttaşlarımıza ‘tabut Meskenlerde yaşıyorsanız devam’ diyorsunuz. Bu konutlarda yaşayanların sanki zelzele teminatı mı olacak, bununla ilgili ömrü var mı, bununla ilgili bir önlem alınmış mü durdurulması Gerek yok. Ne? Varsa yoksa seçim, ben seçimde bu yurttaşlarımın oyunu alayım, kâfi diye diye bakmıyorlar vebali var arkadaşlar” dedi.
İYİ Parti Samsun Milletvekili Bedri Yaşar ise 7 Nisan 2022’de Meclis’te yaptığı konuşmada, yeniden imar affıyla ilgili “Deprem bölgesinde mi değil mi diye bu başvuruları hiçbir incelemeye tabi tutmadan kabul ettiniz. Bugün de bireysel biçimde bununla ilgili araştırma yapmadan, yalnızca ve yalnızca gelir elde etmek için, para toplamak için bu maddeyi çıkarıyorsunuz, bunun mahzurlarını gelecekte yeniden çalıştırıyorsunuz. Ancak bununla ilgili önemli bir inceleme yapılması gerekiyorsa” kopyaları kullanıldı.
News
